اراک/
وضع کنوني حيات وحش ايران
كشور ايران به خاطر تنوع جغرافيايي و اقليمي خود داراي تنوع گونه‌اي بسيار ارزشمندي است و بر اساس آخرين بررسي و گزارش‌هاي كارشناسان محيط زيست حدود 1131 گونه جانوري اعم از پستاندار، پرنده، خزنده و دوزيستان در اكوسيستم‌هاي خشكي و آب‌هاي داخلي ايران زيست مي‌كنند.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک ، رده پستانداران با 194 گونه شناسايي شده طيف وسيعي از جانوران را از نظر جثه در بر مي‌گيرد.
به طوري كه پستاندار بسيار كوچكي كه «حشره خوار كوتوله» ناميده مي‌شود و فقط حدود 2 گرم وزن دارد و نهنگ‌هاي بزرگي را كه با طول بيش از سي متر و 130 تن وزن دارد در آب‌هاي درياي جنوب را مي‌توان در اين رده مشاهده کرد.
از ميان گونه‌هاي شناخته شده گونه‌هاي زيادي وجود دارند كه فقط در ايران زيست مي‌كنند و در ساير نقاط دنيا يا وجود ندارند يا با مهاجرت و دستكاري‌هاي بشر و روش‌هاي ديگر انتقال يافته‌اند كه از آن جمله مي‌توان به يوزپلنگ، گوزن زرد و گورخر ايراني اشاره كرد.
از ميان پستانداران كشورمان، راسته جوندگان با 69 گونه (بيش از يك سوم كل پستانداران ايران) به علت اهميت در انتشار بيماري‌ها، خسارات وارده بر محصولات زراعي، سهولت جمع آوري و نگهداري، بيشتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته اند.
البته عمده اين مطالعات بر پايه ريخت شناسي صورت پذيرفته اما ضرورت مطالعات نوين نظير مطالعات كروموزومي، بيوشيميايي، مولكولي و رفتارشناسي نيز به شدت احساس مي‌شود.
غناي گونه‌اي پستانداران ايران نبايد موجب غرور شود چرا كه از گونه‌هايي همچون شير ايراني و ببر مازندران امروز جز نامي باقي نمانده است و اگر برنامه مدون و جامعي براي حفظ و صيانت از گونه‌هاي ارزشمند ديگري از پستانداران همچون گور ايراني، يوزپلنگ ايراني، خرس سياه و گوزن زرد وجود نداشته باشد در آينده نه چندان دوري نيز شاهد نابودي اين گونه‌هاي نادر كشورمان خواهيم بود.
در ميان مهره داران، پرندگان به سبب برخورداري از قدرت پرواز، صاحب وسيع‌ترين محيط امن در گيتي يعني هوا هستند. در ايران تاكنون 521 گونه پرنده شناسايي و گزارش شده است كه اين تعداد معادل كل گونه‌هاي پرنده موجود در قاره اروپا است.
بيشترين گونه‌ها را پرندگان متكي به تالاب‌ها تشكيل مي‌دهند اما آلودگي و تخريب تالاب‌هاي ايران در سال‌هاي اخير خود عاملي در جهت كاهش تعداد بسياري از گونه‌هاي پرندگان ايران شده است و هم اكنون پرندگاني نظير درناي سيبري، بالابان، اردك سرسفيد، ميش مرغ، عقاب طلايي، اردك مرمري و تعدادي ديگر از گونه‌ها در كشور در معرض تهديد و انقراض هستند.
ماهيان آب‌هاي داخلي ايران شامل 180 گونه كه در 27 خانواده جاي گرفته اند. در گروه ماهيان آب‌هاي داخلي خانواده كپور ماهيان فون غالب ماهيان را تشكيل مي‌دهد كه به تنهايي داراي 31 جنس و 74 گونه است و ماهي كور غار، قزل آلاي خال قرمز، ماهي آفينيوس از جمله گونه‌هاي منحصر به ايران به شمار مي‌روند و داراي ارزش زيستي بالايي هستند.
متأسفانه به دليل نبود توجه لازم به حفظ و مديريت آبزيان آب‌هاي داخلي در دو دهه اخير، مطالعات جامعي براي شناخت ماهيان در اكوسيستم‌هاي آبي مختلف صورت نگرفته است و از فراواني و پراكنش بسياري از گونه‌ها اطلاعات و آمار دقيقي در دسترس نيست يا جمعيت برخي گونه‌ها نظير ماهي كور غار در معرض تهديد است.
از رده خزندگان در پنج راسته لاك پشت‌ها، كروكوديل سانان، سوسمارها، كرم سوسمارها و مارها تا كنون 204 گونه مورد شناسايي قرار گرفته است اما اطلاعات مفيد و قابل دسترس در مورد اين جانوران بسيار اندك است.
كمبود مطالعات جامع و عميق در مورد بيولوژي و حفاظت اين جانوران از يك طرف و جمعيت رو به زوال با توجه به تخريب زيستگاه‌هاي آنها در سال‌هاي اخير موجب نگراني نسبتاً زيادي در مورد تعدادي از گونه‌هاي ارزشمند خزنده كشورمان شده است.
