به گزارش
گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ،حجاب زیباییها را برجسته میکند. در واقع حجاب به غیر از زیباییهای
ظاهری، زیباییهای رفتار و شخصیت فرد را برجسته میکند، برای اینکه تمرکز
افکار را از زیباییهای بدنش برمیدارد و بر زیبایی فکر، شخصیت و رفتارش
متمرکز میکند. در این ارتباط با سرکار خانم
«دکتر بدری السادات بهرامی» روانشناس و استاد دانشگاه به گفتوگو نشستهایم.
آثار مثبت حجاب برای زنان در جامعهی امروز چه مواردی هستند؟
حجاب
جایگاه زن را ارتقا میبخشد. وقتی تن او دیده نمیشود، ذهن، رفتار، شخصیت و
منش او دیده میشود. زیباییهای زنانه در همهی زنان وجود دارد. اگر حجاب
وجود نداشته باشد فقط جنسیت زن دیده میشود، نه ویژگیهای منحصر به فرد،
شخصیت، تفکر و توانمندیهای او. بنابراین حجاب هم به زن امنیت میدهد و هم
جایگاه و موقعیت اجتماعی.
نقش
نهاد خانواده را در اشاعهی فرهنگ پوشش تا چه حد جدی میدانید؟ به نظر
شما، خانواده از چه فاکتورهایی میتواند برای نهادینه کردن فرهنگ حجاب
استفاده کند؟
این موضوع در
خانواده باید به عنوان یک ارزش مطرح شود؛ یعنی، نباید حجاب را محدودیت
بدانیم. حتماً بایستی با شیرینی مطرح شود، نه با فشار و زور و تلخی. حجاب
هم مثل هر آموزهی دینی دیگری، اگر با شیرینی همراه باشد، استمرار و دوام
خواهد داشت. نباید به یک نوع پوشش تکیه شود و مثلاً بگویند حتماً باید چادر
سر کنی. دختر خانواده نباید احساس کند که حتماً باید چادر سر کند و به
همین خاطر نمیتواند دوچرخهسواری کند. باید اصل پوشش مطرح شود تا در
موقعیتهای مختلف قابلیت انعطاف داشته باشد.
از
سویی دیگر، مادر خانواده باید رفتار بسیار خوبی داشته باشد. مثلاً حجاب
نباید با بددهنی یا بداخلاقی مادر همراه شود که احیاناً دختر فکر کند یکی
از دلایل بددهنی یا بداخلاقی مادرش حجاب است. در واقع آن کسی که نمایندهی
یک پوشش است باید رفتارش خیلی خونگرم، صمیمانه و با محبت باشد تا خود حجاب
هم بر اساس اصل مجاورت موضوع شیرینی به نظر بیاید.
خانوادهها
در رابطه با حجاب به دو دسته تقسیم میشوند. خانوادههایی که به حجاب
اعتقاد دارند و خانوادههایی که به بیحجابی معتقدند. وقتی خانوادهای به
بیحجابی معتقد است، نه تنها به بدحجابی فرزندش کاری ندارد، بلکه ممکن است
حتی پوشش را هم منع کند و در بیرون از حریم جامعه، مثلاً در خانه، فرزندش
را تشویق کند که حجاب نداشته باشد.
ولی
خانوادهای که به حجاب اعتقاد دارد پوشش را در دوران نوجوانی یا بلوغ به
فرزندش آموزش میدهد، ولی اگر فرزند بر اساس طبیعت نوجوانیاش گاهی
میخواست راحتتر باشد، خوب است که خانواده این راحتی را در محیط امن
خانواده برای او فراهم کند. مثلاً اگر به باغ میروند و همهی افراد از
محارم هستند، به او اجازه بدهند راحت باشد، ولی به او بگویند که بیحجابی
در جامعه ممکن است زمینهای را ایجاد کند که او آسیب ببیند.
بنابراین
خانوادههایی که به حجاب اعتقاد دارند خودشان خیلی مناسب و به موقع
دربارهی پوشش به فرزندانشان تذکر میدهند. البته برخی از خانوادهها اصلاً
به حجاب اعتقاد ندارند و فکر میکنند حجاب باعث محدودیت فرزندانشان
میشود.
بر اثر بیحجابی چه مشکلاتی برای نهاد خانواده به وجود خواهد آمد؟
بیحجابی
آسیبهای شخصی و اجتماعی به همراه دارد. با بیحجابی فرد از جایگاه انسان
بودن نزول پیدا میکند و فقط بدنش مطرح میشود. بنابراین بیحجابی قطعاً
آسیبهایی به حوزهی فردی وارد میکند. از جهت خانوادگی هم وقتی زمینههای
تحریک و تنوعطلبی برای مرد خانواده فراهم شود، ممکن است او به سمت زنان
کشیده شود و همین مسئله انسجام خانواده و پیوندهای عاطفی آنها را به خطر
بیندازد، در حالی که اگر همهی زنها زیباییهای خودشان را بپوشانند، بنیان
خانواده این قدر مورد تهدید قرار نمیگیرد که مردها فکر کنند میتوانند
زنهای دیگری را با ویژگیهای متفاوت تجربه کنند.
