مدیر امور بینالملل جشنواره سی‌ام فیلم فجر:
بازار فیلم ایران مهم‌ترین بازار منطقه است
امير اسفندياري گفت: بازار فيلم ايران مهمترين بازار منطقه است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، امیر اسفندیاری نام آشنایی در سینمای ایران محسوب می‌شود چرا که سال‌هاست در امور بینالملل سینمای ایران فعالیت دارد. او در جشنواره امسال هم مدیریت امور بینالملل سی‌امین جشنواره فیلم فجر را به عهده دارد. وی در جشنواره‌های سینمایی بسیاری در مقام داور حضور داشته از جمله رئیس هیات داوران جشنوارهء بین‌المللی فیلم المپیاد یونان، عضو هیات داوران جشنواره‌هایی چون جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره، جشنواره بین‌المللی فیلم ارمنستان (زردآلوی طلایی)، عضو هیات داوران جشنواره بین المللی فیلم فجر، عضو هیات انتخاب بسیاری از جشنواره های داخلی و .... عضو هیات مدیره آسیا پاسیفیک و.... بوده است.
او طی سال‌هایی که در مقام مدیر امور بینالملل جشنواره فجر فعالیت داشته است، سینماگران بزرگی چون تئو آنجلو پلوس، گوستا گاوراس، فرانچسکو رزی، مصطفی عقاد، خانم انیژگا هولاند (داور بخش معناگرا) و بسیاری افراد معتبر دیگر را به ایران آورده است. با «امیر اسفندیاری» در روزهای بسیار شلوغ پیش از جشنواره، درباره برنامه‌های بخش بینالملل جشنواره امسال به گفت‌وگو نشسته‌ایم..
امسال بخش بینالملل جشنواره را چگونه می‌بینید؟
امسال بخش بینالملل جشنواره بسیار پربار است اگر در بخش‌های مختلف نگاه کنید، از جمله جام جهان‌نما، جلوه‌گاه شرق، سینمای سعادت و ... فیلم‌های بسیار خوبی حضور دارند. همچنین هیات‌های داوری بخش بینالملل شامل کارگردانان، تهیه کنندگان و دیگر افراد بسیار حرفه‌ای در حوزهء سینما هستند.
چینش هیات داوران بخش بینالملل به چه صورت خواهد بود؟
در مجموع بیست داور در بخش بینالملل حضور دارند. پانزده داور خارجی داریم و پنج داور ایرانی که بخش‌های مختلف بینالملل را داوری خواهند کرد. فقط در بخش بین‌الادیان ما سه داور داریم که یک داور ایرانی و دو داور خارجی خواهند بود. بقیه بخش‌ها یا چهار خارجی، یک ایرانی یا پنج خارجی دو ایرانی هستند. بنابراین ما هیات داوران پنج و هفت نفره داریم که بخش‌های مختلف رقابتی بینالملل را ارزیابی خواهند کرد.
در مجموع چند کشور در جشنواره حضور خواهند داشت؟
63 کشور در جشنواره امسال با فیلم‌ها یا نمایندگانشان در بخش‌های مختلف از جمله بازار فیلم حضور دارند. بازار فیلم درخواست‌های زیادی را داشته است که خوشبختانه ما سعی کرده‌ایم که بهترین‌ها و موثرترین‌ها را برای حضور در پانزدهمین بازار فیلم انتخاب کنیم.
