به گزارش خبرنگار ورزشي باشگاه خبرنگاران تقویم AFC فیفا در این 14 سال اخیر آنقدر شلوغ شده است که دیگر جای برای جام های فوتبال بین المللی که قبلا انجام می شد وجود ندارد. حضور جام های باشگاهی در قاره ها،‌برنامه لیگ داخلی و حرفه ای کشورها جام ملت ها و بازی های آسیایی و جام جهانی و المپیک و خلاصه چه و چه باعث شد که دیگر کسی به جام ریاست جمهوری کره جنوبی،‌جام قائداعظم پاکستان جام دیداربزرگ چین جام خواهرلعل نهروری هندوستان و جام بار دولوی فکر نکند.

بهرحال در دوران گذشته جام های فوتبالی بر چند مبنا وجود داشت که نگاهی گذرا به این جام ها خالی از لطف نیست و در این گزارش با یکدیگر به مرور جام های که فوتبال ایران در آن شرکت داشته می پردازند جالب توجه آنکه بسیاری از ورزشکاران کشورمان توانستند در این مسابقات عملکرد مطلوبی از خود نشان دهند و این رقابت ها اعتبار ببخشند.

جام هایی بر مبنای استقبال و جمهوریت کشورها

این جام خود شامل 5 مسابقه است که در 4 کشور با نام های متفاوت برگزار نشد.

اولین جام جام دهه فجر ایران است که براساس بزرگداشت پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1364 برگزار شد.

کشورمان برای برگزاری این رقابت خود را از شرکت در مسابقات جام جهانی محروم ساخت جام دهه فجر با شرکت تیم هایی که لهستان،‌رومانی‌،غنا،‌سوریه،‌پاکستان،‌از 3 قاره جهان برگزار شد.

نکته قابل توجه این مسابقات تنها یک دوره انجام شود و در گذر زمان به بوته فراموشی سپرده شد.

دومین جام ریاست جمهوری کره جنوبی است که در سالگرد جمهوری کره جنوبی برگزار می شد. تیم فوتبال همان تهران در سال 56 نماینده در این رقابت ها بود که توانست این رقابت ها برسد اما در نهایت مغلوب کره جنوبی شد و به مقام دوم دست یافت.

سومین جام،‌جام استقبال افغانستان که درخشش های استقبال کشور افغانستان برگزار شد در سال 1320 تیم فوتبال ملی کشورمان به این رقابت ها رفت و با برد هندوستان و باخت به افغانستان عنوان دوم این رقابت ها را کسب کرد.

چهارمین جام،‌جام دیدار بزرگ چین که چینی برای نشان دادن عظمت و اعتبار کشور خود در سال های دهه 80آنرا برگزار کردند کشورمان در سال 1362 در این رقابت ها شرکت کرد. تیم امید کشورمان توانست به مقام نهم دست یابد.

پنجمین جام بین المللی ایران که برای نشان دادن عظمت و اعتبار کشورمان به صورت بین المللی در سال های 53 و 54 برگزار شد این جام دنباله جام کوروش در سال 50 و جام دوستی در سال 47 و 48 و 49 بود.

جام هایی برمدار نام بزرگان

اولین جام،جام جواهرلعل نهرو بود که در سال های دهه 80 در هندوستان برگزار شد ایران در سال 1984 و 1985 در این رقابت ها شرکت کردند که نتایج خوبی را در این مسابقات کسب نکردند. این جام به منظور یاد بود جواهر لعل نهر و نخست وزیر فقیر بزرگ هندوستان برگزار می شد.

دومین جام ،‌جام قائد اعظم پاکستان است که تیم ملی فوتبال کشورمان در سال 1360 در این رقابت ها شرکت کردند و به تمام قهرمانی دست یافتند در این مسابقات کشورهای عمان ،ایران،‌قطر،‌و بنگلادش حضور داشتند متاسفانه جام قائداعظم هم بعد از دهه 80 دیگر هیچ گاه به صورت رسمی برگزار شد.

سومین جام ،‌جام ملک حسین پادشان اردن است که یکی دوبار به صورت مستقل و یک بار به صورت جام ملت های غرب آسیا برگزار شد.

