به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه ،آذربایجان غربی در منتهی‌الیه شمال غرب ایران با مساحت 43 هزار و 660 کیلومتر مربع قرار گرفته و 2.3 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.

آب و هوای استان به لحاظ شرایط خاص جغرافیایی در شمال سرد و ابری و در مرکز معتدل و در جنوب گرم و مرطوب که تحت تأثیر جریان آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای و توده‌های سردسیری قرار گرفته است.

در این استان 34 درصد جمعیت فعال در بخش کشاورزی، 27 درصد در بخش صنعت و معدن و 39 درصد نیز در بخش خدمات مشغول به فعالیت هستند. آب کافی، زمین حاصلخیز، وجود مناطق جنگلی، کوهپایه‌های سربلند، دریا، ‌وجود ذخایر با ارزش معدنی، آبشارها،‌ آثار باستانی، غارهای آبی و جزایر و شکارگاه‌های طبیعی این استان را به عنوان استان سرسبز، مستعد در کشاورزی و جاذبه‌های کشاورزی مطرح کرده است.

بر اساس مطالب ذکر شده آذربایجان غربی تبدیل به یکی از اصلی‌ترین قطب‌های کشاورزی کشور شده و همه ساله شاهد افزایش توانایی‌های کشاورزی این استان هستیم، اما در سال‌های اخیر برخی بی‌مهری‌ها در عرصه صادرات محصولات کشاورزی این استان وجود داشته که شاید این عامل در برخی مواقع به دلیل بی‌رغبتی کشاورزان به ادامه این شغل شده است.

با در نظر گرفتن این عوامل به سراغ «علی مختاری» سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی رفتیم تا پاسخ سئوالات خود را با استفاده از تجربیات وی جویا شویم.

* ابتدا درباره اهداف بخش کشاورزی آذربایجان غربی با توجه به سابقه درخشان این استان در این عرصه توضیح دهید؟

باید بگویم که وظیفه اصلی جهاد کشاورزی در استان در ابتدا انتقال دانش در بخش کشاورزی است که بدون انتقال این دانش مورد نیاز هرگز نخواهیم توانست به اهداف خاص خود در این استان دست یابیم.

وظیفه اصلی وزارت جهاد کشاورزی تأمین امنیت غذایی کشور با توجه به جمعیت آن است؛ رشد جمعیت نیز با ید همسان با تولیدات باشد و این هم میسر نمی‌شود مگر اینکه بهره‌برداران و فعالان بخش کشاورزی را با شیوه‌های نوین و علمی در این راستا آشنا کنیم.

بنابراین همه ساله برنامه‌ها و اهدافی در بخش کشاورزی در نظر گرفته می‌شود که در این استان نیز 13 هدف در قالب‌های توسعه بخش کشاورزی و صنایع وابسته آن بر اساس ‍ظرفیت‌ها و توانایی‌های بومی و محلی،‌ افزایش ضریب امنیت غذایی با تکیه بر تولید منابع داخلی و تاکید بر خودکفایی در تولید،‌ توسعه تحقیقات کاربردی و ارتقای سطح آگاهی و دانش فنی فعالان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی، حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی،‌ توسعه صادرات محصولات کشاورزی و ارتقای امنیت سرمایه‌گذاری و تولید در بخش کشاورزی، توسعه بازاریابی کشاورزی با ارتقای کمی و کیفی محصولات تولیدی در استان، ارتقای بهره‌وری و اصلاح الگوی کشت محصولات کشاورزی ضمن توجه به امنیت غذایی، هدفمند کردن حمایت‌ها در بخش تولید و ارتقای فرهنگ مصرف محصولات کشاورزی، اصلاح روش‌های مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی و دامی با رویکرد واگذاری امور به بخش غیر دولتی و تشکل‌های تخصصی،‌ بهبود ساختار نظام آموزش، ترویج و پژوهش کشاورزی افزایش سطح بیمه کشاورزی، آبیاری تحت فشار و توسعه مکانیزاسیون، توسعه همکاری‌های علمی و فن‌آوری با کشورهای همسایه و در انتها نیز افزایش راندمان مصرف آب و حداکثر صرفه‌جویی در مصرف آن از مهم‌ترین اهداف این سازمان در آذربایجان غربی را شامل می‌شود.

* از جمله مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی استان در سال جاری چیست؟

با توجه به اینکه در سال جاری استان با کاهش صادرات سیب و سایر محصولات کشاورزی روبه‌رو بود بنابراین این عامل تبدیل به مشکل اصلی بخش کشاورزی استان شده است. البته ما نیز آسیب‌پذیری صادرات کشاورزی را از دیدگاه کشاورزی بیان کردیم تا تدابیری برای ایجاد زیرساخت‌های عرضه و صادرات بهتر محصولات کشاورزی استان ایجاد شود.

