خوزستان/
سالخوردگی در سرای تنهایی
اینجا، همه چشم‌ها برای خودشان داستانی دارند؛ داستان‌هایی که گاهی زود به گره افتاده‌اند؛ اینجا سرای سالمندان است.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران خوزستان؛تصویری از دست و پا و بدنی که مدام می‌لرزد؛ نگاه‌هایی که به آخرین بازی عمر انسان زل زده‌اند؛ حالا دیگر سالخوردگی از همه جای بدنشان بیرون زده است...
سرای سالمندانی که از معلولیت‌های ذهنی و جسمی رنج می‌برند. آنها که آلزایمر، بی‌خانمانی و نداشتن خانواده را از یادشان ربوده است. سالمندانی که فرزندانشان، آنها را به این سرای سپرده‌اند. سرای کسانی که تا سالخوردگیشان سال‌هایی مانده است و ناگزیر از سرنوشت با پای خود به اینجا آمده‌اند.
از میان 226 هزار و 73 سالمند خوزستانی، 81 نفرشان در این سرای سالمندان صالحین که مؤسسه خیریه‌ای در کوی 22 بهمن اهواز است، روز را به شب می‌سپارند. 30 زن و 51 مرد که انواع معلولیت‌های ذهنی و جسمی به تن تعدادی از آنها پانویس شده است.
تعدادی دیگر نیز دچار بیماری‌های روحی و روانی همچون اسکیزوفرنی هستند و در اغلب موارد خانواده‌ای ندارند. اینجا یکی از شش مرکز نگهداری از سالمندان خوزستان است. چهار مرکز در اهواز و دو مرکز دیگر در بهبهان و خرمشهر دایر هستند که هر چند امکاناتشان با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی برای نگهداری سالمندان فاصله دارد اما پدریار و مادریارانی دارد که سال هاست خلاء امکانات استاندارد را پر کرده‌اند.
* زندگی؛ نه زنده ماندن
مدیر داخلی یکی از مراکز سالمندان در خوزستان می‌گوید: هر سالمندی تا آنجا که امکانات موجود در مرکز برای موقعیت جسمی سالمند تعریف شده باشد، حق انتخاب اتاقش را دارد. چون در این مرکز از سالمندانی با معلولیت‌های ذهنی نیز نگهداری می‌شود، در بیشتر مواقع حق تقدم در انتخاب اتاق با سالمندانی است که از نظر روحی با مشکلی مواجه نیستند.
وی درباره سختی کار در این مراکز می‌گوید: کار کردن در مراکز نگهداری سالمندان، انسان را دچار فرسایش روحی می‌کند و این شرایط برای همه کارکنان این مراکز وجود دارد. کار کردن در این مراکز یعنی مواجه شدن با پیری، بیماری، مرگ و میر... سه پدیده‌ای که تکرار آنها، کارکنان این مراکز را در صورت ترمیم و تقویت نکردن روحیه‌شان به نا‌امیدی سوق می‌دهد.
این مدیر مرکز سالمندان که مایل نیست نامی از او برده شود، ادامه می‌دهد: اهمیت تقویت روحیه برای سالمندان نیز بسیار مهم است. البته بهترین شرایط برای سالمندان، نگهداری آنها در خانواده است. تا آنجا که امکان نگهداری برای سالمندان در خانواده وجود داشته باشد. در غیر این صورت نگهداری از سالمند در این مراکز نیز حمایت شدید عاطفی خانواده را می‌طلبد.
وی می‌گوید: در این مرکز افراد متناسب با شرایط جسمانیشان توسط پزشک به صورت هفتگی یا ماهانه معاینه می‌شوند و از خدمات فیزیوتراپ نیز بهره‌مند می‌شوند. همچنین برنامه‌هایی در ماه برای آنها به منظور تقویت روحیه‌شان چیده می‌شود مثل خوردن نهار در فضای سبز و... بعد از ظهر‌ها هم وقتشان به تماشای تلویزیون می‌گذرد. اما طبیعی است که شرایط باید به اندازه‌ای برای یک سالمند که در مرکز نگهداری می‌شود، مناسب باشد که افراد از لحاظ عاطفی ضربه‌ای نخورند. شرایط باید برای زندگی کردن این افراد مهیا باشد نه زنده ماندنشان.
