به گزارش باشگاه خبرنگاران، سالها پيش با بروز ناكارآمدي روش هاي سنتي در آموزش، روش دانش آموز محوري به عنوان الگويي پيشرفته براي تحول نظام آموزشي، معرفي گرديد. اما هيچ گاه اين روش، مطابق آن چه تجربه شده بود، در ايران به منصه ظهور نرسيد. شايد يكي از دلايل اين امر گرايش كلي نظام آموزشي به علوم انتزاعي و حتي تدريس علوم تجربي به شكل انتزاعي باشد كه مغايرت اساسي با روش هاي مبتني بر تجربه فردي دانش آموز دارد. اكنون ابزار رايانه و اينترنت، تحولي را در نظام آموزشي جهان رقم زده كه بومي سازي آن در ايران نيز به سرنوشت روش دانش آموز محوري دچار شده است.

واضح است كه براي تحول در نظام آموزشي كشور، هرگز نمي توان از بنيان آغاز كرد و كل نظام آموزشي را با نظامي جديد عوض كرد، بلكه اين تحول بايد تدريجي و مبتني بر واقعيات جامعه باشد. مدرسه هوشمند، يك پيشنهاد عملي با هدفمندي اجراي پيشرفته ترين روش هاي آموزشي نوين و نگاه عملي به وضعيت كنوني نظام آموزشي كشور است.

هنگامي كه معلم يك درس را براي يك گروه دانش آموزان ارائه مي دهد، فرايند آموزش به روش چهره به چهره با تمام مزاياي اين روش اتفاق مي افتد. اما به محض آن كه معلم مي پرسد كسي اشكال يا سؤالي ندارد، ابزارهاي جديد آموزشي قابليت خود را به نمايش مي گذارند. از اين پس، دانش آموز قوي تر ، مبحث بعدي و نكته جديد مي خواهد و دانش آموز ضعيف تر هنوز در فهم آن چه تدريس شده، مشكل دارد. صرف وقت معلم براي يك گروه با اين تنوع در دريافت، نقطه آغازين ضعف نظام آموزشي است.

جهت گيري مدرسه هوشمند در مسير تربيت دانش آموزاني است كه به تدريج به دانش جو بدل شوند، يعني به جاي فراگيري دانش هاي مختلف، روش فراگيري دانش ها را بياموزند تا در مواجهه با علوم و معلومات جديد، دچار ايستايي نشوند.

ابزار ويژه مدرسه هوشمند كه توانمندي دانش آموز نيز تلقي مي شود، تسلط بر زبان انگليسي به معني درك مطلب و استفاده از كامپيوتر به معني امكان استفاده از نرم افزارها و توانمندي ورود عالمانه و هدفمند به فضاي اينترنت است. در واقع دانش آموز به اين ابزارها مجهز مي شود تا در آينده با مواجهه دفعي روبه رو نگردد.

گام بعدي در فرآيند آموزش، تمرين و تكرار است. در اين مرحله، مدرسه هوشمند به طور مستقل و تنها با مديريت كلي معلم، به انجام وظيفه مي پردازد. يكي از ضعف هاي عمده نظام آموزشي سنتي، محدوديت انجام تمرين به دليل محدوديت وقت و موانعي از قبيل اتلاف وقت در نوشتن و عدم اطمينان دانش آموز به انجام صحيح تمرين در حين انجام و اتلاف وقت فراوان و محدوديت در بررسي آن توسط معلم است.
در مدرسه هوشمند، ضمن افزايش سرعت حل تمرين به تبع افزايش كمي حل تمرين، با اجراي سيستم هشدار و راهنمايي به دانش آموز حين انجام تمرين، كيفيت نيز افزايش مي يابد. همچنين مجموعه اطلاعات ثبت شده در اين بخش نظير ميزان دقت دانش آموز در حل تمرين، سرعت و ميزان صرف وقت مي تواند نظام آموزشي را در هدايت تحصيلي و ارزيابي وي ياري رساند.

گام بعدي، برگزاري آزمون است. نظام آموزش سنتي در اين بخش هم دچار ضعف هاي كيفي و كمي است كه هر دو ضعف با تمهيدات نظام مدرسه هوشمند به راحتي مرتفع مي شود.

