این گیاهان که درخانواده Tamaricaceae قراردارنددارای گونه های متعددی بوده ودراستان کرمان نیز دارای چندین گونه می باشد که تشخیص آنها با عنایت به تشابه زیاد بعضا با مشکل مواجه است.

نام انگلیسی این گیاه Tamarisk ودرزبان فرانسه به Tamaris ودرزبان آلمانی به Tamariske معروف است. درمناطق مختلف ایران نیز گونه های متفاوت آن به نام های مختلفی چونشنگر ، شوره گز ،کشت ، یولقون ، گز شاهی ، هوگزا و... نامیده می شود.

گونه مستقردرمنطقه شهداد دراکثر منابع بعنوان gallica شناخته شده ودر برخی منابع نیز بعنوانT.aralensisنامیده شده است.

وسعت تقریبی جنگل های طبیعی گز منطقه شهداد که بصورت پراکنده می باشندحدود 20-15 هزار هکتار برآوردشده وبافعالیت اداره کل منابع طبیعی ازسال 1363 تا پایان سال 1389 نیزسطحی معادل 15 هزار هکتار (براساس آمار) باگونه های مختلف گز وعمدتا گونه های Gallical،Kermanensis ،Gemanica،Aphylla،Bakhtiarica به زیر کشت رفته که عمده آنها قابلیت بهره برداری نداشته وبرآورد می شود مجموع جنگلهای طبیعی ودست کاشت قابل بهره برداری گز انگبین به ۸۰۰۰هکتار برسد.

گزنگبین:

شیرابه (مان) مترشحه از ساقه های جوان درختچه گز که اصطلاحاگز انگبین نامیده می شودازمعروفیت خاصی برخوردارو از دیر باز نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای محلی که از درآمد پایینی نیز برخوردار می باشند داشته است.

این شیرابه که دراثر نیشحشره ای بنام Eriococcus mannifer درروی ساقه های جوان گیاه به بیرون تراوش می نماید دارای 55% ساکارز، 25% لولزو 20%دکستروز می باشد.

گزانگبین که دربین مردم به ویژه افراد مسن تر بعنوان گز خبیصی (گز شهداد) معروف است یکی ازمهمترین پتانسیل های اقتصادی این عرصه ها می باشد.

بهره برداری گز انگبین:

درجه حرارتفصل تابستان در شهداد بعضا به بالا 50 درجه سانتی گراد می رسد.با افت درجه حرارت در اواسط شهریور ماهفعالیت حشره ای بنامEriococcus mannifer روی درختچه هاآغازکه بانیش زدن این حشرات برروی ساقه های جوان وتردتر مقداری شیرابه به بیرون تراوش کرده وروی ساقه باقی می مانند.

جهت جمع آوری مان خانم ها ودختران روستائی قبل از طلوع خورشید که هوا مقداری خنک تراست وارد جنگل شده ومبادرت به جمع آوری گز انگبین درون ظروف فلزی می نمایند.عملیات بهره برداری در ایام هفته به جزء روزهای چهارشنبه وجمعه صورت گرفته وزمانآن از اواسط شهریورتا اولین بارندگی پاییزه یازمستانه که باعث شستشوی مان های روی درختچه شده و از طرفی فعالیت حشره نیز متوقف می گرددادامه دارد. بطورمتوسط دوره بهره برداری آن حدود 60-80 روزبه طول می انجامد.

هر بهره برداردر یک روزقادراست حدود 700-1200 گرم مان را جمع آوری نماید ومقدارگز انگبین قابلبهره برداری هردرختچه در هر دفعه5-10گرم می باشد ودفعات بهره برداری هر درختچه ۱۵-۲۰بودهکه با فاصله زمانی3-4 روز انجام می گیرد.بنا برایندرطول دوره بهره برداری ازهردرختچه میزان 50-200 گرم مان بهره برداری می شود.

تعداد درختچه قابل بهره برداری درهرهکتارحدود 200 درختچه می باشد بنابراین محصول مان هرهکتار حدود 10-40 وبطور متوسط 25 کیلوگرم خواهد بود.

وسعت جنگلهای گز قابل بهره برداری حدود۵۰۰۰هکتارمی باشد بنابراین این عرصه درهرسال توان تولید حدود100تن مان گز را دارد.

خواص گزچیست

تقریبا تمام قسمت های درختچه های گز کاربرد داروئی داشته اما شیرابه آن ( انگبین ) علاوه برخاصیت داروئی بعلت داشتن مواد قندی درشیرینی سازی نیز مصرف دارد.

مواردمصرف قسمت های مختلف گز

پوست آن دارای اثر قابض ومدرواشتها آور ومقوی معده است وگرد آن درمداوای زخم های آبدارموثراست،وریشه آن دردرمان جذام ، ورم طحال، گرفتگی وانسدارمجاری طحال ، کبدویرقان استفاده می شود، برگ آن هم دم کرده برگ درتقویت لثه ودندان ، اسهال، خونریزی رحم مفید است، گل ودانه دم کرده آن برای نرم کردن و کوچک کردن طحال استفاده می شود. انگبین با توجه به داشتن طبع سرد در مداوای تب ، برطرف کردن تب خال ، مداوای یرقان وهمچنین درشیرینی سازی استفاده می شود./ع