در سال 1379 ترکیبی از تیم اصلی و تیم امید ایران با مربی گری هدایت جلال طالبی در این جام شرکت کردند و توانستند عنوان قهرمانی را کسب کنند.

**جام هایی براساس همکاری منطقه ای- سیاسی

چنین جام هایی در اقصی نقاط دنیا بسیار انجام شده است جام هایی مثل جام جنوب شرق آسیا،‌جام خلیج فارس،‌جام بیان آمریکس،‌جام کشورهای مشترک المنافع ،‌جام ملت های غرب آسیا ،‌جام سنتو و جام صلع و دوستی کویت که در سه جام آخر ایران حضور داشته است.

اولین جام WAFF  یا جام ملت های غرب آسیا که کشورهای غرب آسیا براساس همکاری های سیاسی منطقه ای حدود 12 سال برگزار می شود،‌در این مسابقات کشورهای لبنان ،‌اردن،‌سوریه،‌فلسطین،‌عراق،‌ایران،‌و قطر ،‌کویت و هر از گاهی بحرین حضور دارند.

در اکثر دورهای برگزاری این رقابت ها کشورمان با قدرت قهرمان نشده اما در دوره آخر این رقابت ها در سال 2010 کشور کویت عنوان قهرمان را از آن خود کرده گفتنی است:هدایت تیم فوتبال ایران در سال 2010 در رقابت های جام غرب آسیا برعهده افشین مقلبی بود.

دومین جام فوتبال در این دسته پیمان سنتو،‌جام عمران منطقه ای که از سال 1344 آغاز نشده است می توان نام برد. این پیمان براساس همکاری نظامی بود که بین کشورهای آمریکا، انگلستان ،‌ترکیه ،‌پاکستان،‌و ایران نوشته شده است.

اساس این پیمان نظامی برای جلوگیری از نفوذ کشور شوروی سابق در این خطا نظامی بود. که با پیروزی انقلاب اسلامی و خروج ایران از این رقابت ها این پیمان عملا کان لم یکن شده این رقابت ها در سال ها 44 و 46و 48 و 49 برگزار شد و در دو دوره بعد رفته رفته سطح این رقابت ها افت کرد.

دوره اول رقابت ها در تهران برگزار شد. کشورمان قهرمان شد.

در دوره دوم که به میزبانی پاکستان برگزار شد ترکیه قهرمان در دوره سوم در سال 58 در اسکار تیم ملی ترکیه برای دومین بار قهرمان شد و در سال 49 ایران با پیروزی 7 برصفر برابر پاکستان و تساوی و یک بر یک برابر تیم ملی ترکیه عنوان قهرمانی را از آن خود کرد.

سومین جام جام صلح و دوستی که در سال 1989 در کویت با تلاش شیخ نهتلال صباح رئیس شورای املپیک آسیا براساس یک معاهده سیاسی ورزش برگزار شد  که مبنای آن ترکیه ،‌ ایران،‌و عراق بود.

کویتی ها در تلاش بودند با برگزاری این رقابت ها آشتی کنانی بین عراق و ایران انجام دهند. در مسابقات فوتبال جام صلح و دوستی ایران و عراق در دو گروتهی هم بازی کردند و مسابقات طور تنظیم شد که آن ها هم در دور مقدماتی و هم در فینال با هم بازی کنند.

برای جلوگیری از بازی دو تیم در مرحله نیمه نهایی رقابت ایران و عراق در دور گروهی انجام شد که این دو تیم اول و دوم شدند تا به مصاف حریف دیگر نیمه نهایی یعنی کویت و امگاندا رفته و با پیروزی بر این دو تیم ایران و عراق در فینال به مصاف هم بروند. همه چیز درست پیش رفت و دو تیم در دور گروهی با هم بازی کردند عراق،‌کویت را در نیمه نهایی برد و ایران در خدمات پنالتی مغلوب اوگاندا شد و با باخت مقابل کویت به مقام چهارمی دست یافت تا بدین این جام به یک طنز تبدیل شد.