آزمون در مدرسه هوشمند يك اتفاق نادر و پر استرس و اتفاقي در گزينش معلومات و توانمندي هاي دانش آموز نخواهد بود. در واقع در مدرسه هوشمند، هر آنچه فراگرفته مي شود، بارها در حداقل زمان و با بهترين راندمان مي تواند مورد سؤال واقع شود و همه نتايج آن براي ارزيابي ميزان موفقيت فرآيند آموزش ثبت شود.

همچنين نظير بخش اول يعني ارائه مطالب، در بخش هاي تمرين و آزمون نيز، مجموعه دانش آموزان به طور فردي با فرآيند آموزش روبه رو مي شوند و هر كس مطابق استعداد و توان و انرژي خود پيشرفت مي كند و هرگز دانش آموزان پيشرو، براي ديگري متوقف نمي شوند. همان گونه كه دانش آموزان عقب تر مانده، به دليل جا ماندن، مجبور به عبور سطحي از مطالبي كه هنوز به درستي فرا نگرفته اند، نخواهند شد.

بديهي است تمامي آنچه در مساعدت ابزارها به فرآيند آموزش بيان شد، محدود به فضاي مدرسه نمي شود و دانش آموز مي تواند تمامي آن را در منزل داشته باشد و از نقل و انتقال دفتر و كتاب به مدرسه و منزل بي نياز شود.

مداس هوشمند مدارسی هستند که کلیه فرایند ها آموزشی در آن با استفاده از امکانات و تجهیزات مدرن و پیشرفته امروزی انجام می پذیرد و به نوعی نسل جدید مدارس ایرانی محسوب می شود.

نوری رئیس آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش وپرورش گفت: این روزها دانش آموزان با رایانه و سیستم های الکتریکی جدید سرو کار دارند و در عصر تکنولوژی زندگی می کنند و هر روز با فناوری های جدید سرو کار دارند، به همین علت باید سیستم های جدید و پیشرفته برای آموزش نسلی که شب و روز شان در دنیایی از نو آوری ها می گذرد، در مدارس مورد استفاده قرار گیرد تا آموزش ها هم سرعت بگیرد و هم عمق پیدا کند.

وی با اشاره به راه اندازی مدارس هوشمند ادامه داد: در سال تحصیلی 88-89 ، 450 مدرسه هوشمند راه اندازی شد و در سال تحصیلی 89-90 ، تعداد این مدارس به 3 هزار و 600 مدرسه در سراسر کشور رسید و با توجه به هدف گذاری که امسال صورت گرفته است امسال این رقم به 20 هزار مدرسه افزایش خواهد یافت.

نوری افزود: با دستور وزیر آموزش و پرورش شیوه نامه هوشمند سازی مدارس که شامل کلیه مسائل و قوانین احداث این مدارس است به 5 استان و مرکز آموزش و پرورش ابلاغ گردید و در همین راستا نیز 200 میلیون تومان اعتبار از محل اعتبارات نوسازی مدارس و 200 میلیون تومان نیز از محل اعتبارات هزینه ای وزارت اموزش و پرورش جمعا 400 میلیون تومان به عنوان اعتبار در اختیار این مراکز قرار گرفت.

رئیس آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش وپرورش از بسیج شدن ارگان های مختلف برای هوشمند سازی مداس خبر داد و گفت: بر اساس ماده 5 مصوبه هیات وزیران، سازمان خدمات کشوری موظف است در هر استانی که شعبه ای دارد، یک مدرسه هوشمند احداث نماید یا یک مدرسه را هوشمند سازی کند.

وی از وظف شدن سازمان نوسازی مدارس برای هوشمند سازی مدارس گفت و افزود : سازمان نوسازی مدارس از این پس باید تمامی مدارسی که نوسازی می کند یا جدید الاحداث است، تمامی امکانات و تجهیزات هوشمند سازی را در مدرسه محیا کند، این اقدام در این جهت صورت می گیرد که سرعت هوشمند سازی افزایش و یافته و در آینده نیازی نباشد تا مدارس نوساز با هزینه ای دیگر هوشمند شوند.

وی از اختصاص بودجه 16 میلیاردی برای ساخت مدرسه در کشور خبر داد و گفت: در سه دوره سفر های استانی بودجه ای بالغ بر 16 میلیارد و 500 میلیون تومان برای احداث 2 هزار مدرسه در کشور اختصاص یافت که پیش بینی می شود اقدامات در زمینه ساخت مداس امسال عملیاتی شود.

