در تهران به تدريس در مدرسه مروي و تأليف و سخنرانيهاي تحقيقي مي پردازد. در سال
1334 اولين جلسه تفسير انجمن اسلامي دانشجويان توسط استاد مطهري تشکيل مي گردد.
در همان سال تدريس خود در دانشکده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه تهران را آغاز مي
کند به دنبال يک سخنراني مهيج عليه شخص شاه به وسيله پليس دستگير شده و به زندان
موقت شهرباني منتقل مي شود و به همراه تعدادي از روحانيون تهران زنداني مي گردد پس
از 43 روز به دنبال مهاجرت علماي شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه ساير روحانيون
از زندان آزاد مي شود. در سال 1348 به خاطر صدور اعلاميه اي با امضاي ايشان و حضرت
علامه طباطبايي و آِيت الله حاج سيد ابوالفضل مجتهد زنجاني مبني بر جمع اعانه براي
کمک به آوارگان فلسطيني و اعلام آن طي يک سخنراني در حسينيه ارشاد دستگير شد و مدت
کوتاهي در زندان تک سلولي به سربرد.
از سال 1349 تا 1351 برنامه هاي تبليغي مسجد الجواد را زير نظر داشت و
غالباً خود سخنران اصلي بود تا اينکه آن مسجد و به دنبال آن حسينيه ارشاد تعطيل
گرديد و بار ديگر استاد مطهري دستگير و مدتي در بازداشت قرار گرفت. پس از آن استاد
شهيد سخنراني هاي خود را در مسجد جاويد و مسجد ارک و غيره ايراد مي کرد. بعد از
مدتي مسجد جاويد نيز تعطيل گرديد در حدود سال 1353 ممنوع المنبر گرديد و اين
ممنوعيت تا پيروزي انقلاب اسلامي ادامه داشت
مطهری و خانواده
مطهری، در سال ۱۳۳۱ با عالیه روحانی، دختر یکی از روحانیون مشهد ازدواج میکند
حاصل این پیوند چهار دختر و سه پسر است، علی مطهری یکی از فرزندان اوست علی
عباسپور تهرانی فرد و علی لاریجانی دامادهای خانواده مطهری هستند.
مهاجرت به تهران
مطهری در سال ۱۳۳۱ از قم به تهران مهاجرت کرد، و در این شهر به تدریس در مدرسه
مروی و تألیف و سخنرانیهای تحقیقی پرداخت. در سال ۱۳۳۴ اولین جلسه تفسیر انجمن
اسلامی دانشجویان توسط مطهری تشکیل گردید، و در همان سال تدریس خود را در دانشکده
الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز کرد. در سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ و پس از
تشکیل انجمن اسلامی پزشکان، مطهری به یکی از سخنرانان اصلی این انجمن تبدیل گشت.
وی در طول سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ سخنران منحصر به فرد این انجمن بود.
شکلگیری شخصیت
استاد علی مطهری
یکی از پرسش های
اساسی درباره ی شخصیت استاد مطهری این است که چه عواملی در رشد و شکلگیری شخصیت
ایشان مؤثر بودهاند. پاسخ این پرسش را در کلام مقام معظم رهبری جستوجو میکنیم.
