به گزارش خبرنگار
سياست خارجي باشگاه خبرنگاران، پس از گذشت یک سال از تجزیه سودان تنشها و اختلافات این دو کشور رو به افزایش است و آنطور که از شواهد و قرائن پیدا است اسرائیل سهم به سزایی در دامن زدن به این تنشها داشته و از اختلافات موجود بین دو کشور سود بسياري برده است.
* سودان پيش از تجزيه کشور سودان در شمال شرقی قاره آفریقا قرار دارد که از جایگاه استراتژیک و مهمی در قاره آفریقا و جهان اسلام برخوردار است. این کشور در طول تاریخ پس از استقلال خود شاهد چندین بحران داخلی بوده که تاثیر به سزایی در آینده این کشور داشته، از مهمترین آنها میتوان به بحران جنوب سودان و بحران دارفور اشاره کرد که از علل مهم تجزیه سودان هم محسوب میشود،البته در این بین نباید از نقش برجسته آمریکا و اسرائیل در دامن زدن به این بحرانها چشم پوشی کرد چرا که هرکدام به دنبال منافعی ازجمله به دست آوردن منابع طبیعی به خصوص نفت در جنوب این کشور هستند.
جمهوری سودان در شمال شرقی آفریقا بین دو خط عرض 4 و 23 شمالی و دو خط طولی 22 و 38 شرقی قرار دارد. جمهوری سودان با 9 کشور مصر و لیبی(شمال ) چاد و آفریقای مرکزی (غرب) کنگو و اوگاندا و کنیا (جنوب) و اتیوپی و اریتره (شرق) همسایه است و دریای سرخ آنرا از کشور عربستان جدا می کند . سودان به عنوان بزرگترین کشور قاره آفریقا دارای موقعیت ژئوپولوتیک در قاره سیاه است ، همچنین به عنوان نهمین کشور از لحاظ مساحت در جهان به اندازه یک چهارم قاره اروپا محسوب ميشود.
سودان در سال 1956 استقلال خود را از انگلیس به دست آورد به استثنای دوره 10 ساله بین سالهای 1972- 1983 میلادی دستخوش نا آرامی سیاسی و جنگ داخلی بوده است. طولانی ترین این جنگها جنگ با شورشیان جنوب کشور بوده است که 21 سال به طول انجامید ، اما پس از 21 سال جنگ داخلی در پی مذاکرات 22 ماهه درکشور کنیا و در پی فشارهای امریکا و غرب سودان تسلیم صلح شد و طرفین قرارداد صلح را امضا کردند.
براساس اين گزارش؛ با امضای قرار داد صلح و بازگشت آرامش به جنوب سودان انتظار میرفت صلح و ثبات وامنیت به این کشور پهناور آفریقایی برگردد و دولت سودان از حمایتهای همه جانبه آمریکا بهره مند شود اما با آغاز بحرانی دیگر در دارفور واقع در غرب سودان این کشور وارد عرصه جدیدی از تحولات خشونت آمیز شد، این بحران کشور سودان را به تحریم کشاند و باعث صدور چندین قطعنامه از سوی مجامع بین المللی شد.
میتوان گفت این دو بحران علل اصلی تجزیه سودان قلمداد میشود که نباید از نقش آمریکا و اسرائیل در این تجزیه چشم پوشی کرد چرا كه آمریکا و اسرائیل نقش مهمی در همه پرسی ایفا کردند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
*بحران جنوب سودانتاریخ بیداری سودان از سال 1821 شروع میشود یعنی از زمانی که لشکریان امپراطوری عثمانی به کمک قبایل مصری تا قلب آفریقا پیش رفته و از آن تاریخ سودان تبديل به كشوري چند فرهنگی و کثیرالمله با بیش از یکصد گویش و صدها قوم و قبیله شد.
هنگامیکه امپراطوری عثمانی در شمال آفریقا حاکم بود قبایل خودمختار در سودان حکومت میکردند و در اوایل قرن بیستم امپراطوری انگلیس این منطقه را مستعمره خود کرد و بین دو جنگ جهانی، مصر و انگلیس ناظر امور سودان بودند تا اینکه سودان در سال 1956 مستقل شد و اعراب مسلمان حاکمیت را به دست گرفتند.
