به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران ارومیه ، طرح پزشک خانواده که با راهبری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شهریورماه امسال به اجرا در می‌آید، تحول اساسی در حوزه بهداشت و درمان کشور ایجاد می‌کند. در زمینه برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری گفت‌وگویی با محمدباقر ولیزاده مسئول اجرای برنامه در استان انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

***به عنوان اولین سوال پزشک خانواده را تعریف بفرمایید.

پزشک خانواده پزشکی است که حداقل دارای مدرک دکتری حرفه‌ای پزشکی و مجوز معتبر فعالیت حرفه‌ای پزشکی در محل ارائه خدمت باشد. پزشک خانواده در نخستین سطح خدمات عهده‌دار خدمات بهداشتی درمانی و یا توان‌بخشی پایه و دارای اولویت مانند مراقبت‌های بهداشتی برابر برنامه‌های سلامت کشوری و تمام اقدامات درمانی سرپایی، تجویز داروهای لازم و انجام آزمایشات تشخیص طبی، درخواست مشاوره و پیگیری مراقبت‌های انجام شده یا قابل انجام برای جمعیت زیر پوشش است.

*** پزشک خانواده در چه مناطقی اجرا می‌شود؟

برنامه پزشک خانواده از سال 1384 در مناطق روستایی و شهرهای زیر 20 هزار نفر اجرا می‌شود که جمعیت حدود یک میلیون و 300 هزار نفر را زیر پوشش دارد که از این تعداد حدود یک میلیون و 150 هزار نفر در شهرهای زیر 20 هزار نفر ساکن بوده و از مزایای برنامه استفاده می‌کنند از اواخر سال 90 اجرای برنامه پزشک خانواده در تمام شهرهای بالای 20 هزار نفر جمعیت نیر برنامه‌ریزی شده و انشاالله با برنامه‌ریزی‌های انجام شده پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال جاری اجرا شود.

***نحوه اجرای برنامه در مناطق شهری چگونه خواهد بود؟

هر شهر به محله‌های حدود 12 هزار نفری تقسیم ‌می‌شود در هر محله یک مرکز مجری برنامه پزشک خانواده که پزشک مسئول محله در آن مستقر می‌شود و سه پایگاه پزشک خانواده که همان مطب پزشک خانواده است خدمات بهداشتی و درمانی را به جمعیت محله ارائه می‌کنند لازم به توضیح است که هر پزشک به جمعیت حدود 3 هزار نفر ارائه خدمت می‌کند.

***چه خدماتی در مرکز مجری ارائه می‌شود؟

با توجه به اینکه پزشک مسئول محله به همراه تیم سلامت (بهداشت خانواده، مبارزه با بیماری‌ها، بهداشت محیط و حرفه‌ای) در مرکز مجری مستقر هستند تمام خدمات بهداشتی محله از قبیل ( خدمات بهداشت خانواده، بهداشت محیط، خدمات مبارزه با بیماری‌ها) علاوه بر خدمات درمانی که توسط پزشک ارائه می‌شود در مرکز مجری انجام می‌شود.

***چه خدماتی در پایگاه (مطب) پزشک خانواده انجام می‌شود؟

با توجه به اینکه در پایگاه‌ها (مطب‌ها) پزشک و ماما مستقر می‌شود تمام خدمات درمانی و توانبخشی در این پایگاه‌ها ارائه می‌شود. لازم به ذکر است پیگیری انجام خدمات بهداشتی برای جمعیت زیر پوشش خود از طرف تیم سلامت مستقر در مراکز مجری نیز برعهده پزشک خانواده است.

****برای مناطق شهری استان چه تعداد مرکز و مطب مورد نیاز است؟

با در نظر گرفتن جمعیت حدود 3 هزار نفر برای هر پزشک و با توجه به جمعیت حدود یک میلیون و 700 هزار نفری استان به طور تقریبی حدود 154 مرکز و 462 مطب پزشک عمومی برای اجرا مورد نیاز است.

****آیا در استان این تعداد مرکز و مطب برای استقرار برنامه وجود دارد؟

در مورد مطب‌ها که مربوط به بخش خصوصی است و تمام همکاران پزشک واجد مطب که ثبت‌نام کنند به کارگیری می‌شوند اما در زمینه مراکز مجری تعداد 66 مرکز فعال و 53 پایگاه بهداشت غیر ضمیمه در سطح استان وجود دارند که همگی به مرکز مجری برنامه تبدیل می‌شوند برای تامین 35 مرکز باقیمانده نیز از طریق مراکز در اختیار سایر سازمان‌های دولتی یا درمانگاه‌های خصوصی موجود در شهرها استفاده می‌شود.

**** برای اجرای برنامه‌ چه تعداد پزشک مورد نیاز است؟

با احتساب حدود 3 هزار نفر جمعیت برای هر پزشک تعداد حدود 154 پزشک برای مراکز و 462 پزشک برای فعالیت در مطب‌های خصوصی مورد نیاز است.