در برخی کشورها برای تجاری که محصولات مازاد کشورشان را صادر کنند هدایا و تخفیف‌های گمرکی در نظر گرفته می‌شود به طوری که مشخص می‌شود کدام محصولات را صادر و وارد کشور کنند، اما در استان ما علاوه بر نبود این امکان، وجود تشکل‌های غیر رسمی حمل و نقل در مرز و تخلیه و بارگیری مجدد کامیون‌های ایرانی در بازارچه‌های مرزی علاوه بر اتلاف وقت، هزینه‌های سنگینی را بر تجار وارد می‌کنند که این امر علاوه بر تنگ‌تر شدن عرصه صادرات محصولات کشاورزی، سبب بی‌رغبتی تجار را در این زمینه نیز فراهم می‌کند.

* برای رفع مشکلات بخش صادرات محصولات کشاورزی و تسهیل صادرات تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است؟

باید این را در نظر داشته باشیم که تجار نیز قبل از منافع جامعه، منافع خود را از اصلی‌ترین نیات خود در کار قرار می‌دهند که ما هرگز آن را رد نمی‌کنیم و به عنوان مسئول عرصه کشاورزی استان نیز باید زمینه را برای تسهیل صادرات این تجار فراهم کنیم چرا که بخش مهمی از اقتصاد آذربایجان غربی به دلیل کشاورزی بودن به این عرصه بستگی دارد.

مشکلات صادراتی نیز چون در سال‌های جاری رواج پیدا کرده بنابراین برطرف کردن مشکلات پیش روی صادرات این محصولات را در جلسات تنظیم بازار، ‌صادرات و واردات استان مطرح کردیم و پیگیر این موضوع هستیم تا هر چه سریع‌تر این مشکلات رفع شوند تا محصولات کشاورزی استان بتوانند امکان رقابت‌پذیری با محصولات سایر کشورها را داشته باشند.

* با توجه به قطب کشاورزی محسوب شدن آذربایجان غربی، وضعیت کیفیت محصولات کشاورزی به ویژه محصولات اصلی و پایه‌ای آن همچون سیب در چه سطحی قرار دارد؟

در سال‌های اخیر سلامت تولید محصولات کشاورزی استان در گمنامی قرار گرفته بود که امسال کیفیت سیب و سایر محصولات استان افزایش یافته، اما باید توجه کرد که قبل از در نظر گرفتن افزایش تولید باید کیفیت و سلامت تولید را مدنظر قرار داد که علاوه بر بالا بودن تولید سیب و رسیدن رقم آن به بیش از یک میلیون و 200 هزار تن، کیفیت سیب استان نیز در سطح بسیار خوبی در سال جاری قرار داشته است.

باید بگویم که سلامت غذایی نیز در کنار کیفیت این محصولات باید لحاظ شود به طوری که بدانیم سیبی که مصرف می‌شود آیا از نظر سموم سالم است و در تشخیص آن براق بودن و زیبایی هرگز نباید مدنظر قرار گرفته شود.

* برنامه‌های سازمان در راستای ارتقای ارزش غذایی محصولات غذایی و سنجش آن چیست؟

اجرای سنجش سلامت محصولات کشاورزی باید همچون برنامه‌های اداره کل دامپزشکی استان که همه کشتارگاه‌ها باید زیر نظر آن به عرضه گوشت در جامعه بپردازند باشد، این طرح در هر جامعه‌ای از ضروری‌ترین برنامه‌ها است چرا که سلامت هر جامعه‌ای به سلامت مردم آن بستگی دارد.

از سال جاری افزایش ارزش غذایی و سنجش آن از برنامه‌های تحقیقاتی جهاد کشاورزی استان است که اعلام نیاز برای راه‌اندازی آزمایشگاهی مجهز در مرکز تحقیقاتی شده است. اگر چه یک آزمایشگاه در این راستا در مرکز تحقیقاتی جهاد کشاورزی استان وجود دارد، اما از نظر تجهیزات و امکانات بسیار ناقص است و طبق برآوردهای دو سال گذشته حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان برای تکمیل آن اعتبار لازم است.

اما باید بگوییم در حال حاضر دستگاه‌های مورد نیاز این آزمایشگاه‌ها در دانشگاه ارومیه موجود است که برای استفاده از آن نیازمند اجرای پروسه انسجام بین استاندارد، ‌بخش تولید و دانشگاه هستیم تا این سازمان بتواند به خواسته خود در اجرای این طرح، جامه عمل بپوشاند که با توجه به این امر در راستای اجرایی کردن این طرح در استان پیشنهاداتی ارائه شده هر چند که زمان‌بر خواهد بود.