جنگ جنوب با شمال از یک سال قبل از استقلال سودان شروع شد، در دوران استعمار جنوب خودمختاری کامل داشت و هنگامی که انگلیسیها مرزهای استعماری را با نوک سرنیزه رسم کردند و تصمیم گرفتند از دهها ملت تنها یک دولت – ملت بسازند. جنوبیها زیر بار نرفتند و مقاومت کردند به ویژه اینکه رهبران قبائل جنوب اغلب مسیحی شده بودند و نمی خواستند جزو یک کشور مسلمان بشوند.
اینبار جنوبیها برای کسب آن چیزی که در دوران استعمار داشتند یعنی خودمختاری جنگیدند تا اینکه در سال 1972 با قرارداد آدیس آبابا با خودمختاری جنوب پذیرفته شد و صلح برقرار گردید.
در آغاز دهه80 حکومت اسلامی در سودان برقرار شد و اخوان المسلمین حکومت را در اختیار گرفتند، تئورسین حکومت اسلامی سودان حسن الترابی نام دارد که طرفدار حکومت جهانی اسلام بود.
در سال 1983 و در دوره ریاست جمهوری جعفر نمیری یک سرهنگ ارتش به نام جان کارانگ با نیروهای تحت فرماندهی خود که بیشتر سیاه پوستان جنوب بودند شورش کردند و منطقه جنوب را تحت کنترل خود درآوردند.
جان کارانگ به خاطر دانش نظامی فوق العاده اش به سون تسوی آفریقا معروف شده بودو ارتش آزادی بخش جنوب سودان را تحت رهبری جنبش آزادی مردم سودان تشکیل داد و جنگ پارتیزانی بی وقفه ای را با نیروهای حکومت مرکزی آغاز کرد.
در سال 1989 حسن احمد البشیر قدرت را در دست گرفت. با این حال جنگ در جنوب ادامه داشت تا اینکه در سال 2005 با قرارداد نایروبی « پیمان صلح همه جانبه » (نیواشا) بین شمال و جنوب امضاء شد ، حکومت سودان فدرال شد و دولت فدرال در جنوب تشکیل شد و جان کارانگ به عنوان معاون رئیس جمهور سودان انتخاب گردید.
جان کارانگ شش ماه بعد از قرارداد صلح همه جانبه و تنها سه هفته بعد از انتخاب شدن به معاونت ریاست جمهوری در اثر سقوط هلی کوپتر کشته شد و معاون او در جنبش آزادی مردم سودان یعنی سالواکر مایاردیت به جای او معاون رئیس جمهور سودان شد. سالواکر برخلاف جان کارانگ مخالف سرسخت استقلال جنوب سودان بود.
*بحران دارفورنام دارفور از قبیله فور گرفته شده است که شامل دهقانان سیاه پوست منطقه کوهستانی جبل مرا در مرکز کشور است این گروه در سال 1961 به سودان پیوست و تا سالیان دراز حکومت دارفور پادشاهی مستقلی را در حیطه خود داشت.
دارفور تا قبل از سال 1989 یک استان بود ه است ولی از آن سال تا کنون به سه ایالت تقسیم شده است. دارفور شمالی که مرکز آن شهر فاشر است، دارفور جنوبی که مرکز آن نیالا و دارفور غربی مرکز آن شهر جنین است که استانداران هر یک از این ایالات توسط حکومت مرکزی خارطوم تعیین ميشود.
چرا که در این استان قبائل و گروهای مختلف و متنوعی چون فلاتر، زغاوه، مسالیت، زیود، رزیقات، هبانه،برتی فلاته و دهها قبائل و گروه در این ایالت وجود دارد که با هم زندگی میکنند.
ساکنان دارفور به دو گروه نژادی عرب(ساکنان شمال دارفور) و آفریقایی سیاه(ساکن جنوب و غرب دارفور) تقسیم میشوند. دست کم 36 گروه قومی در دارفور زندگی می کنند که بزرگتری آنها دو قوم مسالیت و زغاوه هستند. در این میان زغاوه دارای پیوند گسترده ای با چاد می باشد.
قبایل دارفور با اینکه مسلمان هستند اعتقاد دارند که مورد بیمهری حکومت عربها در پایتخت قرار گرفته و بهرهای از قدرت و ثروت نبرده اند. به عنوان نمونه آنها در روستای عرب نشین «آباد و پررونق » و روستای غیر عرب را محروم میدانند.
