انواع سردردها را بشناسید
یک روانپزشک سردرد را یک معضل عمومی و تجربه شایع دانست و گفت: کمتر کسی پیدا می‌شود که سردرد را تجربه نکرده باشد
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ؛ دکتر "مهدی صمدی" با اشاره به اینکه تجربه درد در ناحیه سر یکی از شایع‌ترین تجربیات انسان در حوزه بیماری‌هاست، افزود: بر خلاف تصور عموم، سردرد تنها مربوط به مغز و بافت داخل جمجمه نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه 95 درصد سردردها مربوط به خارج از جمجمه است، اظهار کرد: بافت مغز و اختلال داخل جمجمه‌ای پنج درصد مواردیست که بسیار اهمیت دارد.
دکتر صمدی با تأکید بر جدی گرفتن سردرد، آن را دارای انواع مختلف دانست که یکی از انواع آن سردرد نوع خوشه‌ای است، وی درباره سردردهای خوشه‌ای اظهار کرد: این نوع سردرد به صورت حمله‌ای ظاهر شده و هنگام شروع، ساعت‌ها و به تواتر فرد را رنج می‌دهد؛ به طوری که چندین بار تکرار شده و فرد را درگیر و سپس فروکش می‌کند و ممکن است ماه‌ها تجربه و تکرار نشود.
این روانپزشک به شیوع این نوع سردرد در مردان و از علائم آن به آبریزش و گرفتگی بینی همچنین اشک‌ریزش و درد داخل چشم اشاره کرد و ادامه داد: سردرد خوشه‌ای در هر بار حمله ممکن است در طول یک یا دو سال، حدود یک یا دو هفته فرد را رنج دهد.
به گفته دکتر صمدی سردرد تنشی (tensional ) یا سردردهای هیجانی، شایع‌ترین نوع از سردردها محسوب می‌شود.
وی در تشریح این نوع سردرد گفت: در نوع تنشی که عوامل روانشناختی در بروز آن نقش بسزایی دارند، سردرد و فشار در دو طرف سر احساس می‌شود؛ اما نوع یک طرفه آن ممکن است با میگرن اشتباه گرفته شود و فرد را از چند دقیقه تا چند روز (هفت روز) درگیر کند.
وی به تشدید این سردرد در اثر فعالیت و از علائم آن به تهوع، خستگی و اضطراب اشاره کرد.
دکتر صمدی در ادامه از میگرن یاد کرد و آن را دارای انواع مختلف دانست.
به گفته دکتر صمدی، لغت «میگرن» در یونان باستان به معنای نیمه سر به کار برده می‌شده است و بنابراین امروزه میگرن به دردی اطلاق می‌شود که یک طرف سر را درگیر می‌کند که 20 تا 30 نوع دارد، اما دو نوع عمومی (شایع) و کلاسیک(دارای تجارب قبل از سردرد) کلی‌تر و شایع‌تر از بقیه هستند.
این روانپزشک برخی علائم هشداردهنده این نوع از میگرن‌ها را مشاهده و احساس رنگ و به مشام رسیدن بوئی خاص و یا شنیدن صدایی خاص عنوان کرد و ادامه داد: علت اصلی بروز میگرن ناشناخته است، اما توارث در ایجاد آن دخیل است؛ به طوری که از دهه دوم زندگی و بین 10 تا 20 سالگی نخستین حمله خود را نشان می‌دهد.
دکتر صمدی از دیگر علل شناخته‌شده در بروز میگرن به انقباض و انبساط عروق داخل سر با علت نامعلوم و به تئوری فعالیت غیرطبیعی بخشی از نرون‌های ساقه مغز اشاره کرد و افزود: داروهای ضدتشنج در درمان این بیماری کارگر است.
وی در ادامه بحث از انواع دردها در ناحیه سر به سردردهای مهمتری مانند سردردهای التهابی (مننژیت)، التهاب عفونی پرده‌های مغزی اشاره کرد که در هنگام بروز، باعث تب، سفتی گردن و دردهای ناگهانی به دنبال حرکت بدن و گردن می‌شوند که در پی ایجاد این نوع، برای فرد انجام آزمایش‌های نخاعی ودرمان زودهنگام تجویز می‌شود.
