معرفي استان/1
کردستان؛محل پرورش مفاخر ارزشمند
وب گردي باشگاه خبرنگاران در نظر دارد تا هرروز به معرفي يک استان از نظر جغرافياي ؛فرهنگي؛ تاريخي و....بپردازد.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ،با توجه به اطلاعات سازمان گردشگري وبراساس آمارگيري و آخرين تقسيمات كشوري در سال1385، استان كردستان داراي نه شهرستان، 12 شهر، 27 بخش و 84 دهستان است و همچنين داراي 1767 آبادي داراي سكنه و 192 آبادي خالي از سكنه است. شهر سنندج مركز استان است و شهرستانهاي آن شامل سقز، بانه، بيجار، قروه، مريوان، سروآباد، سنندج، كامياران و ديواندره مي‌باشد.
شهرستان بانه
مركز شهرستان بانه در فاصله 270 كيلومتري شمال باختري سنندج، در ابتداي راه آسفالت بانه-مهاباد قرار گرفته است. شهرستان بانه داراي چهار شهر بانه، آرمرده، بوئين و كاني سور است و جمعيت آن حدود 119332 نفر برآورد شده است.
مركز شهرستان بانه در فاصله 270 كيلومتري شمال باختري سنندج، در ابتداي راه آسفالت بانه-مهاباد قرار گرفته است. شهرستان بانه داراي چهار شهر بانه، آرمرده، بوئين و كاني سور است و جمعيت آن حدود 119332 نفر برآورد شده است.
شهرستان بیجار
شهر بيجار مركز اين شهرستان، در 140 كيلومتري شمال شرقي سنندج و در مسير راه آسفالته سنندج-زنجان قرار دارد. رودخانه دايمي قزل‌اوزن از شمال و شمال باختري اين شهر مي‌گذرد. شهرستان بيجار به جز مركز آن، داراي شهرهاي ياسوكند و بابارشاني است و جمعيت آن حدود 116073 نفر برآورد شده است.
شهر بيجار مركز اين شهرستان، در 140 كيلومتري شمال شرقي سنندج و در مسير راه آسفالته سنندج-زنجان قرار دارد. رودخانه دايمي قزل‌اوزن از شمال و شمال باختري اين شهر مي‌گذرد. شهرستان بيجار به جز مركز آن، داراي شهرهاي ياسوكند و بابارشاني است و جمعيت آن حدود 116073 نفر برآورد شده است.
شهرستان دیواندره
شهرستان ديواندره از شمال به شهرستان تكاب، از شرق به بيجار، از جنوب به سنندج، از غرب به سقز و از جنوب غربي به بخش سرشيو شهرستان مريوان محدود مي‌شود. شهر ديواندره مركز شهرستان در فاصله 99 كيلومتري شمال سنندج و در مسير جاده آسفالت سنندج-سقز قرار دارد. شهر ديگر اين شهرستان زرينه است و جمعيت شهرستان طبق برآورد سال 1379، 88983 نفر بوده است.
شهرستان ديواندره از شمال به شهرستان تكاب، از شرق به بيجار، از جنوب به سنندج، از غرب به سقز و از جنوب غربي به بخش سرشيو شهرستان مريوان محدود مي‌شود. شهر ديواندره مركز شهرستان در فاصله 99 كيلومتري شمال سنندج و در مسير جاده آسفالت سنندج-سقز قرار دارد. شهر ديگر اين شهرستان زرينه است و جمعيت شهرستان طبق برآورد سال 1379، 88983 نفر بوده است.
در ترکیب جمعیت استان کردستان، جامعه عشایری جایگاه ویژه ای دارد. عشایر این استان از طوایف قدیمی کرد هستند که با زبان کردی سخن می گویند و بیشتر آن ها اسکان یافته اند و عمدتاً به دامپروری می پردازند. عشایر این استان بیشتر در مناطق بانه، سقز، مریوان، دیواندره، سنندج و اورامانات که کوهستان های بلند و دره های عمیق دارد به سر می برند. کوچ این طوایف کوتاه و محدود است و غالباً در کوهپایه های محل زندگی خود رمه گردانی می کنند. مهم ترین ایلات کردستان عبارتند از: شیخ اسماعیلی، دراجی، سورسوری، لک، کوماسی، گلباغی، منمی و قال قالی.
محيط طبيعي
استان کردستان با وسعت 29137 کیلومتر مربع در غرب ایران واقع شده است. این استان بین مدارهای 34 درجه و44 دقیقه و 36 درجه و 30 دقیقه شمالی و بین نصف النهارهای 45 درجه و 31 دقیقه و 48 درجه و 16 دقیقه شرقی قرار دارد. این استان ازشمال با آذربایجان غربی و بخشی از زنجان، از شرق با استان همدان و بخش دیگری از استان زنجان، از جنوب با استان کرمانشاه و از سمت غرب با کشور عراق هم مرز است. این استان دارای 10 شهرستان، 27 بخش، 84 دهستان و 23 شهر می باشد.
