نگاه خدا نگاه بازپرس گونه نیست و اصل نگاهش برای تربیت است.

امیرمومنان در یکی از حکمت های نهج البلاغه می فرماید: بپرهیزید که خدا را در خلوتهایتان معصیت کنید. انسان باید هم از معصیت او بپرهیزد و هم از طرف دیگر خوشحال باشد که تحت نظارت چنین چشمان مهربانی است. آدم زرنگ از این مراقبت دائم استفاده می کند و هنگامی که در زندگی کم می آورد، این شاهد بودن خدا برای او کمک محسوب می شود.

این مسئله عمدتا جنبه تربیتی دارد. اولین دسته از شاهدان بعد از خدا ملائکه هستند که بر اعمال نیک وشر ما شاهد هستند. از امام صادق علیه السلام پرسیدند با وجود شاهد بودن خدا شهادت ملائکه برای چیست؟ حضرت پاسخ دادند: وقتی کسی بداند چشم های متعددی او را می بیند بیشتر مراقب و مواظب خودش است.

شخصی خدمت امام حسین(علیه السلام) رسید و گفت: من مرتکب گناه می شوم و اراده ام برای ترک گناه ضعیف است. امام در پاسخ فرمود: 5 کار را انجام بده بعد هر گناهی خواستی مرتکب شو؛ از رزق خدا استفاده نکن و هر گناهی خواستی بکن، از حکومت و ولایت خدا بیرون برو و هرگناهی خواستی بکن، یک جای خلوت که کسی در آن نباشد پیدا کن، وقتی فرشته مرگ خواست جانت را بگیرد او را از خودت دفع کن، زمانی که ملک دوزخ که مالک نام دارد خواست تو را وارد جهنم کند مقاومت کن و داخل نشو.

سیستم نظارتی قوی، باعث رضایتمندی در زندگی است

در مناجات شعبانیه که مورد تاکید همه ائمه(علیه السلام) است آمده: خدایا گناهانی را بر من پوشاندی و حال آنکه من محتاجم تا در آخرت آنها را بپوشانی. تو به هیچ یک از بندگان صالحت نشان ندادی. خدایا در مقابل بینندگان آخرت هم مرا رسوا نکن.

دومین دسته از شاهدان انبیا هستند که در قرآن به آن تصریح شده و آمده است از هر امتی یک شاهد می‌آوریم. این شاهد هرکسی نمی‌تواند باشد، باید کسی باشد که همه چیز را دیده و خبر دارد و هم این‌ که عادل باشد؛ پس غیر از معصوم نمی‌تواند باشد، معصوم هر امتی را برای شهادت بر آن امت می آوردند.

معصوم هر امتی از برزخ هم شاهد اعمال امتش هست.

پیغمبر اسلام شاهد بر همه پیغمبران است و گواه کارهای پیامبران دیگر است. امام علی(علیه السلام) می فرماید: در روز قیامت همه را جمع می‌کنند و انبیا را می آورند که شاهد باشند و پیامبر اکرم شاهد بر همه شهدای امت های گذشته است.

ائمه و امامان معصوم ، دسته سوم شاهدان اعمال

در آیه 105 سوره توبه تصریح شده: هر کاری که می‌خواهید بکنید، خدا و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و مومنین می بینند. ائمه(علیهم السلام) فرمودند که مقصود از مومنین در این آیه ما هستیم.

نگاه ائمه به اعمال امت هم جنبه تربیتی دارد، ائمه به قدری از حال ما خبر دارند که همیشه برای ما دعا می کنند حتی اگر از آنها چیزی نخواسته باشیم، ائمه مظاهر کرم خدا هستند. پس ائمه شفیعان ما در دنیا و آخرت هستند و نه تنها در دنیا به ما کمک می‌کنند بلکه در آخرت هم کمک دهنده هستند، لذا امام صادق می فرمایند مراقب باشید آنانکه قرار است شفیعان شما در آخرت باشند خصم شما نشوند.

دسته چهارم شاهدان

ملائکه دسته چهارم از شهود هستند، خداوند می فرماید: هر کسی که وارد محشر می شود یک ملک از پشت سر او را به سمت دادگاه هدایت می‌کند و یک ملک از پیش روی او شهادت به اعمال او می‌دهد. البته گفته نشده که این دو ملک همان دو ملک همراه انسان در دنیا هستند یا خیر، ولی قاعدتا باید همان دو باشند که کرام الکاتبین هستند و کریم بودن آنها به این خاطر است که در نوشتن عمل خیر عجله دارند و در نوشتن عمل شر تا هفت ساعت تامل می کنند تا بلکه بنده توبه کند.

هر زمینی که بر آن عملی انجام دادیم شاهد عمل ماست.

در قرآن سوره زلزال آمده است «و اخرجت الارض اثقالها» روزی که زمین رازهای سنگین خود را بیرون می ریزد؛«یومئذ تحدث اخبارها»زمین شروع به گفتن می‌کند و در این گفتن نیازی به لب و دهان نیست؛ «بان ربک اوحی لها»خداوند به زمین دستور داده است.

در فرهنگ دینی ما هیچ موجودی نیست که شعور و درک وذکر نداشته باشد؛ در فلسفه الهی همه حی هستند و ادراک دارند. هیچ چیزی در عالم نیست مگر این که ذکری داشته باشد، در روایات هم هست که زمین کارهای خوب و بد ما را می‌بیند لذا گفته شده که نماز واجب را در خانه خود و نمازهای مستحبی را در جاهای مختلف زمین بخوان تا زمین شاهد آن باشد.

این سوال در این جا مطرح است که وقتی انسان توبه کرد گناهی که توسط زمین ثبت شده چگونه از بین می رود، توبه یک انقلاب درونی است و شهادت زمین در اینجا چگونه توجیه می شود؛ امام صادق در این باره می فرمایند: اگر کسی مرتکب گناهی شود و توبه کند خدا به زمین و ملائکه و همه شهود می فرماید که گناهش را بپوشاند و توبه را حجابی بر گناه قرار می‌دهد.