مروري بر بسكتبال در المپيك با عنايت ا... آتشي
از برگزاري بازيها در زمين تنيس تا اولين حضور ايران
عنايت ا... آتشي كارشناس و پيشكسوت بسكتبال ايران طي دو قسمت به مرور حضور بيش از صد ساله رشته بسكتبال در المپيك و زشت و زيباي اين بازي ها پرداخت كه قسمت اول اين مطلب را در زير مي خوانيد:
به گزارش
خبرنگار ورزشي باشگاه خبرنگاران، فدراسيون جهاني بسكتبال fiba در سال 1932
به عضويت كميته بين المللي المپيك در آمد.
در المپيك 1904 تعدادي تيم بسكتبال آمريكايي جهت تماشاي رشته هاي المپيك دعوت شدند اما پس از آن شور وشوق كشورهاي عضو موجب شد كه در المپيك 1936 برلين تعداد 21 كشور از چهار قاره شامل اروپا 10 تيم، آمريكا هفت تيم، آسيا 2 تيم به همراه ايالات متحده آمريكا بازي هاي خود را در زمين تنيس برلين به نمايش گذاشتند.
شرايط آب و هوايي بسيار نامطلوب و باران شديد موجب شد تا بيشتر بازيها در گل و لاي برگزار شود و اين امر بازي هاي بسكتبال را زشت نمايان ساخت.
* حضور مخترع بسكتبال در بازيها
نكته ي جالب اين المپيك حضور ناي اسميت مخترع اين ورزش به عنوان مهمان ويژه بود كه شاهد تجلي افكار و اختراع خود در ميدان المپيك و انعكاس آن در سطح جهان بود از طرفي با توجه به اينكه كميته ملي المپيك آمريكا از پرداخت هزينه مسافرت وي امتناع كرده بود هزينه سفر و اقامت ناي اسميت را اتحاديه مربيان آمريكا تقبل كرده بود در اين زمان كارل ديم رئيس وقت كميته برگزاري بازي هاي المپيك، تيم هاي شركت كننده را وادار كرد كه مقابل مخترع بسكتبال رژه بروند و اين به عنوان خاطره اي شيرين و به يادمادني هميشه در ذهن وي باقي ماند.
نخستين حضور بسكتبال در المپيك هفت روز به طول انجاميد هر كشوري كه از هر قاره اي داوطلب شركت در مسابقات شده بود بدون هيچ قيد و شرطي وارد بازيها شد در اين دوره آمريكا بدون بازي با اسپانيا قهرمان شد از بين تيم هاي اروپايي هم لهستان و ايتاليا در جمع هشت تيم برتر قرار گرفتند.
در اين مسابقات تيم ها با هفت بازيكن شامل پنج بازيكن اصلي و دو رزرو شركت كرده بودند جالب اينكه وقتي يك بازيكن تعويض مي شد ديگر اجازه حضور مجدد در ميدان بازي را نداشت.
تنها نماينده قاره آسيا در اين المپيک كشور فيليپين بود كه در سكوي پنجم المپيك قرار گرفت فيليپين در جام جهاني 1954 به عنوان دومين دوره مسابقات پس از آمريكا و برزيل در سكوي سوم قرار گرفت و پديده مسابقات شد.
در مجموع در اين دوره از بازي ها بايد گفت كه نظم خاصي بر بازيها حاكم نبود در مراسم اهداي جوايز اين مسابقات هم يك مدال طلا بر گردن دكتر ناي اسميت انداخته شد و از طرفي يكي از داوران بازيها ،اوري براندج بود كه بعدها رئيس كميته بين المللي المپيك شد.
* المپيك 1948 ميلادي لندن/ اولين حضور بسكتبال ايران در المپيك
پس از جنگ دوم جهاني كه خرابي ها، بسياري از كشور ها را درگير كرده بود و اقتصاد آنها را نيز تحت الشعاع قرار داد، بازيهاي المپيك موجب شوق و شعف ملت ها شد تا جايي كه 23 كشور از جمله تيم ملي بسكتبال ايران در آن شركت كردند اين نخستين افتخار شركت در يك ميدان طراز اول جهان بود كه تيم ملي بسكتبال ايران به دست آورده و همه را شگفت زده كرد.
