به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد، نام علمي اين گياه، Solanum nigrum است كه در بيشتر مناطق ايران ديده مي‌شود و در پرديس دانشگاه فردوسي مشهد هم وجود دارد. ساير انواع تاج‌ريزي عبارتند از:

Solanum alatum: ميوة آن قرمز است و بيشتر در جنوب و جنوب‌غرب ايران مي‌رويد.

Solanum luteum: ميوة آن زرد تا قرمز است و به‌جُز شمال و شمال‌شرق، در بقية مناطق ايران ديده مي‌شود.

Solanum olgae: ميوة آن نارنجي تا قرمز است و در شمال‌شرق ايران مي‌رويد.

ميوة همة تاج‌ريزي‌ها ابتدا سبزرنگ است و هنگام رسيدن، رنگين مي‌شود. گرچه تاج‌ريزي سياه، بيشترين پراكندگي را در ايران دارد اما آنچه اغلب در بازار گياهان دارويي رواج دارد، ميوه‌هاي خشك‌شدة سه گونة نام‌برده‌شده در بالا است. علاوه بر تاج‌ريزي‌هاي يكسالة فوق‌الذكر، گونه‌هاي چندسالة ديگري هم در ايران يافت مي‌شوند كه كمتر مورد استفادة دارويي قرار مي‌گيرند.

تاج‌ريزي به نام سگ‌انگور هم شناخته مي‌شود ولي در كتاب‌هاي قديمي طب سنتي از آن به عنوان عنب‌الثعلب (انگور روباه) ياد شده است.

خواص و كاربرد:

طبيعت تاج‌ريزي، بسيارسرد و خشك است. اين گياه، كاهنده تب، بندآورنده خون، ضدّ درد، مُسكن، مُليّن، مُدر، مُعرّق، مخدّر، ضدروماتيسم، ضدسرفه و ضدآسم است. خوردن مقدار كمي از ميوه رسيده و تازه آن برای رفع يبوست، مناسب است. براي بهره‌برداري از اين گياه، مصرف روزانه سه‌مرتبه از دو تا چهار گرم خشك‌شدة آن به‌صورت دم‌كرده، توصيه شده است. ميوة خشك‌شدة تاج‌ريزي‌هاي رنگين (زرد، نارنجي و قرمز)، يكي از اقلام دارويي معروف "جوشانده يا خورده‌جوشانده" است كه معمولاً همراه با پرسياوش، گل زوفا، گل بنفشه، ختمي خبازي، عناب و سپستان مورد استفادة فراوان قرار مي‌گيرد. اين داروي تركيبي، در طب سنتي بسيار رايج است و به عنوان تب‌بُر، مُسكّن و مُليّن، به‌خصوص براي كودكان به كار مي‌رود.

برگ‌ها و سرشاخه‌هاي گُل‌دار اين گياه، سمّي محسوب مي‌شود و در مواد مختلفي اغلب به صورت استعمال خارجي استفاده مي‌گردد. كُمپرس دم‌كرده و بخور خشك‌شدة آن، براي زكام، آب‌ريزش شديد و سردرد، مفيد است. همچنين ماليدن جوشاندة آن، براي تسكين كوفتگي و ضرب‌ديدگي عضلات و رفع برخي خارش‌ها مناسب است. له‌شدة برگ و سرشاخه‌هاي گلُ‌دار تازة آن، به صورت استعمال خارجي براي ازبين‌بردن ورم‌هاي گرم، تسكين دردهاي روماتيسمي و مفصلي، سوختگي‌هاي ناشي از آتش، زخم آبله، ورم‌ها و دردهاي سرطاني، سودمند است.

احتياط
به علت وجود مادة سمي سولانين در اين گياه، مصرف آن بايد به مقدار كم و در بازه زماني كوتاهي صورت گيرد. سمّيت آن در برگ‌ها و سرشاخه‌هاي گُل‌دار، بيشتر است؛ لذا در مصرف بيش از حد مجاز آن بايد جانب احتياط را مراعات كرد./س