دورنمای بازار فیلم پانزدهم را چطور می‌بینید؟
بازار فیلم ایران یا همان (IFM) امسال پانزده ساله می‌شود و در واقع نوجوانی شده است که من امیدوارم به حیات طبیعی خودش ادامه دهد و سال‌های سال عمر پربار داشته باشد. یکی از هدف‌گذاری‌هایی که برای این بازار شده بود این بود که بازار فیلم ایران به یکی از مهم‌ترین بازار فیلم‌های منطقه تبدیل شود. الان می‌بینیم که این بازار فراتر از آن هدف‌گذاری اولیه رفته و نه تنها بازار مهمی در منطقه محسوب می‌شود که مهم‌ترین بازار منطقه نیز هست. همچنین این بازار، بازار قابل تاملی در خاور دور هم محسوب می‌شود. به خصوص در مقایسه با بازارهای دیگر منطقه، بازار فیلم ایران بسیار پر رونق است. نکته قابل توجه این است که وقتی بازار فیلمی به پانزده سالگی خود می‌رسد سعی می‌کند المان‌های یک مکان حرفه‌ای را رعایت کند از جمله اینکه شرکت‌کنندگان تمامی هزینه‌های سفرشان را خودشان پرداخت کنند. این یکی از نکات بسیار مهم است چون یکی از هزینه‌های اصلی بلیت هواپیما است. ما تنها هزینه‌ای که پرداخت می‌کنیم اسکان است وگرنه شرکت‌کنندگان تمامی هزینه‌های رفت و آمد، مواد تبلیغاتی از زمان ارسال تا نصب و همه موارد مربوط به آن را خودشان پیگیری می‌کنند، خودشان باید غرفه‌هایشان را تزئین کنند. هزینه‌های پستی و غیره را بپردازند. بازار چارچوب‌هایی دارد که بر اساس آن عمل می‌شود. ببینید ما همیشه درخواست می‌کنیم از دست‌اندرکاران سینما و یا پخش جهانی فیلم‌ها که در معرفی میهمانان بازار فیلم ما را یاری کنند. همیشه هم روالمان بر همین بوده است. بسیاری از دوستان هم در این راه کمک کرده‌اند اما اغلب درخواست می‌کنند که وقتی قرار است این میهمانان خارجی را به بازار فیلم ایران دعوت کنیم، تمامی هزینه‌های آنها از جمله رفت و آمدشان را بپردازیم. در حالی که برعکس، حرف‌مان این است که سال‌ها برای این بازار زحمت کشیده شده است و اینکه شرکت‌کنندگان خودشان هزینه‌هایشان را تقبل می‌کنند نشان‌دهندهء این است که برای آن ارزش ویژه‌ای قائلند. در واقع این بازار برایشان بازار سودآوری است، برایشان از نظر تجاری خوب است، تعامل لازم و رد و بدل فیلم در آن انجام می‌شود. وگرنه لزومی ندارد که کسی بخواهد هزینه‌ای بکند و مکرر به جایی بیاید. حتی اگر از روی کنجکاوی هم باشد یکبار کافی است اما ما شرکت‌کنندگانی داریم که هر سال خودشان پیگیری می‌کنند که زودتر بیایند و این نشان می‌دهد اینجا برایشان مفید است و اتفاق‌های خوبی می‌افتد. در سال‌های گذشته و مخصوصا امسال هم در بخش بازار کشورهای آسیایی و عربی و همینطور کمپانی اروپایی که سال‌های متوالی در جشنواره حضور پیدا کرده‌اند، خودشان فرم‌های لازم را پر کرده و بلیت تهیه می‌کنند. واقعا نیازی نیست ما بیشتراز چیزی که لازم است، سرویس بدهیم. خیلی از بازارهای اطراف ما مانند آنتالیا نه تنها کل هزینه‌ها را می‌دادند بلکه بلیت‌هایی فرست کلس و هتل پنج ستاره تهیه می‌دیدند. ولی با این همه امکانات و هزینه‌ها این بازارها ادامه پیدا نکردند.
شما مهم‌ترین ویژگی بازار فیلم ایران را در چه می‌بینید؟
خاصیت و اتفاق خوب دیگری که دربازار فیلم فجر می‌افتد این است که عده‌ای دنبال دیدن فیلم‌هایی هستند که در بازارهای دیگر امکان دسترسی و دیدن آنها کمتر موجود است. ویژگی دیگری که باعث می‌شود یک بازار ادامه پیدا کند و باید به آن اشاره کرد مجموعه اتفاقات خوبی است که در آن می‌افتد، با این که سر و شکل یک بازار هم باید خوب و مناسب باشد اما حتی آن هم تاثیر بسزایی در اعتبار بخش بینالملل یا بازار یک جشنواره نمی‌گذارد. به نظر من شکل ظاهری بخش بازار بینالملل باید طوری طراحی شود که به کمپانی‌های مختلف امکان تبلیغات، نصب پوستر و ... را بدهد همچین فضای خوبی برای گفتگو وجود داشته باشد، اینکه بتوان