به گزارش باشگاه خبرنگاران خوزستان، شاید تا به حال دقت نکرده باشیم که وقتی برای خرید به مرکز شهر می‌رویم، در اطرافمان فرد معلولی با صندلی چرخدار نمی‌بینیم، انگار که آنها هیچ خریدی ندارند. اگر هرکس فقط یک‌بار به مرکز شهر اهواز رفته باشد متوجه می‌شود که امکان ندارد فردی با صندلی چرخدار از آن منطقه عبور کند و به خرید برود یا کارهایش را انجام دهد.حتما باید شخص دیگری همراه فرد باشد که او را از آن منطقه عبور دهد. مغازه‌ها و پاساژها و مراکز خرید عمده خيابان‌هاي مركز شهر، هر کدام از جهتی براي معلولان مشکل دارند.

در دانشگاه‌ها هم اوضاع همین است. یا وسط راهروها و کنار پله‌ها سطح شیبداری نیست یا این‌که اگر هست به قدری شیب تند است که هیچ معلولی نمي‌تواند به تنهایی از آن عبور کند. معلول که با تلاش و مقابله با نقصي جسمي به جامعه راه‌ می‌یابد، با مشکلات این‌چنین مواجه می‌شود.

قدمت مناسب‌سازی اماكن عمومي براي معلولان به گذشته برمی‌گردد. پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از بازسازی‌ها با شتاب انجام شد و همین موضوع موجب شد که به معلولان توجهی نشود. پس از آن به تدریج ساختمان‌‌های مناسب برای معلولان ساخته شد از این ساختمان‌ها می‌توان به ساختمان سازمان جهانی بهداشت، عمارت یونسکو در پاریس و ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک که هر معلول می‌تواند به راحتی در تمام اتاق‌ها و سالن‌ها رفت‌وآمد کند و حتی روی پشت بام رفته و از مناظر بیرون لذت ببرد، اشاره کرد.

بر اساس مشکلاتی که معلولان در نقاط مختلف جهان داشتند از سال 1977 اصولی برای مناسب‌سازی فضای شهری برای معلولان تعیین شد. تجارب بسیاری از کشورها در این زمینه نشان داد که چگونه با تمهیدات ساده‌ای می‌توان از توانایی بسیاری از افرادی که تا پیش از این در خانه محبوس بودند استفاده کرد. از سال 1365 نیز کارهایی در زمینه مناسب سازی در ایران انجام شد.

دکتر نرگس داوودی، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، می‌گوید: "معلولیت به تنهایی، نوعي حس حقارت در فرد ایجاد می‌کند. فرد وقتی می‌بیند نسبت به دیگران چیزی کم دارد و یا نقصی در خود می‌بیند حس بدی پیدا می‌کند.

برخی افراد با این مشکل کنار می‌آیند و آن را به عنوان یک ویژگی در خود می‌پذیرند و سعی می‌کنند این معلولیت را نادیده گرفته و تفاوتی بین خود با دیگران حس نکنند. این نوع فکر بیشتر به دلیل نوع تربیت خانواده‌ها ایجاد می‌شود و خانواده در پذیرش معلولیت توسط فرد دخیل هستند.

برخی دیگر نیز با این موضوع کنار نمی‌آیند و نمی‌خواهند معلولیت خود را بپذیرند. این افراد شروع به پرخاشگری کرده و مشکلاتی برای خود ایجاد می‌کنند.

حال فردی که معلولیت خود را پذیرفته و وارد اجتماع می‌شود، می‌بیند که فضاهای شهری و معابر عمومی برای او مناسب‌سازی نشده است. در این مواقع جامعه موجب می‌شود مشکلی که فرد آن را فراموش کرده بود دوباره یادآوری شود و همین موضوع موجب سرخوردگی او شده و تازه متوجه می‌شود که معلولیت چیست.

فرد معلول وقتی نمی‌تواند ساده‌ترین کارها مانند خرید یا رفتن به جاهای مختلف را انجام دهد، حس می‌کند که در جامعه نیازی به او نیست و سرخورده می‌شود. در نتیجه تصمیم می‌گیرد گوشه خانه نشسته و بیرون نیاید تا با چنین مناظزی روبه‌رو نشود و به تدريج منزوی و دچار افسردگی شده و اعتماد به نفس او تا حد زیادی کاهش مي‌یابد.

جامعه باید براي رفع اين مشكل، به کمک معلولان بیاید تا کمی و کاستی خود را فراموش کنند. برخی نگاه‌های مردم نیز موجب آزار آنها می‌شود که باید اصلاح شود."