* سالمندی و سلامت
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز سالمندی و سلامت و آموزش سالمندان را محور برنامه‌های سال 91 عنوان می‌کند و می‌گوید: موضوع اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی سلامت سال 2012 «سالمندی و سلامت» و شعار «زندگی سالم، طول عمر بیشتر» انتخاب شده است.
محمدحسین سرمست می‌افزاید: برای تحقق سلامت سالمندان ابتدا باید توجه کنیم که یک سالمند چه نیازمندهایی دارد. بهداشت و سلامت روانی و پس از آن، سلامت و بهداشت جسمی مهم‌ترین نیاز سالمندان است.
وی می‌گوید: بهداشت و سلامت جسمی ارتباط بسیاری با تغذیه افراد دارد و به همین دلیل موضوع تغذیه سالم در هفته سلامت در استان خوزستان پیگیری می‌شود، آموزش سالمندان در زمینه تغذیه سالم و ارائه کتاب «تغذیه در سالمندی» مهم‌ترین فعالیتی است که در این حوزه انجام شده است، سالمندان از این طریق آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند و پس از مدتی این آموزش‌ها دوباره تکرار می‌شوند، به این ترتیب نکات بهداشتی برای سالمندان نهادینه می‌شود.
سرمست ادامه می‌دهد: برای تحقق سلامت جسمی در دوران سالمندی، باید در دوران جوانی از تغذیه مناسب برخوردار بود، در نتیجه این موضوع باید به جوانان یادآوری شود؛ بسیاری از جوانان به مصرف فست‌فود‌ها علاقه دارند و لازم است ذائقه جامعه تغییر کند. لازم است با فرهنگ‌سازی، مصرف غذاهای سالم بیشتر شود.
* پزشک سالمندان نداریم
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با تاکید بر لزوم تربیت نیروی متخصص طب سالمندی، می‌گوید: ما در استان طب سالمندی و پزشک سالمندان نداریم.
سرمست می‌افزاید: سیستم‌های دانشگاهی باید مراقبت‌های بهداشتی متناسب با بافت جمعیتی سالمندان را به عمل آورند و آنها را مورد حمایت روانی قرار دهند تا زندگی سالمندان فارغ از هر گونه دغدغه باشد.
وی معتقد است برای محقق شدن این امر، مسئله تغذیه صحیح سالمندان باید مورد توجه قرار گیرد و در زمینه بهداشت روان برنامه ریزی‌های مناسب صورت گیرد.
* سالمندان در تهدید تنهایی
222هزار سالمند در استان وجود دارد این در حالی است که ظرفیت آسایشگاه‌ها تنها 250 نفر است.
دردانه حسین، عضو هیئت علمی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از رشد 100 درصدی جمعیت سالمندان استان طی 30 سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تعداد سالمندان در حال افزایش بوده به طوری که طی 30 سال گذشته جمعیت سالمندان استان رشد یکصد درصدی داشته است. در ایران و سایر کشور‌ها تلاش برای تأمین زندگی سالم برای قشر سالمند در حال انجام است.
وی اضافه می‌کند: از جمله خطراتی که قشر سالمند را تهدید می‌کند سوءتغذیه، ضعف در سلامتی جسمانی، انزوا، تنهایی و مشکلات اقتصادی است.
به گفته این استاد دانشگاه، عوارض زیادی قشر سالمند را تهدید می‌کند، اما تغذیه سالم امکان پیشگیری از این عوارض را کاهش می‌دهد. تغذیه سالم و برنامه‌ریزی برای داشتن تغذیه سالم قبل و در دوران سالمندی عمر این دوره را افزایش می‌دهد.