دکتر صمدی، در ادامه سردردهایی که به علت توده‌ها و تومورهای مغزی ایجاد می‌شود را همراه علائم خاص تشریح کرد و سفتی گردن، تهوع و استفراغ صبحگاهی، ایجاد اختلال در خواب بیمار همچنین پیشرونده بودن درد را از جمله این علائم برشمرد.
فشار خون بالا از دیگر عوامل موجب سردرد است که دکتر صمدی بروز این درد را به دنبال فشار خون‌های بالا و در ناحیه پس سر اعلام کرد و افزود: این نوع از درد با کنترل فشار خون برطرف می‌شود.
وی در ادامه با بیان اینکه هر جزیی از سر ممکن است موجب سردرد شود، به ایجاد درد در ناحیه سر در اثر بیماری‌های چشمی (عیوب انکساری چشم، ضعف چشم، آستیگماتیسم، آب سیاه) اشاره کرد که نوع آخر به صورت سردردهای شدید با قرمزی و توقف حرکت مردمک چشم و درد داخل چشم خود را نشان می‌دهد.
این روانپزشک اظهار کرد: عفونت‌های سینوس‌های داخل جمجمه (سینوزیت و التهاب آن) در فصل خاص بطور حاد نیز ممکن است خود را در قالب سردرد نشان دهد.
دکتر صمدی، التهاب و عفونت لثه و ریشه دندان را عامل دیگری در ایجاد سردرد عنوان کرد و ادامه داد: سردردهای آلرژیک که بسیار شایع نیز هستند، باید جدی گرفته شوند؛ مصرف غذاها، استفاده از عطر، آب و هوای سرد، داروها و استفاده از قهوه یا هر ماده حساسیت‌زا ممکن است باعث ایجاد آلرژی و در پی آن سردرد شود و همراه علائم گوارشی و علائم مجاری تنفسی فوقانی مانند گرفتگی و آبریزش بینی، عطسه، سرفه، تهوع و حتی اسهال باشد.
وی با بیان اینکه سردردها ممکن است همراه با هم به وجود آیند به طور مثال فرد میگرن دارد به سردرد آلرژیک هم دچار می‌شود؛ تصریح کرد: با وجود اینکه 95 درصد سردردها از نوع خوش‌خیم هستند و کنترل می‌شوند و بهبودی حاصل می‌شود، اما با توجه به اهمیت آن پنج درصد باقی‌مانده و خطرناک بودن برخی بیمار‌ی‌ها که سردرد علائم آن است، در سردردی که مدت آن طولانی شود باید به پزشک مراجعه شود.
وی در ادامه به تشریح علائم هشداردهنده سردرد پرداخت و گفت: سردرد در برخی موارد هشداردهنده بیماری جدی است، مانند سردردهایی که تغییر کیفیت دهند یا سردردهایی که از حالت فشارنده به ضربه‌ای و ضربانی تبدیل شوند یا سردردهایی که شدتش روز به روز بیشتر شود و طول بکشد باید جدی گرفته شوند.
دکتر صمدی از سایر هشداردهنده‌ها به سردردی که تواتر زیاد دارد، طوری که هفته‌ای دو یا سه بار ایجاد شده و فرد را آزار دهد یا سردردی که در دهه اول و دوم زندگی و در بین کودکان دیده می‌شود به ویژه سردردی که باعث کسالت و افت تحصیلی کودکان و در برخی موارد موجب ناراحتی مثل تهوع شده باشد اشاره کرد و آن را نشان‌دهنده اهمیت این سردردها دانست که باید جدی گرفته شود.
سردردهای سالمندان بالای 70-60 سال نیز دیگر دردهای هشداردهنده‌ای بود که این روانپزشک به آن اشاره و اظهار کرد: سردردهایی که تا این سنین سابقه نداشته و خود را جدی نشان دهد، همچنین سردرد صبحگاهی که هنگام فعالیت سر و بدن تشدید می‌شود نیز باید به پزشک مراجعه شود.