نوری همچنین ادامه داد: با توجه به اینکه طرح هوشمند سازی برای مدارسی انجام می شود که از نظر مالی توانایی ندارند تا خود برای هوشمند شدن اقدام کنند، مدارسی از جمله شاهد، غیر دولتی، نمونه و مدارسی از این دست که توانایی مالی دارند خودشان باید برای هوشمند شدن اقدام کنند.

وی با اشاره به اتصال مدارس به شبکه اینترنت ملی در سال جاری تصریح کرد: بر اساس مصوبه هیات وزیران باید 60 هزار مدرسه به شبکه اینترنت ملی یا همان اینترانت متصل شوند که با توجه به اقامات صورت گرفته 5 هزار مدرسه در هفته پژوهش به شبکه اینترنت ملی متصل می شوند و در صورتی که شرکت مخابرات در انجام اقدامات خود سرعت بیشتری داشته باشند می توان امید داشت که همه مدارس به زودی به این شبکه وصل شود.

وی یادآور شد: همچنین برای تامین هزینه اتصال به اینترنت مدارس و به این دلیل که مدارس برای تامین هزینه های خود پولی از اولیاء دریافت نکنند، 2 میلیارد و 400 میلیون تومان بودجه به این بخش اختصاص یافت.

به گفته نوری سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز باید 580 مدرسه را وسیله لپ تاپ اختصاصی کلاسی، به کلاس های هوشمند استاندارد تبدیل کند که اگر اقدامات آنها با سرعت بیشتری انجام شود می توانیم شاهد بهره برداری از این کلاس های کاملا هوشمند در دهه مبارکه فجر باشیم.

ابوطالب حافظي مديركل مدارس غيردولتي گفت: يكي از برنامه‌هاي سازمان مدارس غيردولتي ايجاد تسهيلات براي موسسان است و در اين راستا مقرر شده تسهيلات بانكي براي هوشمندسازي مدارس به آنها اعطاء شود.

وي گفت: پرداخت اين تسهيلات به مدارس استيجاري كه در صدد خريد و احداث مدرسه هستند و همچنين براي تجهيز هوشمندسازي مدارس در اولويت قرار دارد.

يكي از ضعف هاي پنهان نظام آموزشي سنتي، محدود كردن دانش آموزان به دايره خارج از محدوده علايق و انگيزه هايشان است. موضوعي كه هر معلمي با آن روبه رو شده است. يك دانش آموز دوست دارد از يادگيري يك درس به صورت سطحي و در حد ضروري عبور كند و در يك زمينه كه مورد علاقه اوست، بسيار بيش از آنچه انتظار نظام آموزشي است، تعمق كند.

اين امكان در مدرسه هوشمند به راحتي در اختيار دانش آموز قرار مي گيرد، بدون آن كه به فرآيند آموزشي او و گروه دانش آموزان صدمه اي وارد شود.

شايد به نظر برسد با افزايش تعامل دانش آموز با ابزار رايانه، تعاملات دانش آ موزان با يكديگر و با معلمان خود رو به كاهش گذارد، همچنين از آنجا كه تجربه به جاي حفظ كردن معلومات بيشتر بر علوم تجربي تطبيق دارد، علوم انتزاعي و علوم انساني ممكن است به اندازه علوم تجربي از ابزار مدرسه هوشمند بهره مند نشوند.

مدرسه هوشمند اين دو ضعف را با يكديگر به نقطه قوت بدل كرده است. بدين معني كه در مورد علوم انساني و علوم انتزاعي، از مباحثه گروهي دانش آموزان بهره مي گيرد تا هم جبران ضعف روابط انساني شود و هم ابزار مناسبي براي فراگيري علوم غير تجربي پديد آيد. تغيير ساختار و معماري زمان در مدرسه هوشمند موجب باز شدن زمان دانش آموزان و امكان فعاليت هاي جنبي را به آنها مي دهد كه بستري مناسب براي پژوهش هاي گروهي و اداره سمينار و فضاهاي علمي و تجربه تعاملات اجتماعي خواهد بود.

با توجه به گسترش فناوری های روز دنیا در زمینه آموزش دانش آموزان، باعث شده تا مدارس هوشمند ، به عنوان نیازی واقعی و اساسی در نظام آموزشی کشور مورد توجه قرار بگیرد که در آیند با توجه به راه اندازی این مدارس، شاهد تحولات عظیمی در یادگیری و یاد دهی خواهیم بود که افزایش کیفیت آموزش را در پی خواهد داشت./ز

گزارش از محمد سياح