متاسفانه شكار و صيد بي رويه صدها و هزاران مار سمي، بسياري از گونه‌هاي مار سمي از جمله افعي شاخدار و افعي دماوندي را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
خشكسالي‌هاي چند ساله در استان سيستان و بلوچستان كه زيستگاه تنها گونه تمساح تالابي ايران به شمار مي‌رود، نگراني را در مورد كاهش جمعيت اين گونه به وجود آورده است. از رده دوزيستان نيز (وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها) در كشورمان 20 گونه تا كنون گزارش شده است كه در بين آنها سمندرها از درجه اهميت بيشتري برخوردار هستند و اطلاعات بسيار كم و جزيي از بيولوژي و اكولوژي آنها در دست است و گونه‌هايي نظير سمندر لرستان، سمندر كردستان، سمندر غارزي ايراني و سمندر آذربايجان در وضعيت بحراني يا در معرض خطر انقراض قرار دارند./س
به طوري كه پستاندار بسيار كوچكي كه «حشره خوار كوتوله» ناميده مي‌شود و فقط حدود 2 گرم وزن دارد و نهنگ‌هاي بزرگي را كه با طول بيش از سي متر و 130 تن وزن دارد در آب‌هاي درياي جنوب را مي‌توان در اين رده مشاهده کرد.
از ميان گونه‌هاي شناخته شده گونه‌هاي زيادي وجود دارند كه فقط در ايران زيست مي‌كنند و در ساير نقاط دنيا يا وجود ندارند يا با مهاجرت و دستكاري‌هاي بشر و روش‌هاي ديگر انتقال يافته‌اند كه از آن جمله مي‌توان به يوزپلنگ، گوزن زرد و گورخر ايراني اشاره كرد.
از ميان پستانداران كشورمان، راسته جوندگان با 69 گونه (بيش از يك سوم كل پستانداران ايران) به علت اهميت در انتشار بيماري‌ها، خسارات وارده بر محصولات زراعي، سهولت جمع آوري و نگهداري، بيشتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته اند.
البته عمده اين مطالعات بر پايه ريخت شناسي صورت پذيرفته اما ضرورت مطالعات نوين نظير مطالعات كروموزومي، بيوشيميايي، مولكولي و رفتارشناسي نيز به شدت احساس مي‌شود.
غناي گونه‌اي پستانداران ايران نبايد موجب غرور شود چرا كه از گونه‌هايي همچون شير ايراني و ببر مازندران امروز جز نامي باقي نمانده است و اگر برنامه مدون و جامعي براي حفظ و صيانت از گونه‌هاي ارزشمند ديگري از پستانداران همچون گور ايراني، يوزپلنگ ايراني، خرس سياه و گوزن زرد وجود نداشته باشد در آينده نه چندان دوري نيز شاهد نابودي اين گونه‌هاي نادر كشورمان خواهيم بود.
در ميان مهره داران، پرندگان به سبب برخورداري از قدرت پرواز، صاحب وسيع‌ترين محيط امن در گيتي يعني هوا هستند. در ايران تاكنون 521 گونه پرنده شناسايي و گزارش شده است كه اين تعداد معادل كل گونه‌هاي پرنده موجود در قاره اروپا است.
بيشترين گونه‌ها را پرندگان متكي به تالاب‌ها تشكيل مي‌دهند اما آلودگي و تخريب تالاب‌هاي ايران در سال‌هاي اخير خود عاملي در جهت كاهش تعداد بسياري از گونه‌هاي پرندگان ايران شده است و هم اكنون پرندگاني نظير درناي سيبري، بالابان، اردك سرسفيد، ميش مرغ، عقاب طلايي، اردك مرمري و تعدادي ديگر از گونه‌ها در كشور در معرض تهديد و انقراض هستند.
ماهيان آب‌هاي داخلي ايران شامل 180 گونه كه در 27 خانواده جاي گرفته اند. در گروه ماهيان آب‌هاي داخلي خانواده كپور ماهيان فون غالب ماهيان را تشكيل مي‌دهد كه به تنهايي داراي 31 جنس و 74 گونه است و ماهي كور غار، قزل آلاي خال قرمز، ماهي آفينيوس از جمله گونه‌هاي منحصر به ايران به شمار مي‌روند و داراي ارزش زيستي بالايي هستند.
متأسفانه به دليل نبود توجه لازم به حفظ و مديريت آبزيان آب‌هاي داخلي در دو دهه اخير، مطالعات جامعي براي شناخت ماهيان در اكوسيستم‌هاي آبي مختلف صورت نگرفته است و از فراواني و پراكنش بسياري از گونه‌ها اطلاعات و آمار دقيقي در دسترس نيست يا جمعيت برخي گونه‌ها نظير ماهي كور غار در معرض تهديد است.
از رده خزندگان در پنج راسته لاك پشت‌ها، كروكوديل سانان، سوسمارها، كرم سوسمارها و مارها تا كنون 204 گونه مورد شناسايي قرار گرفته است اما اطلاعات مفيد و قابل دسترس در مورد اين جانوران بسيار اندك است.
كمبود مطالعات جامع و عميق در مورد بيولوژي و حفاظت اين جانوران از يك طرف و جمعيت رو به زوال با توجه به تخريب زيستگاه‌هاي آنها در سال‌هاي اخير موجب نگراني نسبتاً زيادي در مورد تعدادي از گونه‌هاي ارزشمند خزنده كشورمان شده است.
متاسفانه شكار و صيد بي رويه صدها و هزاران مار سمي، بسياري از گونه‌هاي مار سمي از جمله افعي شاخدار و افعي دماوندي را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
خشكسالي‌هاي چند ساله در استان سيستان و بلوچستان كه زيستگاه تنها گونه تمساح تالابي ايران به شمار مي‌رود، نگراني را در مورد كاهش جمعيت اين گونه به وجود آورده است. از رده دوزيستان نيز (وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها) در كشورمان 20 گونه تا كنون گزارش شده است كه در بين آنها سمندرها از درجه اهميت بيشتري برخوردار هستند و اطلاعات بسيار كم و جزيي از بيولوژي و اكولوژي آنها در دست است و گونه‌هايي نظير سمندر لرستان، سمندر كردستان، سمندر غارزي ايراني و سمندر آذربايجان در وضعيت بحراني يا در معرض خطر انقراض قرار دارند./س