* شتاب پیری
بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در کشور بیش از هشت درصد از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند که این میزان تا 20 سال آینده نزدیک به 15 درصد خواهد شد.
این ارقام نشان می‌دهد که اگر برنامه ریزان و سیاست‌گذاران از هم اکنون برنامه مدون و خاص برای این قشر عظیم نداشته باشند در 20 سال آینده کشور دچار یک بحران و معضل اساسی برای رفع مشکل و مسائل پیش آمده ناشی از مسائل اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و غیره برای این قشر خواهد شد.
سالمندان کشور ما امروز بیش از 5 میلیون نفر هستند و این رقم در سال 2050 به بیش از 25 میلیون نفر، یعنی معادل 26 درصد جمعیت کل کشور خواهد شد. در زمان حاضر بالای 63 درصد سالمندان در شهر‌ها و نزدیک به 35 درصد سالمندان در روستا‌ها ساکن هستند.
براساس گزارشات اعلام شده بیشترین تعداد سالمندان در استان گیلان با 8. 5 درصد و سیستان و بلوچستان با 2. 5 درصد کمترین تعداد سالمندان کشور را در خود جای داده‌اند که دلایل اصلی این حداقل و حداکثر‌ها وجود بهداشت و سطح رفاهی بالا و همچنین میزان باروری و استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی در دور‌ترین نقاط کشور می‌تواند باشد.
سئوالی که اینجا مطرح است اینکه آیا برنامه‌ریزان ما در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی به صورت جدی به موضوع سالمندی و نیازمندی این گروه ارزشمند به خدمات اندیشیده‌اند؟
* باید برگردم
در بزرگ ساختمان که باز می‌شود حس غریبی دلت را چنگ می‌زند؛ اینجا جای خوبی است که سراغ بگیری از پدر بزرگ و مادربزرگ‌هایی که بیشترشان چشم انتظار بچه‌ها و نوه‌هاشان هستند.
پیرمرد دلتنگی‌اش را حوصله نمی‌کند: «باید برگردم... پسر وسطی‌ام گفته برت می‌گردونم سر زندگی‌ات... ایشالا هر کی برگرده سر زندگیش...»./س
سرای سالمندانی که از معلولیت‌های ذهنی و جسمی رنج می‌برند. آنها که آلزایمر، بی‌خانمانی و نداشتن خانواده را از یادشان ربوده است. سالمندانی که فرزندانشان، آنها را به این سرای سپرده‌اند. سرای کسانی که تا سالخوردگیشان سال‌هایی مانده است و ناگزیر از سرنوشت با پای خود به اینجا آمده‌اند.
از میان 226 هزار و 73 سالمند خوزستانی، 81 نفرشان در این سرای سالمندان صالحین که مؤسسه خیریه‌ای در کوی 22 بهمن اهواز است، روز را به شب می‌سپارند. 30 زن و 51 مرد که انواع معلولیت‌های ذهنی و جسمی به تن تعدادی از آنها پانویس شده است.
تعدادی دیگر نیز دچار بیماری‌های روحی و روانی همچون اسکیزوفرنی هستند و در اغلب موارد خانواده‌ای ندارند. اینجا یکی از شش مرکز نگهداری از سالمندان خوزستان است. چهار مرکز در اهواز و دو مرکز دیگر در بهبهان و خرمشهر دایر هستند که هر چند امکاناتشان با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی برای نگهداری سالمندان فاصله دارد اما پدریار و مادریارانی دارد که سال هاست خلاء امکانات استاندارد را پر کرده‌اند.
* زندگی؛ نه زنده ماندن
مدیر داخلی یکی از مراکز سالمندان در خوزستان می‌گوید: هر سالمندی تا آنجا که امکانات موجود در مرکز برای موقعیت جسمی سالمند تعریف شده باشد، حق انتخاب اتاقش را دارد. چون در این مرکز از سالمندانی با معلولیت‌های ذهنی نیز نگهداری می‌شود، در بیشتر مواقع حق تقدم در انتخاب اتاق با سالمندانی است که از نظر روحی با مشکلی مواجه نیستند.