****آیا در استان این تعداد پزشک برای اجرا وجود دارد؟

در حال حاضر 45 پزشک در مراکز موجود فعالیت دارند که برای تامین پزشکان مراکز مجری حدود 109 نفر پزشک مورد نیاز است که بکارگیری می‌شوند در زمینه مطب‌ها نیز هر پزشکی که مجوز کار در مطب داشته باشد و اعلام آمادگی کند بکارگیری می‌شود.

**** تعداد اعضای تیم سلامت لازم برای اجرا چند نفر است؟

تعداد مامای مورد نیاز 616 نفر است که لازم است همه این تعداد بکارگیری شوند، تعداد کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده مورد نیاز 462 نفر است که 178 نفر آن موجود و 284 نفر باقیمانده بکارگیری می‌شوند، تعداد کاردان یا کارشناس مبارزه با بیماری‌های مورد نیاز 154 نفر است که چهار نفر آن موجود و 150 نفر باقیمانده بکارگیری می‌شوند، تعداد کاردان یا کارشناس بهداشت محیط مورد نیاز 154 نفر است که 71 نفر آن موجود و 83 نفر باقیمانده بکارگیری می‌شوند، تعداد کاردان یا تکنسین اسناد پزشکی مورد نیاز 154 نفر است که 29 نفر آن موجود و 125 نفر باقیمانده بکارگیری می‌شوند، به این ترتیب تعداد پرسنل مورد نیاز برای بکارگیری 616 نفر ماما و 632 نفر سایر اعضای تیم سلامت برآورد شده است.

****برای اجرای برنامه چقدر هزینه می‌شود؟

اعتبار لازم برای اجرای برنامه برای هزینه‌های پرسنلی تجهیزات راه‌اندازی مراکز و سایر هزینه‌های جاری حدود 12 میلیارد تومان برآورد شده است که این رقم توسط دانشگاه علوم پزشکی ارومیه برای راه‌اندازی مراکز مجری هزینه می‌شود و اعتبارات مربوط به سازمان‌های بیمه‌گر نیز با احتساب سرانه پایه ماهانه حدود 5.3 میلیارد تومان برآورد شده است.

**** هدف از اجرای برنامه پزشک خانواده چیست؟

برنامه پزشک خانواده با پیروی از چهار اصل نظام شبکه بهداشت و درمان کشور یعنی با برقراری عدالت اجتماعی، همکاری

بین‌بخشی، مشارکت مردمی و برنامه‌ریزی مناسب به مورد اجرا درآمد که هدف آن دسترسی بیشتر مردم به مجموعه خدمات، دسترسی سهل و سریع‌تر، عادلانه‌تر با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت برای جمعیت است.

*** *اجرای برنامه پزشک خانواده برای مردم چه مزایایی دارد؟

در سطح اول ویزیت بیمار توسط پزشک و هزینه دارو کلا رایگان است و در سطوح دوم و سوم و بخش دولتی هزینه خدمات سرپایی 10 درصد و بستری پنج درصد است.

****تاکنون چه اقداماتی برای استقرار برنامه در سطح استان انجام شده است؟

تشکیل ستاد راهبردی استان، تشکیل ستاد اجرایی استان، تشکیل ستادهای اجرایی شهرستان‌ها، تشکیل جلسات آموزشی و توجیهی برای مدیران شبکه‌ها و روسای مراکز بهداشت شهرستان‌ها، بلوک‌بندی شهرها براساس جمعیت 12 هزار نفر هر محله، برآورد نیازهای برنامه (فضاهای فیزیکی، نیروی انسانی و تجهیزات)، اجرای سرشماری و جمع‌آوری اطلاعات جمعیتی شهرستان‌های با جمعیت 20 هزار نفر، ورود اطلاعات جمع‌آوری شده از سرشماری به سامانه خدمات سلامت، آغاز ثبت‌نام از پزشکان و ماماها و سایر اعضای تیم سلامت، برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی و استقرار پزشکان در مراکز مجری که مقدمه آغاز ثبت‌نام جمعیت است از جمله اقدامات انجام یافته است.

**** پزشکان برای ثبت‌نام چه باید بکنند؟

همکاران پزشک و ماما و سایر اعضای تیم سلامت می‌توانند با مراجعه به آدرس‌های اینترنتی موجود نسبت به ثبت‌نام اینترنتی اقدام کنند همچنین همکاران متقاضی همکاری می‌توانند با مراجعه مستقیم به مراکزبهداشت شهرستان‌ها نسبت به ثبت‌نام مستقیم نیز اقدام کنند.

**** ارائه خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی چگونه خواهد بود؟

تمام افراد جامعه در صورت بیماری بالینی به پزشک خانواده خود مراجعه و خدمات درمانی اخذ کنند، در صورت لزوم ارائه خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی در سطوح دو و سه باید از طریق سیستم ارجاع با معرفی پزشک خانواده به مراکز تخصصی مراجعه کنند، در این صورت می‌توانند از مزایای برنامه پزشک خانواده استفاده کنند یعنی با پرداخت 10 درصد هزینه ویزیت از خدمات درمانی تخصصی بهره‌مند شوند./س