در فوریه سال 2003 جنبشی به نام جنبش آزادی بخش سودان که ترکیب اصلی آن توسط گروههای قومی و قبیله ای منطقه دارفور است تشکیل شد. هدف اصلی این جنبش دفاع از امنیت و توسعه و پیشرفت منطقه دارفور تبیین شد،این گروه ابتدا تهاجمش را بر نیروهای دولت آغاز کرد و برای پیشگیری و ادامه ین درگیریها و مخاصمات ابتدا نیروهای محلی دارفور وارد صحنه شدند تا بتوانند بحران را از طریق مسالمت آمیز حل كنند.
دولت سودان نیز متقابلا در پاسخ به تهاجمات این گروه مسلح در پایان ماه مارس 2003 توسط گروه جدید ( جونجوید) با آنان برخورد کرد و در 25 آوریل ارتش آزادی بخش سودان به فرودگاه شهر فاشر مرکز ولایت دارفور شمالی حمله کرد که منجر به کشته شدن حدود 70 نفر از نیروهای نظامی و وارد شدن خسارات زیادی به هواپیماهای دولتی گردید.
جنبش آزادیبخش سودان هدف از این تهاجمات را متهم کردن دولت مرکزی به بی توجهی به آفریقایی تبارهايی که مورد تعدی و تجاوز گروها و قبائل در حال کوچ کردن هستند و دام و احشامشان باعث نابودی و نا امنی و تخریب و غارت اموال و مزارع روستائیان آفریقایی تبار می گردند ذکر نمود که این وضعیت موجب موجب عقب ماندگی و فقر و بی ثباتی منطقه میگردید.
دولتهای غربی به خصوص آمریکا با اعنال تحریمهایی علیه سودان خواستار پایان خشونتها در این کشور شدند و حتی در این زمینه سازمان ملل چندین قطعنامه صادر کرد.
در سپتامبر سال 2006 کمیسر عالی ملل متحد وضع حقوق بشر در سودان را فاجعه آمیز خواند و اعلام کرد در بین سالهای 2003 تا 2006 دهها هزار تن در درگیریها در سودان کشته و بیش از 2 میلیون نفر ناگزیر به از دست کشیدن از خانه و کاشانه خود شده اند.شورای امنیت در رویارویی با پایمال شدن حقوق انسانی و برای پایان دادن به فجایع در دارفور در اوت 2006 قطعنامه ای تصویب کرد.
12 عضو شورای امنیت رای موافق دادند و روسیه و چین و قطر رای ممتنع دادند( چین 60 درصد نفت سودان را می خرد و پشتیبانی بی قید و شرط خود را از دولت خارطوم اعلام کرده است) شورا در این قطعنامه از سازمان ملل متحد خواست که رهبری نیروهای 7 هزار نفری سازمان وحدت آفریقا در دارفوررا به دست گیرد.
گفتنی است؛ دولت سودان بارها با مداخله سازمان ملل در دارفور مخالفت و آنرا به گونه ای دشمنی توجیه ناشدنی توصیف کرده بود و از این رو در برابر قطعنامه اوت 2006 در مورد استقرار یک نیروی حافظ صلح سازمان ملل در منطقه آشوب زده دارفور در سودان ایستاده بود.
در پی کنفرانس طرابلس که با حضور نمایندگان آمریکا، مصر، سودان، کانادا، چین، هلند، روسیه در ژوئیه 2007 در پایتخت لیبی برگزار شد .
شورای امنیت استقرار صلحبانان متشکل از نیروهای سازمان وحدت آفریقا و سازمان ملل متحد در دارفور را تصویب کرد تا جانشین نیروی 7 هزار نفری آفریقایی شوند. خوشبختانه نماینده سودان در سازمان ملل متحد آمادگی دولت متبوع خود را برای دیدار گروههای شورشی در دارفور اعلام کرد و سپس دولت سودان نیز گفت که به 3هزار نفر از صلح بانان سازمان ملل متحد اجازه خواهد داد برای تقویت نیروهای سازمان وحدت آفریقا وارد دارفور شوند.
"انتهاي پيام"/پ3