به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک با این حال می توان گفت که شبکه و روابط خویشاوندی با توجه به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، عرفی و شرعی خانواده های ایرانی هنوز از زمره قوی ترین و مناسب ترین عرصه های آشنایی و همسریابی است. اما این نقش و کار کرد شبکه خویشاوندی و رابطه فامیلی با آنچه در گذشته وجود داشته متفاوت است.

در گذشته نگاه به روابط فامیلی بیشتر نگاهی ارزشی و تعصب آلود و فراتر از موجودیت فرد فرد اعضای آن بوده است، ولی به تدریج همپای تحولات گسترده بیرونی و درونی در زوایای گوناگون اجتماعی، اقتصادی و عاطفی حاکم بر نهاد خانواده، کیفیت ارزش گذاری و نگرش بر آن نیز تغییر کرده است.

نسل جوان امروز، ازدواج در درون شبکه خویشاوندی را از وظایف خود نمی داند و آن را به مثابه رسم و رسوم رعایت نمی کند، بلکه از امکانی که این شبکه برای معاشرت های آزادتر و مشروع تر- که لازمه انتخاب آگاهانه همسر است- فراهم می کند، در جهت منافع فردی خود بهره می برد.

به این ترتیب است که می بینیم در این زمینه به رغم تغییر کیفی نگرش جوانان به نهاد خانواده، کماکان نقش و کار کرد ارتباطی این نهاد تداوم یافته است و کارآیی دارد. نقش دوستان خانوادگی، همسایگان و همکاران والدین یا همکاران خواهران و برادران به عنوان معرف های دو خانواده دختر و پسر طی سه نسل عموماً بیشتر شده است.

در این میان تأثیر نظر دوستان خانوادگی افراد نسل سوم در انتخاب همسر در مقایسه با گذشته و نیز در مقایسه با سایر معرف ها و حتی افراد فامیل به طور چشم گیری افزایش یافته است. سهم پدران و مادران در انتخاب همسر برای افراد نسل اول بیشتر از افراد نسل دوم و نسل سوم است نقش دیگر اعضای خانواده مثل برادر و اقوام نزدیک همچون عمو و دایی نیز در انتخاب همسر برای افراد نسل سوم کاهش یافته است.

مجموع نظرات پدر و مادر در انتخاب همسر برای فرزندان خود در نسل اول و دوم بالاترین نقش را نسبت به سایر موارد و افراد داشته است. تنها در مورد نسل سوم است که میزان تعیین کنندگی نظر خود فرد (دختر یا پسر) در انتخاب همسر در مقایسه با نظر پدر و مادر بیشتر است به این ترتیب به نظر می رسد که امروزه والدین حق انتخاب همسر برای فرزندان را به خود آنها واگذار کرده اند.

با وجود پشوانه تمایلات سنتی در این زمینه، یکی از عوامل موثر در این کاهش تمایل را می توان اعلام نتایج پزشکی در زمینه عواقب ژنتیکی خطرناک وصلت افراد هم خون و خویشاوند داشت، زیرا با رشد سطح آگاهی و دانش عمومی در جامعه از میزان بی اعتنایی به دستاوردهای علمی در همه زمینه ها کاسته می شود.

از پیامبر خدا نقل است که فرمود: با غریبه ازدواج کنید تا فرزند ضعیف نیاورید.

از امام صادق(ع) نیز نقل شده است که فرمود: «با خویشان نزدیک، ازدواج نکنید؛ چرا که فرزند ضعیف، پدید می آید».

شاید به استناد همین گونه احادیث و نیز توصیه های پیشگیرانه پزشکان و متخصّصان ژنتیک است که برخی فقیهان معاصر، ازدواج فامیلی را «مکروه» شمرده و منع کرده اند.

حتی در کشور ما که ازدواج فامیلی سنتی دیرین است و بیشتر اوقات از سوی یکی از اعضای خانواده توصیه می شود، باز هم خانواده هایی هستند که با تمایل دختر یا پسرشان برای ازدواج فامیلی مخالفت می کنند و عمده دلیل شان را نیز خطرات ژنتیکی برای تولد فرزندان می دانند.

این مخالفت ها و موافقت ها محدود به ایران نیست و در تمامی نقاط جهان حامیان ازدواج خویشاوندی وجود دارند که خطرات ژنتیکی را کوچک می شمارند و مخالفانی نیز هستند که برعکس موافقان، خطرات آن را زیاد می دانند. میزان موافقان و مخالفان البته در سراسر جهان متفاوت است و در نقطه ای همچون خاورمیانه تعداد موافقان زیادتر از مخالفان و در آمریکا و غرب تعداد مخالفان بیش از حامیان است./ع