ایشان دراین باره فرمودند:
«اولاً محیط
خانوادگی آقای مطهری، یک محیط ممتاز بود. پدر ایشان جزو روحانیونی بود که از جنبه
ی معنوی و زهد و تقوا یک فرد ممتاز بود.... مسأله ی بعدی، دوران طلبگی آقای مطهری
بود که جزو دورههای بسیار خوب حوزه بود. تازه در قم، آن نشو جدید حوزه شروع شده
بود... قم از آن فشار و اختناقی که بر اثر حکومت پهلوی داشت، خارج شده بود... بعد
از اینها مسأله ی اساتید ایشان است؛ ایشان درس اخلاق و فلسفه را اول بار از امام
آموختند. خوب پیداست که تأثیر استادی مثل امام خمینی رحمهالله بر روی یک شاگردی
در آغاز نشو علمی چقدر زیاد است.... از جمله عناصر دیگری که روی شخصیت مرحوم مطهری
موثر بود، علامه طباطبایی بود. ایشان بارها از علامه طباطبایی به صورت یک مراد و
یک معشوق اسم میبرد... آمدن به تهران و آشنایی با اصحاب فکر و اندیشه ... یقیناً
اگر آقای مطهری در قم میماندند، ممکن بود یک مرجع تقلید بزرگی بشوند، اما آن بینش
وسیع و اطلاعات همه جانبه در تهران... در ارتباط با محیطهای مختلف و شخصیتهای
فکری و علمی مختلف دست داد.... اما چیزی که همه این استفادهها را برای آقای مطهری
ممکن میکرد، استعداد قوی این مرد بود.
مرتضی مطهری در جوانی
مرتضی مطهری در فعالیتهای سیاسی در کنارامام خمینی بود، بهطوری که میتوان سازماندهی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در تهران و هماهنگی آن با روحالله خمینی را مرهون تلاشهای او و یارانش دانست.
وی در ساعت ۱ بعد از نیمه شب روز چهارشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به دنبال یک
سخنرانی مهیج علیه شخص شاه به وسیله پلیس دستگیر، و پس از انتقال به زندان موقت
شهربانی به همراه تعدادی از روحانیون تهران زندانی شد پس از ۴۳ روز به دنبال
مهاجرت علمای شهرستان ها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان
آزاد شد.
پس از تشکیل هیئتهای مؤتلفه اسلامی، مطهری از سوی خمینی به همراه چند تن دیگر از
شخصیتهای روحانی عهده دار رهبری این هیئتها گشت. پس از ترور حسنعلی منصور نخست
وزیر وقت توسط محمد بخارایی، کادر رهبری هیئتهای موتلفه شناسایی و دستگیر شد،ولی
از آنجایی که قاضی پروندهٔ این گروه مدتی در قم نزد مطهری تحصیل کرده بود، به
ایشان پیغام میفرستد که «حق استادی را به جا آوردم» و بدین ترتیب مطهری از مهلکه
جان سالم بدر برد.
فعالیتهای علمی-فرهنگی
پس از حادثه ترور حسنعلی منصور، وی به تألیف کتاب در موضوعات مورد نیاز جامعه و ایراد سخنرانی در دانشگاهها، انجمن اسلامی، نهضت اسلامی پزشکان، مسجد هدایت و مسجد جامع نارمک ادامه داد به طور کلی او به یک نهضت اسلامی معتقد بود و برای اسلامیکردن محتوای نهضت تلاشهای ایدئولوژیک بسیاری نمود. از جمله مهمترین این اقدامات میتوان به کمک به تأسیس حسینیه ارشاد در سال ۱۳۴۶ اشاره کرد. پس از مدتی به علت اختلاف نظر با برخی از اعضای هیئت مدیره، در سال ۱۳۴۹ از عضویت هیئت مدیره آن موسسه استعفا داد و آن را ترک گفت.
شهادت راه مردان بی ادعاست
مرتضی مطهری بعدازظهر روز سهشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ به همراه گروهی از رجال سیاسی
انقلابی در جلسهای در منزل یدالله سحابی شرکت میکند. پس از پایان جلسه، در
تاریکی شب و هنگام خروج وی از محل جلسه، هدف گلوله یکی از افراد گروه فرقان قرار
گرفت، و پس از انتقال به بیمارستان طرفه درگذشت. قاتلان او سه نفر به نام های محمد
علی بصیری،حمید نکو نام و وفا قاضی زاده بودند؛ علی بصیری پس از دستگیر شدن و
خواندن بعضی از کتاب های شهید مطهری ابراز پشیمانی می کرد و به شدت در زندان می
گریست طوری که از شدت ناراحتی و عصبانیت تمام موهای صورت خود را کنده بود. /س