به گزارش باشگاه خبرنگاران ايلام ؛تپه علی کش یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی استان واقع در ‏شهرستان دهلران است، این تپه به نوعی میراث کشاورزی خاورمیانه و حتی جهان است.‏
تپه علی کش در جنوب غربی استان ایلام در شش کیلومتری بخش موسیان شهرستان دهلران در ‏میان ارضی کشاورزی و در کنار رودخانه دویرج قرار گرفته است.‏
علی کش تپه ای محکم و استوار است که همه تاریخ را در دل خود جای داده است و همچون ‏نگینی درخشان در گرمای موسیان حرفهای زیادی برای گفتن دارد چرا که شروع کشاورزی در ‏خاورمیانه از تپه علی کش موسیان بوده و این تپه یکی از قدیمی ترین مکانهایی است که در آن ‏به کشت و اهلی کردن دانه های گیاهی اشاره شده است.‏
در سال 1961 میلادی (سال 1340 شمسی) فرانک هول و کنت فلانری در یک بررسی کوتاه ‏مدت، تعدادی محل باستانی در شهرستان دهلران شناسایی کردند و در این راستا در تپه علی ‏کش اقدام به حفاری کردند و در کاوش آنها سه دوره فرهنگی در این منطقه مشخص شد که ‏دوره بزمرده 7500 تا 6750 ق.م ، دوره علی کش 6750 تا 6000 ق.م و در دوره محمد جعفر ‏‏6000 تا 5600 ق. م بوده است.‏
فرج فاضلی کارشناس ارشد باستان شناسی در خصوص این تپه گفت: تپه علی کش که به ‏دوران (آغاز تولید غذا و استقرار در روستاها) متعلق است که بنا به کاوش فرنک هول ساکنان ‏علی کش اقدام به کشت دو نوع غله، یکی گندم درشت و دیگری جو کرده اند.‏
وی بیان داشت: بررسی ها نشان می دهد شروع کشاورزی در خاورمیانه از تپه علی کش ‏شهرستان دهلران بوده چون این قدیمی ترین تاریخی است که در آن به کشت و اهلی کردن ‏دانه های گیاهی اشاره شده است.‏
این کارشناس اظهار داشت: تپه علی کش در دوره علی کش همزمان با دوره نوسنگی بدون ‏سفال جارمو در کردستان عراق و تپه گوران در غرب ایران بوده که با داد و ستد با سایر نقاط در ‏این دوره توسعه پیدا کرده و علاوه بر "ابسیدین" اطراف دریاچه وان در ترکیه، فیروزه و مس ‏فلات ایران به علی کش وارد شدند.‏
فاضلی عنوان کرد: در دوره بزمرده علاوه بر جمع آوری و دروی غلات، اهالی بزمرده به عنوان ‏یک دهکده کوچک ابتدایی گله دار بوده اند و رمه های بز نگهداری می کردند و بر اساس ‏کاوش "هول" بز در اصل بومی منطقه جبل حرمین و سیاه کوه بوده است.‏
کارشناس باستان شناسی اظهار داشت: اشیای سنگی دوره بزمرده میکرولیت، مته، رنده های ‏مختلف، اسکنه و درفشهای فراوان برای دروی کشاورزی از داسهای ترکیبی استفاده کرده اند.‏
وی افزود: بنا به کاوشهای باستان شناسان فرهنگ بزمرده از نظر نقطه نظر به طور کلی در همان ‏افق زاوی شیمی و کریم شهیر در کردستان عراق و تپه آسیاب و گنج دره در غرب ایران قرار ‏می گیرند.‏
وی گفت: بر اساس بررسی های صورت گرفته درباره وطن اصلی مردم بزمرده این اعتقاد وجود ‏دارد که آنها شبانان منطقه لرستان بوده اند که برای چرای حیوانات خود در فصول مناسب سال ‏به طرف خوزستان می آمدند و در دهلران اقامت می کردند و بعدها در همین محل به طور دائم ‏مستقر شدند.‏
فاضلی تصریح کرد: در دوره محمدجعفر که به عنوان جدیدترین دوره علی کش مطرح است ‏فرهنگ پیشرفته تری به چشم می خورد تا جایی که هول معتقد است دامنه گسترش با خارج از ‏منطقه را هم می توان مشاهده کرد چرا که با شباهت موجود میان آثار به دست آمده اهالی ‏محمدجعفر همانند خلیج فارس، کردستان عراق، حاجی فیروز در دوره سلدوز آذربایجان، ‏جنوب دریاچه ارومیه و... ارتباط فرهنگی داشته است.‏
وی گفت: در سال 1388 این تپه باستانی تعیین حریم شده و اراضی کشاورزی اطراف آن ‏خریداری شده است.‏
فاضلی افزود: در آبان ماه سال جاری فرانک هول باستان شناس برجسته و کاوش گر تپه علی ‏کش از دشت های چغاسفید و علی کش بازدید کرده و در صورت مساعدت و همکاری ‏مسئولان ممکن است مجدد در تپه علی کش به حفاری بپردازد./ع‏