وی درباره سختی کار در این مراکز می‌گوید: کار کردن در مراکز نگهداری سالمندان، انسان را دچار فرسایش روحی می‌کند و این شرایط برای همه کارکنان این مراکز وجود دارد. کار کردن در این مراکز یعنی مواجه شدن با پیری، بیماری، مرگ و میر... سه پدیده‌ای که تکرار آنها، کارکنان این مراکز را در صورت ترمیم و تقویت نکردن روحیه‌شان به نا‌امیدی سوق می‌دهد.
این مدیر مرکز سالمندان که مایل نیست نامی از او برده شود، ادامه می‌دهد: اهمیت تقویت روحیه برای سالمندان نیز بسیار مهم است. البته بهترین شرایط برای سالمندان، نگهداری آنها در خانواده است. تا آنجا که امکان نگهداری برای سالمندان در خانواده وجود داشته باشد. در غیر این صورت نگهداری از سالمند در این مراکز نیز حمایت شدید عاطفی خانواده را می‌طلبد.
وی می‌گوید: در این مرکز افراد متناسب با شرایط جسمانیشان توسط پزشک به صورت هفتگی یا ماهانه معاینه می‌شوند و از خدمات فیزیوتراپ نیز بهره‌مند می‌شوند. همچنین برنامه‌هایی در ماه برای آنها به منظور تقویت روحیه‌شان چیده می‌شود مثل خوردن نهار در فضای سبز و... بعد از ظهر‌ها هم وقتشان به تماشای تلویزیون می‌گذرد. اما طبیعی است که شرایط باید به اندازه‌ای برای یک سالمند که در مرکز نگهداری می‌شود، مناسب باشد که افراد از لحاظ عاطفی ضربه‌ای نخورند. شرایط باید برای زندگی کردن این افراد مهیا باشد نه زنده ماندنشان.
* سالمندی و سلامت
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز سالمندی و سلامت و آموزش سالمندان را محور برنامه‌های سال 91 عنوان می‌کند و می‌گوید: موضوع اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی سلامت سال 2012 «سالمندی و سلامت» و شعار «زندگی سالم، طول عمر بیشتر» انتخاب شده است.
محمدحسین سرمست می‌افزاید: برای تحقق سلامت سالمندان ابتدا باید توجه کنیم که یک سالمند چه نیازمندهایی دارد. بهداشت و سلامت روانی و پس از آن، سلامت و بهداشت جسمی مهم‌ترین نیاز سالمندان است.
وی می‌گوید: بهداشت و سلامت جسمی ارتباط بسیاری با تغذیه افراد دارد و به همین دلیل موضوع تغذیه سالم در هفته سلامت در استان خوزستان پیگیری می‌شود، آموزش سالمندان در زمینه تغذیه سالم و ارائه کتاب «تغذیه در سالمندی» مهم‌ترین فعالیتی است که در این حوزه انجام شده است، سالمندان از این طریق آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند و پس از مدتی این آموزش‌ها دوباره تکرار می‌شوند، به این ترتیب نکات بهداشتی برای سالمندان نهادینه می‌شود.
سرمست ادامه می‌دهد: برای تحقق سلامت جسمی در دوران سالمندی، باید در دوران جوانی از تغذیه مناسب برخوردار بود، در نتیجه این موضوع باید به جوانان یادآوری شود؛ بسیاری از جوانان به مصرف فست‌فود‌ها علاقه دارند و لازم است ذائقه جامعه تغییر کند. لازم است با فرهنگ‌سازی، مصرف غذاهای سالم بیشتر شود.
* پزشک سالمندان نداریم
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با تاکید بر لزوم تربیت نیروی متخصص طب سالمندی، می‌گوید: ما در استان طب سالمندی و پزشک سالمندان نداریم.