فکر میکنید برای ترویج فرهنگ حجاب از چه فاکتورهایی میتوانیم در سیاستگذاریها استفاده کنیم؟
من
فکر میکنم جوامع اسلامی تجربیات خوبی در این زمینه دارند. اینکه زنان
مسلمان و محجبه در بهترین موقعیتهای اجتماعیـفرهنگی جامعهشان به طرز
موفقی حضور داشته باشند تبلیغ خیلی خوبی برای حجاب است. خود همین موفقیتها
جامعه را به سمت پوشش تشویق میکند. در واقع این موضوع نشان میدهد که
حجاب منعی برای رشد و تعالی زن و حضور فعال او در اجتماع ایجاد نمیکند.
باید
زنهای موفق و محجبه را از طریق رسانه معرفی کنند. زنهایی که ضمن رعایت
حجاب، زیبایی و رنگبندی مناسب را در پوشش دارند. در واقع جوانها نباید
فکر کنند اگر محجبه هستند، با رنگ و زیبایی و شیکپوشی بیگانه هستند. فرد
میتواند حجاب شیک، خوشرنگ و تمیز داشته باشد، ولی پوشیده باشد.
برای
مثال، در حال حاضر وزیر بهداشت ما، خانم دکتر دستجردی، یک زن تحصیلکرده
است و قبل از اینکه وزیر شود، استاد دانشگاه بوده است. ایشان نمونهای از
زنان موفقی هستند که نشان میدهند حجاب هیچ منعی برای تعالی زن و
فعالیتهای او در سطوح عالی به وجود نمیآورد. همین موضوع بهترین تبلیغ
برای حجاب است. احتیاجی به این نیست که رعب و وحشت ایجاد کنیم. اگر منِ
محجه در دانشگاه خوب رفتار کنم، به خاطر شخصیت و رفتار من، همهی دانشجویان
به داشتن حجاب تشویق میشوند، ولی اگر بخواهیم به زور حراست یا کمیتهی
انضباطی وضعیت حجاب را در دانشگاه کنترل کنیم، هیچ اعتقادی در قلب افراد
ایجاد نمیشود.
من فکر میکنم
شاید یک قدم مؤثر این باشد که حجاب را از حالت اجبار بیرون آوریم و حجاب را
آزاد اعلام کنیم. از سویی دیگر، باید کارهای تبلیغاتی انجام دهیم و مثلاً
زنان محجبهی موفق را معرفی کنیم. در عین حال، باید کارهای فرهنگی را دنبال
کنیم و زنان محجبه با خانمهایی که به حجاب اعتقادی ندارند به گونهای
رفتار کنند که آنها به این سمت گرایش پیدا کنند. همان طور که پیامبر (صلی
الله و علیه و آله) با رفتار نیکوی خودشان دیگران را جذب میکردند. خداوند
در آیهی 4 سورهی القلم خطاب به پیامبر (صلی الله علیه و آله) میفرماید:
«وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ» بنابراین با حسن خلق و معاشرت است که
میتوانیم تبلیغ مناسبی برای حجاب داشته باشیم.
نقش و عملکرد رسانه را در ترویج فرهنگ حجاب چطور ارزیابی میکنید؟
به
نظرم باید زنهای موفق و محجبه را از طریق رسانه معرفی کنند. زنهایی که
ضمن رعایت حجاب، زیبایی و رنگبندی مناسب را در پوشش دارند. در واقع
جوانها نباید فکر کنند اگر محجبه هستند، با رنگ و زیبایی و شیکپوشی
بیگانه هستند. فرد میتواند حجاب شیک، خوشرنگ و تمیز داشته باشد، ولی
پوشیده باشد.رسانه باید شکلهای مختلف حجاب را تبلیغ کند و از سویی دیگر
زنان محجبهای را که در سطوح مختلف فرهنگی، علمی و اجتماعی موفق هستند
معرفی کند تا تبلیغ خوبی برای حجاب باشد.
در
حال حاضر عملکرد صداوسیما را در این زمینه چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا در
فیلمها و سریالهای رسانهی ملی حجاب تبلیغ میشود یا تأثیر عکس دارد؟
تجربه
به ما نشان داده است که عملکرد رسانه در سریالها، فیلمها و برنامههای
دیگر، مستقیم یا غیرمستقیم، تأثیر معکوس بر حجاب داشته است. 30 سال است که
ما در جمهوری اسلامی زندگی میکنیم و بدحجابی، معضلات اخلاقی و مفسدههای
اجتماعی متأسفانه نسبت به روزهای اول انقلاب نامناسبتر شده است و شاید
بخش زیادی از این مسئله به ناتوانی ما در استفادهی از ظرفیتهایی همچون
رسانهملی برگردد.
در پایان اگر نکتهی خاصی مدنظرتان هست بفرمایید.
باید
چند نکته را به صورت خلاصه بیان کنم: 1. حجاب محدودیت نیست، بلکه امنیت
است. 2. حجاب نازیبایی نیست، بلکه زیبایی و شیکپوشی است. 3. حجاب
عقبماندگی نیست، بلکه رشد و تعالی است و این موضوع را باید با نمادهای
موفق نشان دهیم. 4. حجاب یک امر 100 درصد اعتقادی، اختیاری و انتخابی است،
نه یک امر اجباری و قهری. در مجموع میتوان گفت حجاب زیباییها را برجسته
میکند. در واقع حجاب به غیر از زیباییهای ظاهری، زیباییهای رفتار و
شخصیت فرد را برجسته میکند، برای اینکه تمرکز افکار را از زیباییهای بدنش
برمیدارد و بر زیبایی فکر، شخصیت و رفتارش متمرکز میکند.