**جام هایی براساس همکاری های منطقه ای اقتصادی

مهمترین جامی که در این عرصه برگزار شد جام اکو براساس همکاری های اقتصادی منطقه ای بود.

ترکنستان ،‌قزاقستان،‌آذربایجان،‌قرقیزستان،‌ایران و پاکستان در این جام شرکت داشتند و ایران در فینال رقابت ها با پیروزی برابر ترکمنستان به عنوان قهرمانی رسید.

جام هایی با ریشه مذهبی- ایدئولوژیک

دو جام به صورت عمده در این عرصه صورت گرفته است جام بین المللی وحدت در ماه فوریه 1982 و جام های کشورهای اسلامی که از سال 1992 به پایه گذاری ایران صورت گرفت.

در سال 1982 برای ایجاد وحدت بین تشریع و اهل سنت در ایام تولد پیامبر (ص) جام وحدت برگزار شد تا بدین ترتیب مسابقات جام بین المللی وحدت در اسفندسال 136 انجام شود.

سه کشور اسلامی الجزایر،‌لیبی،‌و سوریه با تیم ملی ارتش خود که در آستانه شرکت در رقابت های جهانی شیزم بودند در این مسابقات شرکت کردند.

ارتش ایران هم چهارمین تیم ارتش این رقابت ها بود. به جز این 4 تیم تیم های ملی امید ایران و سه باشگاه ملوان پرسپولیس و استقلال در این رقابت ها شرکت  داشتند.

پرسپولیس بدون ملی پوشان که همزمان با تیم منتخب تهران در جام قائداعظم شرکت داشتند عنوان قهرمانی رقابت ها را بدست آوردند.

گفتنی است:ناصر محمد خانی ،‌عباس کارگر،‌و ابراهیم کیان طهماسبی در تیم منتخب تهران و غلامرضا فتح ابادی در تیم ارتش بودند. و پرسپولیس با تلفیقی از نظرات باقیمانده و جوانان قهرمان شد.

در سال 1992 با تلاش های کمیته ملی المپیک ایران و مشخص فائزه هاشمی مسابقات جام کشورهای اسلامی برگزار شد.

شایان ذکر است 3 دوره از رقابت های فوتبال جام  کشورهای اسلامی برگزار شد که در دو دوره آن تیم ملی فوتبال کشورمان قهرمان شد.

جام هایی برای فروش محصولات

آخرین جام‌،جام های اقتصادی یا جام هایی که برای بالارفتن فروش محصولات اقتصادی یک کشور در کشورهای دیگر برگزار می شد از جمله مهم ترین این رقابت ها،‌جام ال جی الکترونیک بود.

جام ال جی را کشور کره جنوبی برگزار کرد در سالیان میانی دهه 90 میلادی شرکت GOLDSTAR نام خود را به LG تغییر داد و برای بالارفتن میزان فروش محصولات خود در بازار مصرف یعنی کشورهای مجارستان ،‌جامائیکا،‌نیجریه،‌پاناما،‌ایران اغنا، مراکش،‌عراق،‌پاراگوئه،‌تونس،‌و مسابقات چهار جانبه را به میزبانی کشورهای ایران،‌نیجریه،‌مصر و ... برگزار کردند تا محصولات خود را تلیغ کنند.

شرکت ال جی در سال های 1998 تا 2005 هفت دوره مسابقه برگزار کرد که ایران نیز در آن حضور داشت. در 3 دوره از آن یعنی ابلانکای مراکش در سال 2002 ،‌تهران 2001 و تبریز 2002 به عنوان تیم ملی کشورمان به قهرمانی رسیدم.

جام ال جی رسما از سال 1384 تعطیل شد.

از جمله جام های اقتصادی در این عرصه جام کاراز برگ بود محصولات نوشیدنی که دوبار به میزبانی هنگ کنگ در سال 1997 و 2003 برگزار شد.

در این دو جام تیم فوتبال ایران به عنوان سومی و دومی دست یافت. که در سال 1997 تیم ایران نیمه نهایی به نیجریه باخت و در رده بندی هم شیلی را بر دو قهرمان شد و در سال 2003 هم ایران دانمارک را برد و در فینال به اروگونه باخت./ش