وی سردردهایی که ناگهان فرد را از خواب بیدار کند، سردردی که با نورهراسی همراه باشد، همچنین سردردی که تهوع و استفراغ در پی داشته باشد را نیز از نوع هشداردهنده برشمرد که در صورت بروز باید با یک پزشک معالج در میان گذاشته شود.
دکتر صمدی، درمان سردردهایی که اغلب خوش‌خیم هستند را استراحت در اتاق آرام و بدون سروصدا با نور ملایم، استفاده از مُسکن ساده و سرد و گرم کردن پیشانی و سر اعلام کرد و ادامه داد: برخی درمان‌های گیاهی مانند استفاده از گیاه بابونه، نعناع، پوست بید که ماده اولیه تهیه آسپرین نیز هست یا استفاده از روش‌های غیردارویی مانند آرام‌سازی (ریلکسیشن) آرماتوتراپی (استفاده از عطرهای گیاهی برای کسانی که آلرژی ندارند) استفاده از هیپنوتیزم از جمله راه‌های درمان سنتی و غیردارویی است که برای کاهش و بهبود درد سر مفید است.
این روانپزشک بر مراجعه به پزشک در صورت ادامه یافتن سردرد تأکید کرد و گفت: اگر درد در قسمت سر با علائم هشداردهنده همراه بود، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
دکتر صمدی به سطوح سه‌گانه پیشگیری و درمان اشاره کرد و نخستین مرحله درمان را مهمترین مرحله در این فرایند دانست که باید طی آن جلوی حمله سردرد گرفته شود و در اصل درمان اولیه را پیشگیری و درمان ریشه‌ای اعلام کرد که باید علت اصلی ناراحتی، برطرف شود.
وی اقدام در سطح دوم را زمانی دانست که سردرد بروز کرده و پیش از ایجاد ناراحتی باید با مُسکن و روش‌های دارویی و غیردارویی بهبود یابد.
دکتر صمدی، با تأکید بر اقدام سریع در مرحله سوم، گفت: مرحله سوم زمانی است که سردرد ایجاد شده و عوارض خود را نیز نشان داده، مثل بیماری التهاب مغزی (مننژیت) و باید خیلی سریع اقدام کرد که آسیب‌رسان نباشد.
وی با اشاره به اینکه 95 درصد سردردها مربوط به خارج از جمجمه است، اظهار کرد: بافت مغز و اختلال داخل جمجمه‌ای پنج درصد مواردیست که بسیار اهمیت دارد.
دکتر صمدی با تأکید بر جدی گرفتن سردرد، آن را دارای انواع مختلف دانست که یکی از انواع آن سردرد نوع خوشه‌ای است، وی درباره سردردهای خوشه‌ای اظهار کرد: این نوع سردرد به صورت حمله‌ای ظاهر شده و هنگام شروع، ساعت‌ها و به تواتر فرد را رنج می‌دهد؛ به طوری که چندین بار تکرار شده و فرد را درگیر و سپس فروکش می‌کند و ممکن است ماه‌ها تجربه و تکرار نشود.
این روانپزشک به شیوع این نوع سردرد در مردان و از علائم آن به آبریزش و گرفتگی بینی همچنین اشک‌ریزش و درد داخل چشم اشاره کرد و ادامه داد: سردرد خوشه‌ای در هر بار حمله ممکن است در طول یک یا دو سال، حدود یک یا دو هفته فرد را رنج دهد.
به گفته دکتر صمدی سردرد تنشی (tensional ) یا سردردهای هیجانی، شایع‌ترین نوع از سردردها محسوب می‌شود.
وی در تشریح این نوع سردرد گفت: در نوع تنشی که عوامل روانشناختی در بروز آن نقش بسزایی دارند، سردرد و فشار در دو طرف سر احساس می‌شود؛ اما نوع یک طرفه آن ممکن است با میگرن اشتباه گرفته شود و فرد را از چند دقیقه تا چند روز (هفت روز) درگیر کند.
وی به تشدید این سردرد در اثر فعالیت و از علائم آن به تهوع، خستگی و اضطراب اشاره کرد.
