به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران از کرمان :

کرمان ، این قطعه ی خشک وگرم که در طول تاریخ دراز و پرحادثه ی خود سمبل و مظهر مقاومت دربرابرتهاجم شناخته شده وازحمله مغولها وتیموریان وتهاجم آقا محمدخان قاجار لطماتی سنگین دیده ، کانون حفظ ونگهداری میراث های فرهنگی وهنرهای بومی نیز هست وهزاران سال است که مردم سخت کوش و صبور این منطقه ازکشورمان به موازات سایرفعالیت های اقتصادی واجتماعی به تهیه وتولید انواع فرآورده های صنایع دستی نیز مشغولند وهر چه توانسته اند درزمینه قالی بافی، شالبافی وترمه دوزی شهرتی جهانی کسب کنند.

هم اکنون (( پته های)) دوخت کرمان نیزدارای ویژگی هایی است که آسان نمی توان از آن گذشت.

این هنرکه ریشه درتاریخ وگذشته ی فرهنگی کرمان دارد ، هم اینک تولید آن درکرمان،سیرجان ورفسنجان و... رایج است.

تولید پته همانند سایررشته های صنایع دستی سابقه مشخصی ندارد وهریک ازدست اندرکاران ، پیدای آن رابه یکی ازافسانه های قدیمی مرتبط می سازند ومتاسفانه به دلیل آسیب پذیری منسوجات دربرابر عوامل جوی درموزه های داخلی وخارجی نمونه هایی از پته که بتواند راهگشایی به کشف سابقه ی این هنر صنعت باشد وجودندارد.

 قدیمی ترین قطعه پته ای که هم اکنون یافت می شود روپوش مقبره ی شاه نعمت الله ولی در ماهان کرمان است.

پته یا پته دوزی

پته نوعی از رودوزی های کرمان است ، پارچه ی زمینه پته پارچه ای ضخیم وپشمی است که عریض نامیده می شود ، هنرمندان پته دوز که اکثراً نیز زنان ودختران خانه دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را که مُلهَم از پندارها وبینشهای شخصی شان است به وسیله بخیه های نخی رنگین ، بر زمینه پارچه پشمی ضخیم (غریض)می نشانند.

واژه پته برگرفته ازپَت (pat) به معنای پشم وکُرک است ، فرهنگ معین واژه  پَت را چنین تعریف می کند: پشم نرمی که از بُن موی بز روید وآن را برآرند و از آن شال بافند.

درلغتنامه دهخدا نیزدرباره واژه پَت به جملات زیر بر می خوریم: پشم بز ، پشم زیر موی بز... پشم نرمی که از بُن موی به شانه برآرند واز آن شال،کلاه،نمد وامثال آن کنند.

مواد تشکیل دهنده پته شامل عریض و ریس (نخ های رنگین) می باشد.

طرز تهیه پته

برای تهیه یک قطعه پته دوزی شده ابتدا عریض را به ابعاد لازم بریده وسپس آن را به دست طراح می سپارند وشیوه کار نیز به این صورت است که زنان پته دوز خود مستقیماً به طراح مراجعه نمی کنند، از آنجا که طرحهای پته نه شلوغ است ونه هندسی ، رنگهای روشن چندان جاذبه ای به محصول نمی دهد وتیره بودن رنگها نقوش را منطقی تر و قابل قبول تر می سازد.

 پس از انتخاب و تهیه نخ ، پته دوز ابتدا جای خطوط اصلی را سوزن می زند این مرحله به دلیل آنکه نقوش به طور خطی دوخته می شوند به مرحله ساق دوزی معروف است.

سپس داخل نقوش و متن با اسلوب خاص سوزن دوزی پر می شود که این قسمت را اصطلاحاً آب دوزی یا متن دوزی می گویند ، مرحل سوم که یکی از مهمترین مراحل پته دوزی می باشد مرحله برگ دوزی و یا سایه زدن با نخ پیرامون گل ها و نقشها است.

برگ دوزی معمولاً در اطراف حاشیه و به صورت زیگزاگ انجام می شود و آنرا پِتک دوزی نیز می نامند( پِتک در زبان محلی به معنی جوانه است)

پس از اتمام دوخت ، پته را شسته و با کمک دستگاه مخصوص به نام نورد  اتوزده و آماده فروش می کنند.

معروفترین نقوش پته طرح بته ای یا درخت زندگی است که به نام های متعدد در پته بکار گرفته می شود ، مانند پته میری ، پته ترمه ای ، پته جقه ای ، پته بادامی ، پته سربندی ، پته افشاری ، پته کردستانی و ...

از دیگر طرحهای پته دوزی ، پیچک ، ترنج ، سروچه ، نقوش حیوانی بخصوص پرندگان و لچک ترنجی را می توان نام برد.

در حال حاضر پته دوزی بر روی سجاده ، جاقرآنی ، پرده ، رویه ی کوسن ، زیرلیوانی ، رومیزی ، سوزنی ، بقچه و ... انجام می شود.

حیدرعلی زاهدیان ، سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در مصاحبه با خبرنگار باشگاه خبرنگارانِ کرمان گفت: سالانه 24 هزار متر مربع پته به ارزش 3 میلیارد و 600 میلیون تومان تولید می شود که این میزان تولید به دلیل حمایت از صنعتگران به صورت خدمات بیمه ، نمایشگاه و آموزشگاههای آزاد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.

وی با بیان اینکه کلیه مراکز تولیدی در سطح استان به صورت خانگی می باشند، خاطرنشان کرد: تنها 10 درصد از آنها به صورت شرکت تعاونی و متمرکز است.

زاهدیان اظهار داشت: با توجه به بانک اطلاعاتی ویستا و شناسنامه دار کردن هنرمندان تاکنون 6 هزار و 566 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به فعالیت می باشند.

وی افزود: شهر کرمان با 18 هزار مترمربع در تولید پته رتبه اول  را داراست.

زاهدیان با اشاره به اینکه پته این صنایع دستی استان کرمان به کشورهای چین و تاجیکستان صادر می شود ، تصریح کرد: میزان درآمد حاصل از صادرات این محصول در سال 921 هزار دلار می باشد.

سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان کرمان با بیان اینکه تاکنون تعداد 6 هزار و 566 نفر تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند ، تصریح کرد: بیش از 3 هزار نفر هنوز بیمه نیستند.

زاهدیان یادآور شد: از برنامه های اصلی میراث فرهنگی در سال جدید بیمه مابقی هنرمندان پته دوز و ارائه تسهیلات جهت راه اندازی کارگاههای پته دوزی می باشد.

وی یادآور شد: در سال 90 پته کرمان به ثبت میراث ناملموس ملی از طریق شورای ملی ثبت میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری رسید./س