به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران ، ایران با دارا بودن 14 درصد از کل تولید اوپک، یکی از اثرگذارترین کشورهای عضو این سازمان محسوب می شود. به گفته محمد علي خطيبي، نماينده ايران در هيئت عامل اوپك، بر اساس آمار و ارقام منابع رسمی و مستقل، جمهوری اسلامی ایران کماکان رتبه دوم تولید را میان کشورهای عضو اوپک دارا است و خبر کسب این رتبه از سوی کشور عراق نادرست است.
تولید رسمی ایران در انتهای هر ماه میلادی به اوپک اعلام می شود که یک رقم محرمانه محسوب می شود اما نشریات بین المللی به عنوان منابع ثانویه حدس هایی دارند و همان، گمانه ها را منتشر می کنند و از آنجا که در جریان اصل ماجرا نیستند بین آنها اختلاف هایی نیز وجود دارد. معمولا کشورها سعی می کنند تولید خود را بر اساس سهمیه اوپک تعیین کنند. گاهی این میزان تولید به برخی دلایل مانند انجام تعمیرات در حوزه های استخراجی نفت، دچار نوسان می شود.
گاهی اوقات نوسانات سالانه در میزان تولید و صادرات نفت اثرگذار هستند. به عنوان مثال در برهه هایی از زمان که دریا طوفانی است، انجام فرآیند صادرات نفت خام بسیار مشکل است و گاهی نیز متوقف می شود زیرا حرکت کشتی های نفت کش امکان پذیر نیست و با خطرات زیادی مواجه می شود. بر این اساس پیش می آید که گاهی ایران یک هفته صادرات نفت نداشته باشد اما بلافاصله پس از رفع مشکلات، صادرات نفت ایران نیز به طور مجدد آغاز می شود.
در صورتی که این نوسانات طبیعی را کنار بگذاریم، ایران همواره در سقف تعهدات خود نسبت به اوپک عمل کرده است. کاهش تولید نفت ایران همواره با هماهنگی اوپک انجام شده است، اما هر کشور در اوپک دارای سهمیه ای است که اگر کمتر از آن تولید کند نیز مورد اعتراض سازمان اوپک یا سایر کشورها واقع نمی شود زیرا صلاحدید خود کشور است. اوپک همیشه سعی می کند بین عرضه و تقاضا یک تعادل منطقی به وجود آورد و در پی یک هدف قیمتی خاص نیست. آنچه برای اوپک مهم است توازن عرضه و تقاضا و بازار متعادل است زیرا تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت را منتفع خواهد ساخت.
باید توجه داشته باشیم که ظرفیت تولید نفت با میزان واقعی تولید آن متفاوت است به عنوان مثال اعلام می شود که مطابق برنامه ریزی های انجام شده ظرفیت تولید باید به 5 میلیون بشکه برسد اما این موضوع بدین معنا نیست که اکنون نیز مطابق همین 5 میلیون بشکه تولید نفت داریم. ظرفیت تولید نفت ایران بین 4 میلیون و 200 هزار بشکه تا 4 میلیون و 300 هزار بشکه در روز است اما میزان تولید ما با این ظرفیت یکسان نیست و در حد توافق با اوپک تولید می کنیم.
سهمیه ایران در توليد و صادرات نفت اوپك بین 13 تا 14 درصد سقف تولید اوپک است. البته اولین تولید کننده نفت اوپک، عربستان، است که 33 درصد از سقف تولید را برعهده دارد و ایران دومین تولید کننده نفت اوپک است. نیجریه، امارات، عراق و کویت نیز پس از ایران قرار دارند.
صادرات نفت در اوپك نیز به چند دسته تقسیم می شود از جمله صادرات نفت خام و صادرات فرآورده های نفتی. ممکن است برخی کشورها در امر صادرات نفت خام فعالیت چندانی نداشته باشند اما به صادرات فرآورده های نفتی بپردازند و بالعکس. از نظر صادرات، عربستان حدود 26 درصد از صادرات اوپک را در اختیار دارد. ایران، نیجریه و امارات به طور مشترک در مقام دوم صادرات نفت خام اوپک هستند که 10 درصد سهم دارند و عراق نیز با 9 درصد سهم در رتبه سوم قرار دارد.
اين نكته كه آیا اوپک در تعیین خط مشی های کاری خود از جمله میزان تولید نفت و قیمت نفت به طور مستقل تصمیم گیری می کند یا خود را با سایر نهادهای بین المللی از جمله اتحادیه اروپا هماهنگ می کند از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين زمينه بايد گفت، به طور معمول سقف تولید اوپک در جلسات کارشناسی که قبل از جلسه وزرای نفت تشکیل می شود، مورد بررسی قرار می گیرد ولی در نهایت در اجلاس وزرای نفت اوپک در مورد کاهش، افزایش و یا ثبات تولید نفت تصمیم گیری می شود البته فروش کشورهای عضو اوپک بر اساس منافع ملی آنها انجام می شود. هر کشور میزان سهمیه ای در اوپک دارد اما خود، بازارهای فروش نفت خود را تعیین می کند و می تواند آسیا و اروپا و .. را انتخاب کند اما سهمیه تولید یک موضوع کلی است که جزییات مدیریت آن برعهده کشورها قرار می گیرد.
گفتني است:در يك صد و شصتمين اجلاس اوپك كه در اتريش برگزار شد، پس از بررسی مسائل مربوط به بودجه و حسابرسی ،در مورد وضعیت بازار در 6 ماهه اول سال 2012 و شرایط کنونی بازار و آخرین برآوردها درباره عرضه و تقاضا، مذاکره شد.