به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران از سمنان ، اين آب انبارها محلي براي تامين آب شرب مردم بودند و به دليل نوع ساخت و معماري مناسب ، آب موجود در اين آب انبارها هميشه خنك بوده است.

 مردم استان سمنان نيز به دليل قرار داشتن اين استان در منطقه اي نيمه بياباني، از گذشته هاي دور به ضرورت وجود آب انبار پي برده بودند و بر همين اساس آب انبارهاي بسياري در اين استان وجود دارد كه به مرور زمان و با فراهم شدن امكان دسترسي آسان مردم به آب، رفته رفته اين آب انبارها از رونق افتاده و در حال حاضر كاربرد چنداني ندارند و بيشتر به عنوان يادگاري از گذشته به آنها نگريسته مي شود.

در اين گزارش براي آشنايي هر چه بيشتر با آب انبارهاي تاريخي استان سمنان، به طور مختصر به معرفي اين آثار تاريخي پرداخته مي شود.

آب انبار قلي:

در مقابل حمام قلي در سمنان، آب انباري قديمي وجود دارد كه به آب انبار قلي معروف است. اين آب انبار در سال 912 ه.ش احداث شده است.بر بالاي مدخل ورودي آب انبار لوحه سنگي مستطيل شكلي به چشم مي خورد كه اشعاري بر روي آن منقوش شده است.

آب‌انبار امامزاده علوي :

اين آب انبار طبق نوشته صنيع الدوله، توسط اسماعيل خان سنگسري برادر ذوالفقار خان، حاكم جبار سمنان در زمان فتحعلي شاه قاجار ساخته شده است.اين آب انبار فاقد كتيبه مي باشد ولي بر بالاي آن آثار يك فرورفتگي به چشم مي خورد كه به احتمال زياد محل نصب كتيبه اي بوده است.بر بالاي منبع اصلي آب، گنبد مخروطي با بادگير براي خنك كردن‌آب وجود دارد.

آب انبار ناسار

يكي از مهمترين و عميق‌ترين آب‌انبارهاي سمنان، آب‌انبار ناسار است كه در دوران قاجاريه ساخته شده است. اين آب‌انبار داراي سر در بزرگي است. بر بالاي مدخل ورودي آب‌انبار نيز لوحه‌اي سنگي نصب شده كه اشعاري بر آن حجاري شده است.

آب‌انبار ناسار، داراي پله‌هاي سنگي پهن و بلند است. سقف پايين آب‌انبار مشتمل بر ايواني است كه به صورت دايره و به وسيله راهرويي كه در سمت راست آب‌انبار قرار دارد به قسمت اصلي راه مي‌يابد. سقف بلند آن، گنبدي و داراي سوراخي بزرگ است كه نور داخل آب‌انبار را تأمين مي‌كند.

آب انبار پاچنار

در نزديكي قلعه كوچك پاچنار در سمنان، آب انبار آجري نسبتا كوچكي قرار دارد كه به آب انبار پاچنار معروف است.اين آب انبار داراي سر در آجري و پشت بغل هاي آجري با تزيينات هفت و هشت است.بر بالاي سر در آب انبار، كتيبه اي سنگي به چشم مي خورد كه اشعاري بر روي آن نوشته شده است، چنانچه از مفاد كتيبه بر مي آيد، اين آب انبار در زمان قاجاريه ساخته شده است.

بر بالاي منبع آب اين بناي تاريخي گنبد بزرگ خشتي مخروطي شكل با بادگير احداث شده است.

آب انبار صادقيه:

آب انبار صادقيه در نزديكي در جنوبي مسجد امام خميني در سمنان و در كنار مدرسه اي به همين نام واقع شده است.اين بنا كه در اوايل مشروطيت ساخته شده به آب انبار صادق خان نيز معروف است.سر در اين آب انبار آجري و فاقد تزيينات است.بر بالاي مدخل ورودي آب انبار كتيبه اي به چشم مي خورد كه بدون لوح سنگي است.

آب انبار توكلي :

آب‌انبار توكلي در خيابان شهيد باهنر سمنان قرار دارد. سر در آن آجري و در قسمت بالا و سرتاسر آن با قطاربندي ساده‌اي كه به كمك دو رج آجر به طور سه‌گوش قرار دارند زينت داده شده است. بر بالاي مدخل ورودي آب انبار دو نقش از كاشي وجود دارد كه عباراتي بر روي آن نقش بسته است.

ديوارهاي طرفين آب‌انبار اندكي به جلو متمايل است و در گوشة آن، دو ستون مدور زيبا ساخته شده است. بر پيشاني سر در آب‌انبار نام "احمد توكلي" بر كاشي لاجوردي به چشم مي‌خورد. آب‌انبار داراي 32 پلة سنگي به ارتفاع 27 سانتي‌متر است كه سقف آن را طاق گهواره‌اي كوتاه با تزئينات آجري زيگزاك تشكيل مي‌دهند.