دکتر صمدی در ادامه از میگرن یاد کرد و آن را دارای انواع مختلف دانست.
به گفته دکتر صمدی، لغت «میگرن» در یونان باستان به معنای نیمه سر به کار برده می‌شده است و بنابراین امروزه میگرن به دردی اطلاق می‌شود که یک طرف سر را درگیر می‌کند که 20 تا 30 نوع دارد، اما دو نوع عمومی (شایع) و کلاسیک(دارای تجارب قبل از سردرد) کلی‌تر و شایع‌تر از بقیه هستند.
این روانپزشک برخی علائم هشداردهنده این نوع از میگرن‌ها را مشاهده و احساس رنگ و به مشام رسیدن بوئی خاص و یا شنیدن صدایی خاص عنوان کرد و ادامه داد: علت اصلی بروز میگرن ناشناخته است، اما توارث در ایجاد آن دخیل است؛ به طوری که از دهه دوم زندگی و بین 10 تا 20 سالگی نخستین حمله خود را نشان می‌دهد.
دکتر صمدی از دیگر علل شناخته‌شده در بروز میگرن به انقباض و انبساط عروق داخل سر با علت نامعلوم و به تئوری فعالیت غیرطبیعی بخشی از نرون‌های ساقه مغز اشاره کرد و افزود: داروهای ضدتشنج در درمان این بیماری کارگر است.
وی در ادامه بحث از انواع دردها در ناحیه سر به سردردهای مهمتری مانند سردردهای التهابی (مننژیت)، التهاب عفونی پرده‌های مغزی اشاره کرد که در هنگام بروز، باعث تب، سفتی گردن و دردهای ناگهانی به دنبال حرکت بدن و گردن می‌شوند که در پی ایجاد این نوع، برای فرد انجام آزمایش‌های نخاعی ودرمان زودهنگام تجویز می‌شود.
دکتر صمدی، در ادامه سردردهایی که به علت توده‌ها و تومورهای مغزی ایجاد می‌شود را همراه علائم خاص تشریح کرد و سفتی گردن، تهوع و استفراغ صبحگاهی، ایجاد اختلال در خواب بیمار همچنین پیشرونده بودن درد را از جمله این علائم برشمرد.
فشار خون بالا از دیگر عوامل موجب سردرد است که دکتر صمدی بروز این درد را به دنبال فشار خون‌های بالا و در ناحیه پس سر اعلام کرد و افزود: این نوع از درد با کنترل فشار خون برطرف می‌شود.
وی در ادامه با بیان اینکه هر جزیی از سر ممکن است موجب سردرد شود، به ایجاد درد در ناحیه سر در اثر بیماری‌های چشمی (عیوب انکساری چشم، ضعف چشم، آستیگماتیسم، آب سیاه) اشاره کرد که نوع آخر به صورت سردردهای شدید با قرمزی و توقف حرکت مردمک چشم و درد داخل چشم خود را نشان می‌دهد.
این روانپزشک اظهار کرد: عفونت‌های سینوس‌های داخل جمجمه (سینوزیت و التهاب آن) در فصل خاص بطور حاد نیز ممکن است خود را در قالب سردرد نشان دهد.
دکتر صمدی، التهاب و عفونت لثه و ریشه دندان را عامل دیگری در ایجاد سردرد عنوان کرد و ادامه داد: سردردهای آلرژیک که بسیار شایع نیز هستند، باید جدی گرفته شوند؛ مصرف غذاها، استفاده از عطر، آب و هوای سرد، داروها و استفاده از قهوه یا هر ماده حساسیت‌زا ممکن است باعث ایجاد آلرژی و در پی آن سردرد شود و همراه علائم گوارشی و علائم مجاری تنفسی فوقانی مانند گرفتگی و آبریزش بینی، عطسه، سرفه، تهوع و حتی اسهال باشد.