* با توجه به سخنانی که در راستای کیفیت محصولات کشاورزی آذربایجان غربی ذکر کردید ‌چه برنامه‌هایی نیز در راستای افزایش کیفیت محصولات کشاورزی دارید؟

در این راستا سیاست حذف باغات درجه سه و تبدیل آن‌ها به باغات درجه یک و دو را در دست اجرا داریم به طوری که بدون دادن تسهیلات برای این نوع باغ‌ها کشاورزان را ملزم به تغییر نوع باغات کردیم تا از این طریق شاهد کیفیت خوب در تولیدات باشیم.

هر چند تعداد این نوع باغات را کاهش دادیم و با اینکه سطح باغات استان با افزایش 3 هزار هکتاری در سال جاری نسبت به سال گذشته به 117 هزار هکتار رسیده، اما از این میزان 45 درصد باغات استان درجه دو، تنها 25 درصد درجه سه و مابقی را نیز باغات از نوع درجه یک تشکیل می‌دهد که حذف 25 درصدی باغات درجه سه را در برنامه کاری خود داریم.

برای روشن‌تر شدن موضوع نیز باید بگویم منظور از باغات درجه سه همان باغات سنتی قبلی و منظور از باغات درجه یک و دو نیز باغات کاشته شده به صورت شیوه‌های مدرن با شیوه‌های کارشناسانه و زیر نظر مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان است.

علاوه بر این موضوع افزایش تولید در این سطح نیز امری مهم در برنامه‌های سازمان بوده به طوری که وقتی سخن از افزایش تولیدات به میان می‌آید نه از این حیث که از نظر افزایش سطحی بلکه از دید افزایش تولید از واحد سطح مدنظر است.

* مختصری در ارتباط با پتانسیل‌ها و رتبه‌های محصولات کشاورزی استان توضیح دهید و بگویید این استان در حال حاضر در چه جایگاهی قرار دارد؟

در حال حاضر آذربایجان غربی دارای یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی است که در سال‌های گذشته دارای 390 هزار هکتار اراضی آبی بود و در سال جاری با توجه به اینکه در قسمت آب و خاک مقداری از اراضی دیمی به اراضی آبی تبدیل می‌شود بنابراین این اراضی اکنون به 400 هزار هکتار رسیده است. همچنین میزان اراضی دیمی استان نیز اکنون 430 هزار هکتار است.

در بخش رتبه‌های محصولات کشاورزی و سایر ظرفیت‌ها نیز آذربایجان غربی 5.6 درصد کل تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده، به طوری که کل تولیدات کشاورزی استان در سال جاری 6.2 میلیون تن بوده است.

همچنین این استان در حال حاضر 4.28 درصد تولیدات زراعی، 6.7 درصد تولیدات باغی، 5.22 درصد تولیدات دامی و 4.2 درصد تولید آبزیان آب‌های داخل کشور را به خود اختصاص داده که این رتبه‌ها جایگاه خاصی را برای استان در کشور فراهم می‌سازد.

هر استانی در کشور با توجه به اقلیم، وضعیت هواشناسی، زمین و میزان دستیابی به آب دارای ظرفیت‌های مختلفی است که در آذربایجان غربی با توجه به شرایط خاص خود کشاورزی رونق بسیاری دارد و به دست زحمتکش کشاورزان و تلاش‌های آن‌ها این امکان فراهم شده به طوری که با گوش فرا دادن به کارشناسان این زمینه سعی در ارتقای کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی استان دارند.

اما موضوع و جای بحث اینجاست که با توجه به زحمت بسیار این قشر در کاشت و داشت و برداشت محصولات کشاورزی، تحمل خسارات همه ساله آن‌ها، روبه‌رو بودن با افزایش قیمت وسایل مورد استفاده و هزاران مشکلات دیگر، به امید اینکه بعد از تحمل این میزان سختی حاصل دسترنج خود و خانواده خود را ببینند با پایین بودن نرخ خرید این محصولات و یا مشکلاتی در صادرات محصولات و غیره روبه‌رو می‌شوند.

هر چند با وجود چنین مشکلاتی مشاهده می‌شود کشاورزان با قانع بودن به برداشت خود دست بالا گرفته و هزاران بار خدا را به خاطر محصولشان شکر می‌کنند و این شکر نعمت بودن آن‌ها نیز موجب گسترش روزبه‌روز ظرفیت‌های کشاورزی این استان با گذشت سالیان دراز شده است.

اما آیا با وجود این میزان تلاش کشاورزان در توسعه استان، ادامه داشتن مشکلات در این بخش حائز هست؟ تا چه زمانی کشاورزان انتظار بها دادن مسئولان به این حرفه را بکشند مگر جز این است که پتانسیل اصلی استان کشاورزی است؟/س