استان كردستان به لحاظ دارا بودن پتانسیل های خوب از جمله آب و خاك و معادن می تواند در زمینه تولیدات صنعتی رشد و توسعه یابد. استان دارای ذخایر قابل توجه مواد معدنی است و سنگ های تزئینی با تنوع فراوان در رنگ، شاخص ترین ماده معدنی منطقه می باشد.
استان كردستان با ميانگين بارندگي سالانه حدود 500 ميلي ليتر از جمله استانهاي با بارش متوسط در كشور است.
پيشينه تاريخي
استان كردستان بخشي از سرزميني است كه تحت حكومت مادها اداره مي‌شد. حدود تاريخي سرزمين‌هاي تابع دولت ماد از شمال با اورارتو، از غرب با آشور و از جنوب غربي و جنوب با ايلام و سومر (بابل و اكاد) محدود بود. گروهي در منطقه شرق دریاچه ارومیه مستقر شدند و نام سرزمين «آماداي» بر آن نهادند و گروهي در غرب آن ساكن شدند و آن سرزمين را پارسوا (پارسوما) ناميدند. گروه نخستين، دولت ماد را پديد آورد و گروه دوم پادشاهي نيرومند هخامنشي را ايجاد كرد. سرزمين ماد به كشورهاي متعدد تقسيم شده بود كه به صورت حكومت‌هاي كوچك خود مختار و مستقل اداره مي‌شدند. «ماننا» يكي از اين دولت‌هاي مستقل در جنوب درياچه اروميه تا حوالي سقز امروز بود. اين مردمان پيش از ورود آريايي‌های صحرانشين هم، داراي فرهنگي عالي و دولتي متكامل بودند. "زاموآ" سرزميني بود كه از كنار درياچه اروميه تا بخش‌هاي علياي رود «دياله» امتداد داشت. اين سرزمين؛ مياندوآب، بانه ، سليمانه و سنندج تا زهاب امروزي را در بر مي‌گرفت و محل سكونت لولوبيان بود .
موزه ها
موزه سنندج
موزه سنندج در قسمت بيرونی يكی از بناهای دوره قاجاريه داير شده است. اين بنا به منزل «سالار سعيد» معروف است و مقارن با سلطنت ناصرالدين شاه قاجار در حدود 150 سال پيش توسط يكی از علمای بنام اهل سنت «ملا لطف‌الله شيخ‌الاسلام» قاضي القضات منطقه كردستان، در دو قسمت حياط و ساختمان بيرونی و حياط و ساختمان اندرونی بنا شد. اين بنا در سال 1354 شمسي به موزه تبديل شد. موزه سنندج از دو بخش مجزای تاريخ و باستان‌شناسی تشكيل شده است.
عمارت آصف ديوان (موزه مردم شناسي خانه کرد)
براساس نقل قول های مختلف احداث بناي اصلی عمارت آصف كه شامل تالار تشريفات است به دوران صفويه باز مي گردد. كه دردوره های بعدی بويژه در دوران قاجاريه وپهلوی بتدريج بخشهايی به آن افزوده شده است.
موزه حمام خان (ظهيری)
اين حمام در ضلع شمالی بازار سرپوشيده سنندج، پايين تر از مسجد داروغه است. حمام دارای بخش های مختلفی از جمله سردر ورودی، سريينه، حمام گرم، خزينه و ... است. بر طبق كتيبه سنگي موجود در سردر ورودی، حمام در سال 1220 هـ.ق به دستور (امان الله خان اردلان) ساخته شد و بعدها به سبب تملك آن توسط (امين التجار) در سال 1296 هـ.ق (دوران حكومت فرهاد ميرزای معتمدالدوله، عموی ناصرالدين شاه) مورد مرمت و بازسازی عمده قرار گرفت.
مشاهير
كردستان محل پرورش مفاخر ارزشمند و گرانمايه‌اي بوده است كه در ايران نقش مهم و مؤثري داشته‌اند ، به ويژه برخي از آنها در دنياي اسلام از مقام ارجمندي برخوردار بوده‌اند . بنا به اسناد ، كتاب‌ها و مدارك تاريخي مقر ظهور زردشت را اين ناحيه مي‌دانند . شيخ شهاب‌الدين سهروردي را منسوب به اين منطقه از ايران مي‌شمارند . صلاح‌الدين ايوبي كه از سرداران و فاتحان بزرگ جنگ‌هاي صليبي بود از كردان نام‌آور است . از شاعران برجسته مولوي كرد ، نالي ، مستوره اردلان ، امير نظام گروس ، فاضل گروسي ، آيت‌الله شيخ محمد مردوخ و همچنين از نويسندگان هژار ، استاد هيمن ، محمد قاضي ، عبدالكريم مدرسي و ... را مي‌توان نام برد.
اداب و رسوم
استان كردستان یكی از استان های كردنشین در غرب ایران است، اكثریت ساكنان این استان، كرد زبان هستند كه به لهجه های مختلف تكلم می كنند. درباره زبان كردی مردم شناسان بر این رأی هستند كه زبان كردی یكی از زبان های گروه هند و اروپایی و ایرانی است.