وی با بیان اینکه سردردها ممکن است همراه با هم به وجود آیند به طور مثال فرد میگرن دارد به سردرد آلرژیک هم دچار می‌شود؛ تصریح کرد: با وجود اینکه 95 درصد سردردها از نوع خوش‌خیم هستند و کنترل می‌شوند و بهبودی حاصل می‌شود، اما با توجه به اهمیت آن پنج درصد باقی‌مانده و خطرناک بودن برخی بیمار‌ی‌ها که سردرد علائم آن است، در سردردی که مدت آن طولانی شود باید به پزشک مراجعه شود.
وی در ادامه به تشریح علائم هشداردهنده سردرد پرداخت و گفت: سردرد در برخی موارد هشداردهنده بیماری جدی است، مانند سردردهایی که تغییر کیفیت دهند یا سردردهایی که از حالت فشارنده به ضربه‌ای و ضربانی تبدیل شوند یا سردردهایی که شدتش روز به روز بیشتر شود و طول بکشد باید جدی گرفته شوند.
دکتر صمدی از سایر هشداردهنده‌ها به سردردی که تواتر زیاد دارد، طوری که هفته‌ای دو یا سه بار ایجاد شده و فرد را آزار دهد یا سردردی که در دهه اول و دوم زندگی و در بین کودکان دیده می‌شود به ویژه سردردی که باعث کسالت و افت تحصیلی کودکان و در برخی موارد موجب ناراحتی مثل تهوع شده باشد اشاره کرد و آن را نشان‌دهنده اهمیت این سردردها دانست که باید جدی گرفته شود.
سردردهای سالمندان بالای 70-60 سال نیز دیگر دردهای هشداردهنده‌ای بود که این روانپزشک به آن اشاره و اظهار کرد: سردردهایی که تا این سنین سابقه نداشته و خود را جدی نشان دهد، همچنین سردرد صبحگاهی که هنگام فعالیت سر و بدن تشدید می‌شود نیز باید به پزشک مراجعه شود.
وی سردردهایی که ناگهان فرد را از خواب بیدار کند، سردردی که با نورهراسی همراه باشد، همچنین سردردی که تهوع و استفراغ در پی داشته باشد را نیز از نوع هشداردهنده برشمرد که در صورت بروز باید با یک پزشک معالج در میان گذاشته شود.
دکتر صمدی، درمان سردردهایی که اغلب خوش‌خیم هستند را استراحت در اتاق آرام و بدون سروصدا با نور ملایم، استفاده از مُسکن ساده و سرد و گرم کردن پیشانی و سر اعلام کرد و ادامه داد: برخی درمان‌های گیاهی مانند استفاده از گیاه بابونه، نعناع، پوست بید که ماده اولیه تهیه آسپرین نیز هست یا استفاده از روش‌های غیردارویی مانند آرام‌سازی (ریلکسیشن) آرماتوتراپی (استفاده از عطرهای گیاهی برای کسانی که آلرژی ندارند) استفاده از هیپنوتیزم از جمله راه‌های درمان سنتی و غیردارویی است که برای کاهش و بهبود درد سر مفید است.
این روانپزشک بر مراجعه به پزشک در صورت ادامه یافتن سردرد تأکید کرد و گفت: اگر درد در قسمت سر با علائم هشداردهنده همراه بود، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
دکتر صمدی به سطوح سه‌گانه پیشگیری و درمان اشاره کرد و نخستین مرحله درمان را مهمترین مرحله در این فرایند دانست که باید طی آن جلوی حمله سردرد گرفته شود و در اصل درمان اولیه را پیشگیری و درمان ریشه‌ای اعلام کرد که باید علت اصلی ناراحتی، برطرف شود.
وی اقدام در سطح دوم را زمانی دانست که سردرد بروز کرده و پیش از ایجاد ناراحتی باید با مُسکن و روش‌های دارویی و غیردارویی بهبود یابد.
دکتر صمدی، با تأکید بر اقدام سریع در مرحله سوم، گفت: مرحله سوم زمانی است که سردرد ایجاد شده و عوارض خود را نیز نشان داده، مثل بیماری التهاب مغزی (مننژیت) و باید خیلی سریع اقدام کرد که آسیب‌رسان نباشد.
منبع : ایسنا