به راحتی در آنجا فیلم دید و اگر برای انعقاد قرارداد فیلم لازم است افراد دیگری هم آن را ببینند، امکان نمایش دوباره وجود داشته باشد. درنهایت برای اهل فن و کسانی که کارهای تجاری فیلم را انجام می‌دهند فضایی مناسب فراهم باشد. ولی تزئینات محیط و ... در درجه اول اهمیت نیست و شاید صرفا از لحاظ بصری فضا را زیبا کند. به عقیده من بازار فیلم ایران تا به حال توانسته با روند رو به رشدی به سال پانزدهم برگزاری خود برسد و اگر در سیاست‌های خود دچار اشتباهاتی نظیر همین ارائه تسهیلات بیش از حد نشویم، این بازار می‌تواند به حیات خودش ادامه بدهد و بیشتر رشد کند. البته خیلی مسائل دیگری هست که می‌تواند در هر چه بهتر برگزار شدن بخش بازار یک جشنواره تاثیرگذار باشد. از جمله بودجه لازم برای جذب خریداران فیلم‌ها. حاشیه‌‍‌هایی که هر سال داشتیم و کار را سخت می‌کند ولی هیچ ربطی به بازار فیلم، جشنواره و ... ندارد. از جمله تبلیغات و جوسازی‌هایی که در غرب علیه ما اتفاق می‌افتد، که می‌خواهند ایران را جایی ناامن نشان بدهد که امکان دارد عده‌ای برای حضور در اینجا مردد شوند. اگر با توجه به تمام این مسائل به بخش بازار نگاه کنیم می‌بینیم که در نهایت اتفاقات بسیارخوبی برای بخش بازار می‌افتد و جای رشد همچنان باز است و طبیعی است که داشتن یک مکان مناسب که برای برگزاری یک جشنواره ایده‌آل، لازم است. ایده‌آل از لحاظ سالن‌های نمایش، امکانات و... برای همین می‌گوییم ما به یک کاخ جشنواره نیاز داریم و منظورمان از کاخ یک محل تجملاتی نیست بلکه جایی است که برای منظوری که به آن احتیاج داریم کاربردی و قابل پیگیری باشد. با سالن‌هایی متعدد برای منظورهای مختلف مانند نمایش فیلم‌ها برای داوران، برای بخش بازار و ... همچنین جایی که کاملا با رعایت استانداردها، راحت و با امکانات دسترسی خوب باشد. طبیعتا در چنین محلی مکان مناسبی برای بازار هم در نظر گرفته می‌شود که این مکان بتواند بر اساس تقاضاها گسترش پیدا کند. که ما این امکانات را هیچ وقت نداشتیم و در طول این پانزده سالی که بازار برگزار شده حداقل 4-5 بار محل بازار را تغییر دادیم، به خاطر اینکه می‌خواستیم محل بازار را بزرگتر کنیم تا بتوانیم جوابگوی نیازها باشیم ولی همه اینها همیشه کافی نبوده و همیشه این مشکلات وجود داشته است.
تا به حال بهترین مکان برای برگزاری بخش بازار فیلم جشنواره فجر همین برج میلاد بوده است؟
برگزاری بخش بازار جشنواره در برج میلاد نواقص خودش را هم دارد اما محسنات و امتیازهای زیادی دارد، خیلی از دوستان ایرانی که در بخش بازار شرکت می‌کنند، برج را دور از دسترس و رفت و آمد به آنجا را سخت می‌دانند. جدا از اینها برای برگزاری یک بازار حرفه‌ای باید مساحتی در حدود حداقل 3000-2000 متر را در اختیار داشته باشد. که کاملا بتوانیم آن را طراحی بکنیم تا دسترسی به قسمت‌های مختلف آسان باشد و بتواند تمام درخواست‌های غرفه‌داران را پوشش دهد.
در حال حاضر میهمان‌های بخش بازار می‌توانند فیلم هم ببینند؟
یکی از تفاوت‌هایی که جشنواره فجر با دیگر جشنواره‌ها دارد این است که ما تمام فیلم‌های ایرانی را برای میهمان‌های خارجی نمایش می‌دهیم و دلیل اصلی‌اش این است که سینمای ایران در جهان شهرت بالایی دارد و باعث شده اکثر میهمانان مشتاق تماشای فیلم‌های ساخته شده در یک سال گذشته باشند و فیلم‌هایی که مورد توجه‌شان قرار می‌گیرد در فهرست خریدشان می‌گنجد. بنابراین برنامه نمایش فیلم‌های داخلی برای میهمان‌های خارجی تقریبا یونیک و مختص به جشنواره فجر است. به همین خاطر ساعت فعالیت بازار جشنواره فجر که از ساعت 23-16 است، کاملا متفاوت با سایر جشنواره‌ها است. طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که میهمانان هم به تماشای فیلم‌ها وهم به برنامه‌های بخش بازار برسند.