آب انبار كارخانه :

يكي از زيباترين آب‌انبارهاي سمنان و جالب‌ترين آب‌انبار حاشية شمالي كوير را مي‌توان آب‌انبار كارخانه به حساب آورد. اين آب‌انبار كه به علت مجاورت كارخانه ريسندگي و بافندگي به اين نام خوانده مي‌شود، در سال 1310 هجري شمسي يعني همزمان با احداث كارخانه مذكور توسط حاج علي نقي كاشاني تاجر معروف وقت ساخته شده است.

اين آب‌انبار داراي سر در زيبا مزين به تزئينات آجري عالي است. دو طرف آب‌انبار، اندكي به جلو متمايل شده و به اين ترتيب، طرح ذوزنقه‌اي پيش فضاي آن را به وجود آورده است.

بر بالاي مدخل ورودي ، تزئينات گچبري همراه با نقوش اسليمي، وجود دارد كه در آن نقش دو شير نيز به چشم مي‌خورد. در اين آب‌انبار، كتيبه‌اي وجود ندارد. سقف آن گهواره‌اي كوتاه با تزئينات آجري ساده است.

  آب انبار كاشفي:

آب انبار كاشفي در خيابان سعدي سمنان واقع شده است.اين آب انبار داراي سردر سنگي و كتيبه اي از كاشي لاجوردي است.اين آب انبار به همت حاج حسين كاشفي و پسرش حاجي محمد كاشفي ساخته شده است.اشعاري نيز بر روي اين كاشي ها نگاشته شده است.

آب‌انبار چوب مسجد :

آب انبار چوب مسجد در خيابان آيت الله طالقاني و نزديك ميدان ابوذر سمنان واقع شده و در سال 1334 ه. ش ساخته شده است. اين آب انبار داراي سقف آجري با تزيينات هفت و هشت و كتيبه اي از كاشي است كه اشعاري به خط سفيد لاجوردي بر روي آن نوشته شده است.

پشت بغل هاي دو طرف مدخل ورودي  داراي كاشي هاي هفت رنگ زيبايي است.

آب‌انبار شرق سمنان :

اين آب انبار در شرق سمنان و در جنوب مسير اصلي تهران – مشهد، پايين تر از پارك جنگلي سوكان واقع شده است.

اين آب انبار داراي سر در آجري است و سقف گهواره اي آن با آجر به طور ساده پوشانده شده و فاقد تزيينات معماري است.

آب انبار سنا دره:

اين آب انبار در قبرستان سابق سنادره سمنان واقع است.سردر آن ساده و طاق گهواره اي آن از گچ پوشانده شده و منبع اصلي آن از خشت و گل درست شده است.

آب انبار بيابانك:

اين آب انبار در روستاي بيابانك واقع است، داراي سر در آجري ساده و منبع آب پله اي مدور آجري است.

آب انبار لاسجرد:

اين آب انبار در روستاي لاسجرد در كنار راه اصلي و ارتباطي به روستا واقع است و داراي منبع آب خشتي و گلي پله مانند (كوتاه) مدور و طاق آبگيري كوتاه است.

آب انبار سرخه:

آب انبار باستاني سرخه كه در خيابان عاشورا در شهر سرخه قرار دارد بزرگ‌ترين، زيباترين و مهمترين آب انبار اين شهر است كه براساس معماري سنتي خاص ناحيه كويري با گنبد عظيم مخروطي تا بالاي منبع آن پله‌هاي مدوري احداث شده است. بر بالاي گنبد آن بادگيري كوچك براي عبور جريان هوا به چشم مي‌خورد. از مدخل ورودي آب انبار كه اكنون بسته است، تا شيرهاي آب بيش از چهل پله وجود دارد. قدمت اين آب انبار را بيش از چهار قرن تخمين زده‌اند.

آب‌انبار گرمسار

بزرگترين آب‌انبار شهرستان گرمسار است كه از بناهاي بسيار جالب اين ناحيه به شمار مي‌رود. اين آب‌انبار در ضلع شمالي مسجد جامع گرمسار بنا شده است. منبع بزرگ و اصلي آن به صورت گنبد پله‌اي مدور آجري در داخل كوچه قرار دارد كه به صورت ميدان‌گاهي درآمده است. تعداد پله‌هاي مدور آن از ابتداي زمين تا ابتداي بادگير 24 پله است. ژرفاي آبگير آن در حدود 14 متر بود كه به مدت پنج ماه از سال آب آشاميدني اهالي شهر و حومه آن را تأمين مي‌كرد. سر در بزرگ و طاق گهواره‌اي آب‌انبار مذكور در سمت بازار بود كه اينك مسدود شده است.

ساير آب‌انبارهاي تاريخي موجود در سطح استان عبارت‌اند از:

آب انبار جهاديه(شاهجوي) در سمنان

آب‌انبار حاجي شيخ در خيابان ابوذر سمنان

آب‌انبار علي آباد در گرمسار

آب‌انبار كوشك در گرمسار

آب‌انبار ده نمك در روستا ده نمك گرمسار

آب‌انبار رستم‌آباد در روستاي رستم‌آباد گرمسار

ديدن اين آب انبارها براي مسافران نوروزي خالي از نيست .