تيم ايران در اين دوره از مسابقات همراه فرانسه، كوبا، مكزيك، و ايرلند در گروه d قرار گرفت. تيم ملي ايران در اين بازي ها در دور مقدماتي ايرلند را با نتيجه 49 بر22 شكست داده و بقيه بازيها را واگذار كرده و چهارم شد سپس براي كسب مقام نهم تا شانزدهم به ديدار كانادا رفته و بازي را 81 بر25 باخت پس از آن مجارستان مقابل ايران حاضر نشده و بازي 2 بر صفر سود بسكتباليست هاي كشورمان پايان يافت با شكست 70 بر 36 ايران مقابل كوبا در بازي رده بندي يازدهم تا شانزدهم ايران در سكوي چهاردهم ايستاد.
* 2 باز مانده اولين المپيكي هاي بسكتبال در تهران
در تيم ايران حسين صعودي پور، ابوالفضل صلبي، ضياء الدين شادمان، حسين هاشمي ، فريدون اشتري، اسفندرياري، فريدون صادقي ، رفعت جاه، اصغر احساس، حسين سروده ، حسين جبارزادگان ، حسين كار انديش، به عنوان بازيكن كاظم رهبري به عنوان سرپرست شركت داشتند كه در حال حاضر اكثر اين بازيكنان از دنيا رفته و يا در ايران حضور ندارند.
در بين اولين المپيكي هاي بسكتبال ايران ابوالفضل صلبي و حسين صعودي پور در تهران ساكن هستند دراين دوره از بازي ها آمريكا، فرانسه، برزيل ، مكزيك، اروگوئه، شيلي، چكسواكي، و كره جنوبي مقام اول تا هشتم را به دست آوردند
*المپیک هلسینکی -1952 میلادی ورود محدودیت زمانی بعد از فينال کسل کننده
در این المپیک مقرر شد بازی های جهانی بسکتبال بین 2 المپیک و هر 4 سال یکبار برگزار شود و تعیین شد که در سال 1950 اولین دوره جام جهانی در کشور آرژانتین برگزار شد. پیش از این بازی ها نیز اعلام شد که تعداد تیم های شرکت کننده به 16 تیم محدود و در هر قاره بازی های انتخابی برگزار شود در این بازی ها شوروی سابق برای اولین بار وارد مسابقات شده و کیفیت بازی ها را بهبود بخشید. اما با توجه به اینکه در قوانین بازی بسکتبال تا این دوره محدودیت زمانی مالکیت توپ وجود نداشت در بازی فینال بین آمریکا و شوروی تیم شوروی برای از بین بردن زمان بازی سعی در تأخیر بیش از اندازه و خسته کردن حریف را داشت از همین رو این دیدار به یکی از مشمئز کننده ترین دیدارهای پایانی بسکتبال معروف است. با توجه به اینکه این روند لطمه بزرگی به پیکر بسکتبال وارد کرد فدراسیون جهانی در سال 1956 میلادی قانون مالکیت 30 ثانیه که امروز به 24 ثانیه تقلیل یافته را تدوین کرد.
در این دوره که بازی ها از نظم بهتری نسبت به المپیک قبل برخوردار بود آمریکا، شوری، اروگوئه، آرژانتین، شیلی، برزیل، بلغارستان و فرانسه اول تا هشتم شدند.
*المپیک ملبورن 1956 میلادی،چهار مسابقه 100 امتیازی و پیشرفت بسکتبال
کارشناسان و صاحب نظران در این دوره از بازی های المپیک به صراحت از پیشرفت محسوس بسکتبال سخن گفته و تیم ها نیز از نظر فنی و کسب امتیاز روند رو به رشد و قابل قبولی داشتند تیم بسکتبال آمریکا برای اولین بار از 2 بازیکن معروف و مشهور لیگ حرفه ای خود یعنی NBA به نام های بیل راسل و کیسی جونز بهره برد. حضور این 2 بازیکن در تیم آمریکا، سایر مسابقات را تحت الشعاع قرار داد تا جایی که امتیاز چهار مسابقه این کشور بیش از 100 امتیاز شد که بسیار خیره کننده بود تیم های فیلیپین، ژاپن و تایلند نیز از قاره آسیا در این بازی ها شرکت داشتند که فیلیپین جزو هشت تیم و در جایگاه هفتم قرار گرفت، تیم های آمریکا، شوروی، اروگوئه، فرانسه، بلغارستان و برزیل نیز اول تا ششم شدند.