سرمست می‌افزاید: سیستم‌های دانشگاهی باید مراقبت‌های بهداشتی متناسب با بافت جمعیتی سالمندان را به عمل آورند و آنها را مورد حمایت روانی قرار دهند تا زندگی سالمندان فارغ از هر گونه دغدغه باشد.
وی معتقد است برای محقق شدن این امر، مسئله تغذیه صحیح سالمندان باید مورد توجه قرار گیرد و در زمینه بهداشت روان برنامه ریزی‌های مناسب صورت گیرد.
* سالمندان در تهدید تنهایی
222هزار سالمند در استان وجود دارد این در حالی است که ظرفیت آسایشگاه‌ها تنها 250 نفر است.
دردانه حسین، عضو هیئت علمی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از رشد 100 درصدی جمعیت سالمندان استان طی 30 سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تعداد سالمندان در حال افزایش بوده به طوری که طی 30 سال گذشته جمعیت سالمندان استان رشد یکصد درصدی داشته است. در ایران و سایر کشور‌ها تلاش برای تأمین زندگی سالم برای قشر سالمند در حال انجام است.
وی اضافه می‌کند: از جمله خطراتی که قشر سالمند را تهدید می‌کند سوءتغذیه، ضعف در سلامتی جسمانی، انزوا، تنهایی و مشکلات اقتصادی است.
به گفته این استاد دانشگاه، عوارض زیادی قشر سالمند را تهدید می‌کند، اما تغذیه سالم امکان پیشگیری از این عوارض را کاهش می‌دهد. تغذیه سالم و برنامه‌ریزی برای داشتن تغذیه سالم قبل و در دوران سالمندی عمر این دوره را افزایش می‌دهد.
* شتاب پیری
بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در کشور بیش از هشت درصد از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند که این میزان تا 20 سال آینده نزدیک به 15 درصد خواهد شد.
این ارقام نشان می‌دهد که اگر برنامه ریزان و سیاست‌گذاران از هم اکنون برنامه مدون و خاص برای این قشر عظیم نداشته باشند در 20 سال آینده کشور دچار یک بحران و معضل اساسی برای رفع مشکل و مسائل پیش آمده ناشی از مسائل اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و غیره برای این قشر خواهد شد.
سالمندان کشور ما امروز بیش از 5 میلیون نفر هستند و این رقم در سال 2050 به بیش از 25 میلیون نفر، یعنی معادل 26 درصد جمعیت کل کشور خواهد شد. در زمان حاضر بالای 63 درصد سالمندان در شهر‌ها و نزدیک به 35 درصد سالمندان در روستا‌ها ساکن هستند.
براساس گزارشات اعلام شده بیشترین تعداد سالمندان در استان گیلان با 8. 5 درصد و سیستان و بلوچستان با 2. 5 درصد کمترین تعداد سالمندان کشور را در خود جای داده‌اند که دلایل اصلی این حداقل و حداکثر‌ها وجود بهداشت و سطح رفاهی بالا و همچنین میزان باروری و استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی در دور‌ترین نقاط کشور می‌تواند باشد.
سئوالی که اینجا مطرح است اینکه آیا برنامه‌ریزان ما در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی به صورت جدی به موضوع سالمندی و نیازمندی این گروه ارزشمند به خدمات اندیشیده‌اند؟
* باید برگردم
در بزرگ ساختمان که باز می‌شود حس غریبی دلت را چنگ می‌زند؛ اینجا جای خوبی است که سراغ بگیری از پدر بزرگ و مادربزرگ‌هایی که بیشترشان چشم انتظار بچه‌ها و نوه‌هاشان هستند.
پیرمرد دلتنگی‌اش را حوصله نمی‌کند: «باید برگردم... پسر وسطی‌ام گفته برت می‌گردونم سر زندگی‌ات... ایشالا هر کی برگرده سر زندگیش...»./س