معلولان، 10 تا 15 درصد از افراد كل جمعيت كشور را شامل مي‌شوند. در سال‌هاي گذشته كه معلولان كمتر در عرصه اجتماعي حاضر مي‌شدند، نيازهاي آن‌ها نيز محدود بود ولي در حال حاضر، تعداد زيادي از اين افراد، تحصيلات بالايي داشته و در عرصه عمومي نيز حضور فعالي دارند. 15 درصد میزان کمی نیست و بخش بزرگي از جامعه را شامل می‌شود و در صورتی که فضای مناسبی برای این افراد در نظر گرفته نشده و معابر عمومی برای آنها مناسب‌سازي نشودف شاید شاهد خانه‌نشین شدن افرادی باشیم که می‌توانند خدمات زیادی به جامعه ارايه دهند.

طبق آمارها، روزانه 110 نفر و ماهیانه 3300 نفر به تعداد معلولان کشور افزوده می‌شود، که رقم سالیانه آن حدود چهل هزار نفر را شامل مي‌شود. این افراد در اثر حوادث، بیماری ژنتیکی، زایمان‌های غلط و به موقع انجام نشدن اقدامات بهداشتی به جمع معلولان اضافه می‌شوند. چنین جمعیت وسیعی، طیف گسترده‌ای از مسايل ویژه خود را دارا هستند. که مهم ترین این مسايل مربوط به اجرایی نشدن قانون جامع حمایت از معلولان است.

به‌رغم توسعه مناسبي كه در امر شناسايي و ارايه برخي خدمات توان‌بخشي به‌وجود آمده است، ليكن هنوز در بسياري از موارد، معلولان در ايران براي حضوري ساده در جامعه از امكانات اوليه برخوردار نيستند و يا خانواده‌ها يا خود آنان ترجيح مي‌دهند كه در منزل بمانند.

غلام‌علي جعفری، معاون توان‌بخشی اداره‌كل بهزیستی خوزستان، در اين باره به خبرنگار اجتماعي خبرگزاري ايسنا _منطقه خوزستان_ می‌گوید: "معلولان به 6 دسته جسمی‌حرکتی، ذهنی، شنوایی، بینایی، گفتاری و اعصاب و روان تقسیم می‌شوند. تا به حال 66 هزار معلول در خوزستان شناسایی شده و در سازمان ثبت شده‌اند.

طبق ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، کلیه موسسات و سازمان‌های دولتی موظف هستند در طراحی و تولید ساختمان‌ها و معابر عمومی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی باشد.

برای مناسب‌سازي معیارهایی جهانی وجود دارد، به عنوان مثال باید درب سرویس بهداشتی به سمت بیرون باز شود، سطح شیبدار باید مقدار معیني داشته باشد که معلول بتواند از روی آن حرکت کند،‌ درب‌های ورودی نباید آستانه داشته باشند، عرض آزاد درب‌ها باید حداقل 815 میلیمتر و زاویه چرخش بازشوها باید حداقل 90 درجه باشد و آسانسور نیز باید به گونه‌ای باشد که در تمام طبقات قابل استفاده باشد.

در جهت مناسب‌سازی معابر و اماكن عمومي برای معلولان در استان خوزستان تا كنون جلسات متعددی با مسئولان استانی و مراکز عمومی برگزار شده و حتی برای ساخت مترو نیز با آنها مکاتبه شده که برای معلولان نیز مناسب ساخته شود.

با وجود نقص در اماكن عمومي و نامناسب بودن براي معلولان، به دلیل کمبود اعتبارات و بودجه از دوباره‌کاری‌ها جلوگیری شده و برای مناسب‌سازی معابر کاری انجام نمی‌شود. به مناسب‌سازي در روستاها نيز هیچ اهمیتی داده نمی‌شود و به همین دلیل مناسب‌سازی در آنها در حد صفر است."

گوشه و كنار شهر با ريزه‌كاري‌هاي بسيار باید اصلاح شود؛ از معابر، علایم راهنمایی و رانندگی، مبلمان شهری و‌ حمل و نقل زمینی گرفته تا مسيرهاي هوایی و ریلی.

براساس تحقیق انجام شده در سال 89 استان چهارمحال و بختیاری با ۱۱ درصد کمترین و آذربایجان شرقی با ۳۹ درصد بیشتری آمار مناسب‌سازی را به خود اختصاص داده است که در این میان آمار مناسب‌سازی معابر و اماکن عمومی تهران ۲۴ درصد بوده است.

مناسب‌سازی معابر و اماكن عمومي، وظیفه‌اي عمومی است و تنها بر عهده سازمان بهزیستی نیست بلکه باید از اقشار جامعه گرفته تا نهادها، انجمن‌های معلولان، سازمان‌های غیردولتی و همچنین تمامی سازمان‌های دولتی و شهرداري‌ها در این زمينه همکاری كنند./س