*المپیک رم-1960 میلادی ورود سیاست به بسکتبال
مسابقات بسکتبال المپیک رم در میان ناباوری ضعیفتر از دوره قبل برگزار شد در این المپیک برخلاف منشور بازی ها سیاست به صورت ناخواسته در بسکتبال سایه افکند. تیم بسکتبال تایوان به نمایندگی از جمهوری چین تصمیم به شرکت در المپیک داشت که با مخالفت شدید تیم های شوروی و بلغارستان روبرو شد و 2 تیم اعلام کردند که تحت هیچ شرایطی با این تیم بازی نمی کنند و تیم شوروی اعلام کرد که به قیمت از دست دادم مدال هم با این کشور بازی نخواهد کرد. این دغدغه بزرگ بسکتبال در المپیک رم بود در این راستا کمیته بین المللی المپیک و فدراسیون جهانی تشکیل جلسه داده و سرانجام مقرر شد تایوان با نام جمهوری خلق چین وارد بازار شود. در این بازی ها ستارگان مشهوری از لیگ NBA به نام های جری لوکاس، اسکار رابرتسون، جری وست در تیم ملی بسکتبال آمریکا حضور داشتند و در تیم شوروی جان کرولن عنوان بلند قامت ترین بازیکن جهان را در اختیار داشت. در این بازی ها یکی از نمایندگان آسیا یعنی ژاپن برابر آمریکا 125 بر 66 شکست خورد تیم های اروپایی نیز با درخشش خود 4 جایگاه را در بین شش تیم اول به خود اختصاص داد آمریکا، شوروی چکسلواکی، یوگوسلاوی و لهستان جزو تیم های برتر بودند و جالب اینجاست که سه کشور شوروی، چکسلواکی و یوگوسلاوی به تدریج پس از این تجزیه شدند.
*المپیک توکیو-1964 میلادی/ دسته بندی های سیاسی به المپیک کشید
رقابت بسکتبال در المپیک دوره به دوره شدیدتر می شد و تیم های آمریکا، شوروی و یوگوسلاوی رقابتی سرسخت و نبردی دیدنی داشتند. آمریکایی ها با تدابیر و اندیشه جدید با تیمی بسیار قوی به بازی ها آمدند در عوض یوگوسلاوی باز هم با مسائل تفرقه انگیز و دستهه بندی با افت محسوس و نزول چشمگیری روبرو شده بود شوروی نیز از یک سو با آمریکا و از طرف دیگر با یوگوسلاوی درگیری سیاسی داشت سرانجام تیم های آمریکا، شوروی، برزیل، پورتوریکو، ایتالیا، لهستان، یوگوسلاوی و اروگوئه اول تا هشتم شدند.سایر المپیک های بسکتبال در قسمت بعدی گزارش مورد بررسی قرار می گیرد./ق
در المپيك 1904 تعدادي تيم بسكتبال آمريكايي جهت تماشاي رشته هاي المپيك دعوت شدند اما پس از آن شور وشوق كشورهاي عضو موجب شد كه در المپيك 1936 برلين تعداد 21 كشور از چهار قاره شامل اروپا 10 تيم، آمريكا هفت تيم، آسيا 2 تيم به همراه ايالات متحده آمريكا بازي هاي خود را در زمين تنيس برلين به نمايش گذاشتند.
شرايط آب و هوايي بسيار نامطلوب و باران شديد موجب شد تا بيشتر بازيها در گل و لاي برگزار شود و اين امر بازي هاي بسكتبال را زشت نمايان ساخت.
* حضور مخترع بسكتبال در بازيها
نكته ي جالب اين المپيك حضور ناي اسميت مخترع اين ورزش به عنوان مهمان ويژه بود كه شاهد تجلي افكار و اختراع خود در ميدان المپيك و انعكاس آن در سطح جهان بود از طرفي با توجه به اينكه كميته ملي المپيك آمريكا از پرداخت هزينه مسافرت وي امتناع كرده بود هزينه سفر و اقامت ناي اسميت را اتحاديه مربيان آمريكا تقبل كرده بود در اين زمان كارل ديم رئيس وقت كميته برگزاري بازي هاي المپيك، تيم هاي شركت كننده را وادار كرد كه مقابل مخترع بسكتبال رژه بروند و اين به عنوان خاطره اي شيرين و به يادمادني هميشه در ذهن وي باقي ماند.
نخستين حضور بسكتبال در المپيك هفت روز به طول انجاميد هر كشوري كه از هر قاره اي داوطلب شركت در مسابقات شده بود بدون هيچ قيد و شرطي وارد بازيها شد در اين دوره آمريكا بدون بازي با اسپانيا قهرمان شد از بين تيم هاي اروپايي هم لهستان و ايتاليا در جمع هشت تيم برتر قرار گرفتند.
