به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، تيرماه 1386، بزرگترين پروژه فناوري اطلاعات كشور در شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران تحت عنوان «سامانه هوشمند سوخت» راه اندازي شد، با ايجاد اين سامانه، هر وسيله نقليه موتوري اعم از موتورسيكلت و خودرو يك كارت هوشمند سوخت دريافت كرده و به وسيله آن اقدام به سوختگيري مي كنند.

دولت با استفاده از اين بستر الكترونيك كه تمام جايگاه هاي سوخت كشور را پوشش مي داد، موفق شد به منظور بهينه سازي مصرف بنزين به عنوان يك سوخت استراتژيك، نظام سهميه بندي را اجرايي كند.

 بر اين اساس براي هر نوع وسيله نقليه، سهميه ماهانه معيني تعريف شد تا بدين وسيله ضمن مديريت مصرف توسط مردم از مصارف بي مورد جلوگيري شود.

براساس اين گزارش: اجراي طرح سهميه بندي دستاوردهاي بي شماري براي كشور به همراه داشته كه مهمترين آن صرفه جويي 21 ميليارد دلاري در مدت زمان 51 ماهي است كه اين طرح اجرا شده است.

 هر چند تمام هزينه هاي اجرايي اين طرح در مدت 15 روز بازگشته است ولي كشور همچنان از ثمرات آن بهره مند است. 

براساس  برآورد هاي صورت گرفته در صورتي كه سهميه بندي بنزين در كشور اجرا نمي شد مصرف بنزين به 120 ميليون ليتر در روز مي رسيد.

مصرفي كه بخش عمده سرمايه هاي ملي را نيز با خود مي بلعيد. ولي همانطور كه شاهديم به رغم افزايش سالانه حداقل يك ميليون دستگاه خودرو و به همين ميزان موتورسيكلت در كشور، مصرف روزانه بنزين در حد 63 ميليون ليتر باقي مانده است.

طرح سهميه بندي بنزين در واقع جلوي رشد شتابان مصرف بنزين را گرفت و آن را منطقي كرد.

روندي كه با اجراي قانون هدفمندي يارانه ها در 28 آذر 89 تكميل شد.

نگاهي به روند مصرف ماهانه بنزين از تير 86 تا خرداد 91 نشان مي دهد كه مصرف بنزين بر خلاف گذشته كه تنها ميل به صعود داشت، با نوسانات دوره اي، ثبات پيدا كرده است.

بر اين اساس در حالي كه در تيرماه 86، در مجوع يك ميليارد و 621 ميليون ليتر بنزين (روزانه 54 ميليون ليتر) مصرف شده ولي با آغاز سال جديد (1387) و بواسطه افزايش تعداد خودرو و سفر اين رقم به بيش از 2 ميليارد ليتر (66 ميليون ليتر در روز) رسيده است كه با گذشت چند ماه از سال مجدداً روند مصرف متعادل مي شود و روزانه در حدود 3 تا 5 ميليون ليتر از آن كاسته مي شود. در سال 1388  نيز همين روال تكرار مي شود.

هر چند در برخي از ماه ها ميزان مصرف افزايش يافته ولي با كاهش در ماه‌هاي ديگر جبران شده است. اما سال 89 نسبت به سالهاي قبل از آن ميزان مصرف منطقي تر بوده به طوري كه تنها در تيرماه كه اوج سفر هاي تابستاني است مصرف به 66 ميليون ليتر مي رسد. 

با آغاز اجرايي شدن قانون هدفمندي يارانه ها از دي ماه، مصرف بنزين با كاهش چشمگيري مواجه شد و با ثبت مصرف روزانه 51 ميليون ليتر در روز، روزهاي نخستين سهميه بندي را يادآور شد.

 در سال 90 نيز همانند ساير سال‌ها، ميزان مصرف بنزين در كشور افزايش يافت ولي همچنان يكي از سال هاي كم مصرف شناخته مي شود، چرا كه متوسط مصرف در اين سال همانند سال 86 است كه در آن نظام سهميه بندي برقرار شد.

در سه ماهه نخست سال 91 نيز مصرف بنزين با رشد قابل توجهي مواجه شد به طوري كه در فروردين ماه روزانه 63 ميليون ليتر در ماه هاي ارديبهشت و خرداد روزانه 61 ميليون ليتر بنزين در كل كشور مصرف شده است، يعني نصف برآورد صورت گرفته بدون در نظر گرفتن سهميه بندي سوخت است.

پياده سازي سامانه هوشمند سوخت علاوه بر امكان سهميه بندي سوخت و عرضه آن با شش قيمت متفاوت و به طور همزمان مزاياي ديگري نيز دارد كه يكي از آنها پرداخت الكترونيكي بهاي سوخت است. با راه اندازي كيف پول الكترونيكي و همچنين اتصال كارت هوشمند سوخت به كارت هاي شتابي بانك هاي مختلف، امكان پرداخت بهاي سوخت بدون وجه نقد امكان پذير شده است.

بدين ترتيب ضمن اينكه از صف جايگاه هاي سوخت كاسته مي شود، امنيت و دقت جايگاه ها نيز افزايش مي يابد. در حال حاضر در تمام جايگاه هاي بنزين و گازوئيل سراسر كشور سامانه پرداخت الكترونيكي بهاي سوخت راه اندازي شده است.
 
 
گزارش: حبيبه رحيميان