به گزارش گروه خواندنی های باشگاه خبرنگاران، کشور تاجیکستان ، همسایه فارسی زبان ما که در شمال شرقی ایران قرار گرفته است دارای یکی از نزدیک ترن آداب و سنتها به کشور و مردم ایران است. مردم این کشور نیز به مانند مردم ایران عید نوروز را با شادی و شکوه هر چه بیشتر جشن می گیرند. بسیاری از رسوم مردم تاجیکستان با رسوم مردم ایران یکسان است ، اما ما در این مطلب قصد داریم تا شما را با تعدادی از رسوم خاص مردم این سرزمین آشنا کنیم.

بلبل خوانی
در این مراسم گل‌گردان‌ها در محل های دیگر گل‌ها را دسته دسته کرده و یا در نوک چوبی بسته در کنار در خانه‌های اهل ده یا شهر در خاک فرو می‌کنند و سرودی با این مضمون می‌خواندند:
«گل آوردم از اون پایان/ خبرت می‌کنم دهقان/ بته غله به گلگردان/ بهار نو مبارک باد/ گله زردک ثنا می‌گه/ ثنای مصطفی می‌گه/ به هر پهلو خدا می‌گه/ بهار نو مبارک

مراسم سومنک پزی(سمنو پزی)
سومنک یا سمنو از غذاهای نوروزی است و در خانه ی کشاورزان در طول روزهای نوروز وجود دارد. آن را به صورت گروهی و دسته جمعی تهیه می کنند و معمولا در آخر ماه حوت در آغاز جشن نوروز پیرزنان تصمیم به انجام این کار می گیرند.

مراسم جفت براران
در گذشته پیش از کاشت و کار کشاورزان و چند روز قبل از نوروز با آرزوی پر برکت شدن محصولات، این مراسم برگزار می شد. جفت براران در اکثر محل ها در اواخر ماه حوت تشکیل می‌شود. در این مراسم همه ی اهل خانواده شرکت می‌کنند. کشاورزان نیز پلو، نان فطیر و یا غذای مربوط به مراسم را تهیه کرده و ۱۵ تا ۲۰ نفر از کهنسالان را دعوت می کردند و بعد از غذا نیز این عبارات را می گفتند : «مزید نعمت، زیاده دولت، برار کار، صحت و سلامتی خرد و کلان، رسد به بابای دهقان، خوش آمدید میهمانان»

مراسم گل گردانی
مردم تاجیک از زمان‌های قدیم به مناسبت بیداری طبیعت و آغاز شکوفه‌دهی گل‌ها و درختان به گل گردانی می پرداختند. در گذشته وظیفه گل گردانی بر عهده بزرگسالان بود. اما این مراسم اکنون در اکثر محل ها توسط بچه ها و جوانان انجام می شود. گل گردان‌ها از دره و تپه و دامنه ی کوه ها، گل چیده و اهل دهستان خود را از پایان یافتن زمستان و فرا رسیدن عروس سال و آغاز کشت و کار بهاری و آمدن نوروز مژده می‌دهند.

مراسم حوت
حوت از نظر کشاورزان اخرین ماه سال بود و به همین دلیل به عنوان زمانی مناسب برای کشت و کار بهاری انتخاب می‌شده. در این مراسم مردم با فراهم کردن ملزومات جشن، سه شب اول ماه حوت را در مهمانی‌ها گرد هم می‌آمدند و در اطراف آتش به شنیدن موسیقی، رقصیدن یا بازی می‌پرداختند.

بخت گشایی
در بخارا، سمرقند و بعضي محلهاي ديگر پيش از نوروز براي دختران مراسمي تشكيل مي دادند كه بخت گشايي نام داشت. شب چهارشنبه دختراني كه آرزوي تشكيل خانواده را داشتند، قفلي به گردن مي آويختند و وقت غروب آفتاب به سر چهار راه مي آمدند و از رهگذرها خواهش مي كردند كه قفل را بگشايند.

در بخارا دختري كه بختش بسته بود روز نماز جمعه به مسجد مي رفت و قفل را از گردن دختر مي گشود. شب چهارشنبه آخرين دختران كليد دو دندانه دار را به زمين گذاشته از عقب در خانه همسايه گوش مي كردند. اگر صحبت همسايه ها موافق نيتشان باشد به فال نيك مي گرفتند و اگر بر خلاف خواهششان باشد گمان مي كردند كه بخت به آنها ر و نمي آورد يعني بختشان باز نمي گردد.

از پنج سال قبل، نوروزگاههایی تشکیل شده که مردم برای برگزاری نوروز در آنها جمع میشوند و غذاهای سنتی مثل آش و پلو میپزند و در مسابقات ورزشی مثل کشتی و اسبسواری و بُزکِشی شرکت میکنند. یکی از غذاهای معروف این روزها «باج» نام دارد در این غذا کله پاچه گوسفند را با گندم پخته و دیگران را با آن مهمان می‌کنند. مردم در برخی مناطق در نوروز بهروی هم آب میپاشند و در همهی مناطق، هفتسین چیده و خانهتکانی میشود. تاجیک‌ها هم تقریباً مانند ایرانی‌ها سفره هفت سینی می‌چینند که به آن سفره «دسترخان» می‌گویند اما جشن نوروز را بر خلاف ایرانی‌ها به خیابان‌ها می‌کشانند و همه در آن شرکت می‌کنند.

در تاجیکستان، آیین نوروز با نام زن در هم آمیخته است. یکی از آیینهایی که زنان تاجیک آنرا بهنام خود کردهاند، مراسم "چَلبَک پزی" است. این رسم مربوط به دورهی کشاورزی باستانی این سرزمین است. چلبک را زنان دستهجمعی میپزند و آنرا با دیگران تقسيم میکنند، سپس مقداری روغن چلبک را به شاخ گاو میمالند و معتقد هستند اینکار بهگاو نیرو میدهد.

این رسم نشان میدهد که سرکردهی اولینِ فرهنگ کشاورزی، زنان بودهاند، نه مردان. زنان در نوروز دورکننده بدیها و زشتی ها در جامعه هستند. همه غذاهای نوروزی در این کشور باید به دست زنان پخته شود؛ پختن نان شیرمال، نان راچله، کمانچه و نان سمرقندی. هنگام روشن کردن آتش دیگ، زنی که در تاجیکی "بی آنون" نامیده میشود، آیاتی از قرآن را میخواند. دختران دم بخت در اینروزها به خانه نوعروسان میروند و عروسان به دختران دستمال دستدوز خود را هدیه میدهند./ ق پ