در اين مسابقات تيم ها با هفت بازيكن شامل پنج بازيكن اصلي و دو رزرو شركت كرده بودند جالب اينكه وقتي يك بازيكن تعويض مي شد ديگر اجازه حضور مجدد در ميدان بازي را نداشت.
تنها نماينده قاره آسيا در اين المپيک كشور فيليپين بود كه در سكوي پنجم المپيك قرار گرفت فيليپين در جام جهاني 1954 به عنوان دومين دوره مسابقات پس از آمريكا و برزيل در سكوي سوم قرار گرفت و پديده مسابقات شد.
در مجموع در اين دوره از بازي ها بايد گفت كه نظم خاصي بر بازيها حاكم نبود در مراسم اهداي جوايز اين مسابقات هم يك مدال طلا بر گردن دكتر ناي اسميت انداخته شد و از طرفي يكي از داوران بازيها ،اوري براندج بود كه بعدها رئيس كميته بين المللي المپيك شد.
* المپيك 1948 ميلادي لندن/ اولين حضور بسكتبال ايران در المپيك
پس از جنگ دوم جهاني كه خرابي ها، بسياري از كشور ها را درگير كرده بود و اقتصاد آنها را نيز تحت الشعاع قرار داد، بازيهاي المپيك موجب شوق و شعف ملت ها شد تا جايي كه 23 كشور از جمله تيم ملي بسكتبال ايران در آن شركت كردند اين نخستين افتخار شركت در يك ميدان طراز اول جهان بود كه تيم ملي بسكتبال ايران به دست آورده و همه را شگفت زده كرد.
تيم ايران در اين دوره از مسابقات همراه فرانسه، كوبا، مكزيك، و ايرلند در گروه d قرار گرفت. تيم ملي ايران در اين بازي ها در دور مقدماتي ايرلند را با نتيجه 49 بر22 شكست داده و بقيه بازيها را واگذار كرده و چهارم شد سپس براي كسب مقام نهم تا شانزدهم به ديدار كانادا رفته و بازي را 81 بر25 باخت پس از آن مجارستان مقابل ايران حاضر نشده و بازي 2 بر صفر سود بسكتباليست هاي كشورمان پايان يافت با شكست 70 بر 36 ايران مقابل كوبا در بازي رده بندي يازدهم تا شانزدهم ايران در سكوي چهاردهم ايستاد.
* 2 باز مانده اولين المپيكي هاي بسكتبال در تهران
در تيم ايران حسين صعودي پور، ابوالفضل صلبي، ضياء الدين شادمان، حسين هاشمي ، فريدون اشتري، اسفندرياري، فريدون صادقي ، رفعت جاه، اصغر احساس، حسين سروده ، حسين جبارزادگان ، حسين كار انديش، به عنوان بازيكن كاظم رهبري به عنوان سرپرست شركت داشتند كه در حال حاضر اكثر اين بازيكنان از دنيا رفته و يا در ايران حضور ندارند.
در بين اولين المپيكي هاي بسكتبال ايران ابوالفضل صلبي و حسين صعودي پور در تهران ساكن هستند دراين دوره از بازي ها آمريكا، فرانسه، برزيل ، مكزيك، اروگوئه، شيلي، چكسواكي، و كره جنوبي مقام اول تا هشتم را به دست آوردند
*المپیک هلسینکی -1952 میلادی ورود محدودیت زمانی بعد از فينال کسل کننده
در این المپیک مقرر شد بازی های جهانی بسکتبال بین 2 المپیک و هر 4 سال یکبار برگزار شود و تعیین شد که در سال 1950 اولین دوره جام جهانی در کشور آرژانتین برگزار شد. پیش از این بازی ها نیز اعلام شد که تعداد تیم های شرکت کننده به 16 تیم محدود و در هر قاره بازی های انتخابی برگزار شود در این بازی ها شوروی سابق برای اولین بار وارد مسابقات شده و کیفیت بازی ها را بهبود بخشید. اما با توجه به اینکه در قوانین بازی بسکتبال تا این دوره محدودیت زمانی مالکیت توپ وجود نداشت در بازی فینال بین آمریکا و شوروی تیم شوروی برای از بین بردن زمان بازی سعی در تأخیر بیش از اندازه و خسته کردن حریف را داشت از همین رو این دیدار به یکی از مشمئز کننده ترین دیدارهای پایانی بسکتبال معروف است. با توجه به اینکه این روند لطمه بزرگی به پیکر بسکتبال وارد کرد فدراسیون جهانی در سال 1956 میلادی قانون مالکیت 30 ثانیه که امروز به 24 ثانیه تقلیل یافته را تدوین کرد.