میهمان‌های دو کنفرانس هالیوودیسم و بیداری اسلامی با میهمان‌های بخش بازار مشترک هستند؟
خیر، مشترک نیستند، هر دو کنفرانس برنامه های متفاوت با میهمانانی مجزا و همچنین مدیریتی مستقل دارند ولی همه میهمانان می‌توانند از کلیه برنامه‌ها استفاده کنند.
تا به حال ارزیابی از اینکه بیشتر چه فیلم‌هایی مورد استقبال میهمان‌های خارجی قرار می‌گیرد، داشته‌اید؟
ما یک سیستم آماری داشتیم که هر سال بین میهمان‌های خارجی برگه‌های نظرسنجی را پخش می‌کردیم و از آنها می‌خواستیم نظرشان را درباره فیلم‌هایی که دیده‌اند، اعلام کنند. از طریق آن می‌توانستیم تشخیص بدهیم کدام فیلم توانسته ارتباط بهتری با مخاطبان خارجی برقرار کند. ما در موضع برگزار کننده بازار فیلم فجر و از آن طرف هم فارابی سعی می‌کنیم موقعیتی را فراهم کنیم که کل فیلم‌های سینمای ایران دیده بشود و فیلمی از قلم نیفتد. به همین خاطر ما به عنوان واسطه فیلمی را حذف نمی‌کنیم و سعی می‌کنیم این موقعیت برای همه فیلم‌ها یکسان وجود داشته باشد تا دوستان خارجی تمام فیلم‌ها ببینند و تصمیم آخر به عهدهء خود میهمان‌ها و نمایندگان رویدادهای مختلف خارجی است.
تمام میهمان‌ها یازدهم بهمن ماه به ایران می‌آیند؟
تعداد زیادی از میهمان‌های ما یازدهم و دوازدهم بهمن‌ماه با ایران می‌آیند، کسانی که داور هستند و باید مشغول دیدن فیلم‌ها شوند طبیعتا اولین افرادی هستند که به ایران می‌آیند. تمامی این میهمانان بعد از اختتامیه بخش بینالملل در دو روز هفده و هجدهم بهمن کشور را ترک می‌کنند.
امسال برای اولین بار فیلم‌های سه بعدی هم در جشنواره نمایش داده می‌شوند. نظر شما چیست؟
اگر نمایش فیلم‌های سه بعدی آن طور که انتظار می‌رود اتفاق بیفتد، بسیار اتفاق خوبی است و تجربه نو و جذابی برای سینمای ایران خواهد بود.
آقای اسفندیاری پیش آمده است که برخی از مخاطبان دچار این تصور هستند که فیلم‌های بخش بینالملل ممیزی بالایی دارند و به همین دلیل شاید استقبال از آنان در مقایسه با فیلم‌های ایرانی کمتر باشد.
ببینید شاید هیجانی که در جشنواه فیلم فجر برای دیدن فیلم‌های ایرانی وجود دارد و این که تکلیف اکران برخی از فیلم‌ها معلوم نیست، باعث شده تماشاگران بخش بینالملل به اندازه بخش ایران نباشند و منتقدها و مخاطبان رغبت بیشتری برای تماشای فیلم‌های روز ایرانی داشته باشند. شاید یکی از دلایلی که باعث شده از فیلم‌های بخش بینالملل کمتر استقبال شود این است که مخاطب فکر می‌کند که نسخه‌ای که ما نمایش می‌دهیم خیلی با نسخه اصلی فیلم تفاوت دارد، در حالی که واقعا این گونه نیست و فقط در اندک مواردی در صورت وجود صحنه‌هایی که با فرهنگ و عرف ما مغایرت داشته باشند تنها بخش‌های کوتاهی تعدیل می‌شوند که تاثیری هم روی اتفاقات و کلیت فیلم ندارند. نیاز است از طریق رسانه‌ها در مورد این فیلم‌ها که آثار قابل توجهی هستند اطلاع رسانی درست و دقیقی صورت گیرد تا رغبت مخاطبان برای تماشای فیلم‌های غیرایرانی بیشتر شود. اما در همین شرایط هم اکران این فیلم‌ها وضعیت بدی ندارد. البته معمولا برای بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر فیلم‌هایی انتخاب می شوند که کمتر دچار این مشکل شوند و نیازی به اصلاحات زیاد نباشد.
سي‌امين جشنواره بين‌المللي فيلم فجر از 12 بهمن ماه در تهران و از 17 بهمن در استان‌ها آغاز خواهد شد.