جشن ها
جشن‌ها و آيين‌هايي كه در ميان كردان مرسوم است، در برگيرنده جشن‌هاي مذهبي، قومي و باستاني است كه ريشه در باورهاي كهن مردم دارد و اغلب تاريخي و پاره‌اي اسطوره‌اي است.
جشن ها
جشن‌ها و آيين‌هايي كه در ميان كردان مرسوم است، در برگيرنده جشن‌هاي مذهبي، قومي و باستاني است كه ريشه در باورهاي كهن مردم دارد و اغلب تاريخي و پاره‌اي اسطوره‌اي است.
ميرنوروزي و مراسم كوسه گردي
ميرنوروزي و مراسم كوسه گردي از جمله بازي‌ها و نمايش‌هايي بود كه تا دو دهه پيش به عنوان مقدمه نوروز در استان كردستان برگزار مي‌شد مراسم كوسه گردي توسط دو نفر به اجرا در مي‌آمد. يكي را كوسه و ديگري را زن كوسه مي‌ناميدند .
مراسم ميرميرين يا اميربهادري
يكي ديگر از مراسم كه از ديرباز در ميان كردها رواج داشت و هر سال به مناسبت فرا رسيدن نوروز با تشريفات و شكوه خاصي برگزار مي‌شد، «ميرميرين» يا «اميربهادري» است.
مراسم سمنو پزان (روستای قلعه-قروه)
این مراسم معمولا در 15 روز انجام می گیرد. اهالی معتقدند که سمنو مهریه ی فاطمه زهرا (س) است. به گفته اهالی این مراسم که در واقع مراسمی زنانه است، نوعی عروسی و پایکوبی به شمار می رود. زنان دور سمنو جمع می شوند هلهله می کنند و می رقصند. اما در حال حاظر این مراسم بیشتر تبدیل به مراسم دعا و روضه شده است.
مراسم پیر شالیار
مراسم پیر شالیار
پير روحاني از مغان زرتشت به نام پير شاليار نزد مردم اورامان بسيار محترم است و كتابش را به بيگانگان نشان نمي‌دهند و كلماتش به جاي ضرب‌المثل به كار مي‌رود. جشن بزرگ مردم اورامان در بهمن‌ماه كه سال روز ازدواج اوست برگزار مي‌شود. اين مراسم هر سال در بهمن‌ماه، در آغاز چله كوچك، در سه مرحله و طي سه هفته انجام مي‌شود.
بازی های محلی
کلاوریزان
فردی کلاهی را پر از سنگریزه می نمود وآن را وارونه روی یک سطح قرار می داد سپس می بایست کلاه را طوری از زمین بردارد که سنگریزه ای برجای نماند اما اگر موفق نمی شد می بایست سنگریزه های باقیمانده در روی زمین را تک تک طوری بردارد که بقیه سنگریزه ها موجود در سطح تکان نخورند در غیر این صورت بازنده اعلام می گردید. هر کس در این بازی موفق می شد که یا کلاه را پر از سنگریزه برگرداند یا اینکه سنگریزه ها را تک تک بردارد به طوری که بقیه ی آنها تکان نخورد برنده اعلام می شد در این بازی دقت زیادی لازم بود و کسی که نمی توانست اعصاب آرامی داشته باشد موفق نمی گردید.
بازی های محلی
کلاوریزان
فردی کلاهی را پر از سنگریزه می نمود وآن را وارونه روی یک سطح قرار می داد سپس می بایست کلاه را طوری از زمین بردارد که سنگریزه ای برجای نماند اما اگر موفق نمی شد می بایست سنگریزه های باقیمانده در روی زمین را تک تک طوری بردارد که بقیه سنگریزه ها موجود در سطح تکان نخورند در غیر این صورت بازنده اعلام می گردید. هر کس در این بازی موفق می شد که یا کلاه را پر از سنگریزه برگرداند یا اینکه سنگریزه ها را تک تک بردارد به طوری که بقیه ی آنها تکان نخورد برنده اعلام می شد در این بازی دقت زیادی لازم بود و کسی که نمی توانست اعصاب آرامی داشته باشد موفق نمی گردید.
هیله مارانی
(تخم مرغ شکستن) این بازی که به صورت برد و باخت انجام می گرفت به این صورت بود که در هر مرحله دو نفر با هم روبرو می شدند؛ هر کدام از طرفین تخم مرغی را محکم در دستش نگه می داشت به طوری که یک سر تخم مرغ به طرف بالا باشد و دیده شود سپس فرد دیگری تخم مرغ خود را از طرف سر آن به تخم مرغ طرف مقابل می زد اگر تخم مرغ یکی از آنها ترک بر می داشت این بار دو سر دیگر تخم مرغ را به هم می زدند اگر این بار نیز همان تخم مرغ ترک بر می داشت صاحب این تخم مرغ بازنده محسوب می شد و می بایست تخم مرغ خود را به طرف مقابل بدهد و اگر هر دو ترک برمی داشتند آن طرفی بازنده محسوب می شد که تخم مرغش بیشتر شکسته باشد. به این طریق یک فرد ممکن بود در روز چند تخم مرغ را صاحب شود.