در این دوره که بازی ها از نظم بهتری نسبت به المپیک قبل برخوردار بود آمریکا، شوری، اروگوئه، آرژانتین، شیلی، برزیل، بلغارستان و فرانسه اول تا هشتم شدند.
*المپیک ملبورن 1956 میلادی،چهار مسابقه 100 امتیازی و پیشرفت بسکتبال
کارشناسان و صاحب نظران در این دوره از بازی های المپیک به صراحت از پیشرفت محسوس بسکتبال سخن گفته و تیم ها نیز از نظر فنی و کسب امتیاز روند رو به رشد و قابل قبولی داشتند تیم بسکتبال آمریکا برای اولین بار از 2 بازیکن معروف و مشهور لیگ حرفه ای خود یعنی NBA به نام های بیل راسل و کیسی جونز بهره برد. حضور این 2 بازیکن در تیم آمریکا، سایر مسابقات را تحت الشعاع قرار داد تا جایی که امتیاز چهار مسابقه این کشور بیش از 100 امتیاز شد که بسیار خیره کننده بود تیم های فیلیپین، ژاپن و تایلند نیز از قاره آسیا در این بازی ها شرکت داشتند که فیلیپین جزو هشت تیم و در جایگاه هفتم قرار گرفت، تیم های آمریکا، شوروی، اروگوئه، فرانسه، بلغارستان و برزیل نیز اول تا ششم شدند.
*المپیک رم-1960 میلادی ورود سیاست به بسکتبال
مسابقات بسکتبال المپیک رم در میان ناباوری ضعیفتر از دوره قبل برگزار شد در این المپیک برخلاف منشور بازی ها سیاست به صورت ناخواسته در بسکتبال سایه افکند. تیم بسکتبال تایوان به نمایندگی از جمهوری چین تصمیم به شرکت در المپیک داشت که با مخالفت شدید تیم های شوروی و بلغارستان روبرو شد و 2 تیم اعلام کردند که تحت هیچ شرایطی با این تیم بازی نمی کنند و تیم شوروی اعلام کرد که به قیمت از دست دادم مدال هم با این کشور بازی نخواهد کرد. این دغدغه بزرگ بسکتبال در المپیک رم بود در این راستا کمیته بین المللی المپیک و فدراسیون جهانی تشکیل جلسه داده و سرانجام مقرر شد تایوان با نام جمهوری خلق چین وارد بازار شود. در این بازی ها ستارگان مشهوری از لیگ NBA به نام های جری لوکاس، اسکار رابرتسون، جری وست در تیم ملی بسکتبال آمریکا حضور داشتند و در تیم شوروی جان کرولن عنوان بلند قامت ترین بازیکن جهان را در اختیار داشت. در این بازی ها یکی از نمایندگان آسیا یعنی ژاپن برابر آمریکا 125 بر 66 شکست خورد تیم های اروپایی نیز با درخشش خود 4 جایگاه را در بین شش تیم اول به خود اختصاص داد آمریکا، شوروی چکسلواکی، یوگوسلاوی و لهستان جزو تیم های برتر بودند و جالب اینجاست که سه کشور شوروی، چکسلواکی و یوگوسلاوی به تدریج پس از این تجزیه شدند.
*المپیک توکیو-1964 میلادی/ دسته بندی های سیاسی به المپیک کشید
رقابت بسکتبال در المپیک دوره به دوره شدیدتر می شد و تیم های آمریکا، شوروی و یوگوسلاوی رقابتی سرسخت و نبردی دیدنی داشتند. آمریکایی ها با تدابیر و اندیشه جدید با تیمی بسیار قوی به بازی ها آمدند در عوض یوگوسلاوی باز هم با مسائل تفرقه انگیز و دستهه بندی با افت محسوس و نزول چشمگیری روبرو شده بود شوروی نیز از یک سو با آمریکا و از طرف دیگر با یوگوسلاوی درگیری سیاسی داشت سرانجام تیم های آمریکا، شوروی، برزیل، پورتوریکو، ایتالیا، لهستان، یوگوسلاوی و اروگوئه اول تا هشتم شدند.سایر المپیک های بسکتبال در قسمت بعدی گزارش مورد بررسی قرار می گیرد./ق
