در پی توطئه استعمار در مبارزه با فرهنگ غنی اسلام، عاملان استعمار در کشورهای اسلامی، همزمان اقدام به اعمال مشابهی نمودند. "اماناللَّه خان" در افغانستان، "مصطفی کمال آتاتورک" در ترکیه و "رضاخان پهلوی" در ایران مأموریت یافتند با مظاهر اسلام مخالفت و مبارزه کنند. استعمارگران دریافته بودند که مستقیماً نمیتوانند مسأله کشف حجاب را مطرح کنند لذا بهتر دیدند ابتدا از تغییر لباس مردان شروع کنند زیرا این کار دو نتیجه داشت. اول این که ذهن و روح جامعه را نسبت به تغییرات عمده که جزء آداب و رسوم اجتماعی به شمار میرفت آماده سازد، و دوم این که، نحوه عکسالعمل اقشار مختلف مردم را بسنجد.
توطئه ی برنامه ریزی شده
در این توطئه که توسط رضا خان و با حمایت انگلیس و فرانسه کلید خورده بود، خارجیان مقیم ایران در خیابانها با پوشش های غربی حضور می یافتند و به مرور پس از سفر رضاخان به ترکیه در سال ۱۳۱۳ و مشاهده تغییرات دولت لائیک آن کشور، برای اسلام زدایی روز ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ قانون کشف حجاب زنان را به طور رسمی اعلام نمود.
برای دریافت پوستر با کیفیت بالا بر روی تصویر کلیک کنید.
رضا شاه قانون کشف حجاب را یک باره صادر نکرد. نخستین شایعات پیرامون قانون جدید، هنگامی پیدا شد که رضاشاه تحت تاثیر حرکات ضد دین و حجاب در ترکیه و افغانستان قرار گرفته بود و امانالله خان و ملکه ثریا، شاه و ملکه افغانستان در سال ۱۳۰۸ به ایران آمدند. ملکه افغانستان بیحجاب بود و جنجالی در میان روحانیون برانگیخت. آنان از رضاشاه خواستند ملکه افغانستان را در ایران مجبور به داشتن حجاب کند که رضاشاه نپذیرفت. در همین زمان شایعاتی درباره تصویب قانون منع حجاب پخش شد.
رضا شاه ترجیح میداد که مردم لباس متحدالشکل بپوشند، کلاه پهلوی به سر گذارند و نسبت به تقیدات دینی در زمینه حجاب سستی نشان دهند. رضا شاه که شدیداً تحت تأثیر بیحجابی زنان ترکیه قرار گرفته بود، این مسئله را پس از یک سال از گذشت سفر به ترکیه در آذر ۱۳۱۴ به محمود جم «رئیسالوزرا» چنین بازگو کرد:
«نزدیک دو سال است که این موضوع سخت فکر مرا به خود مشغول داشتهاست، خصوصاً از وقتی که به ترکیه رفتم و زنهای آنها را دیدم که «پیچه» و «حجاب» را دور انداخته و دوش به دوش مردهایشان در کارهای مملکت به آنها کمک میکنند، دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمدهاست. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است. درست حکم یک دمل را پیدا کرده که باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بینش برد.»
در این راستا رضاشاه با مطرح کردن تغییر لباس و کلاه اروپایی (شاپو) و متحدالشکل کردن لباس مردان، اقدام به تغییر لباس اسلامی و کشف حجاب بانوان نمود. وی این عمل شنیع را از خانواده خویش آغاز کرد و سپس به کل جامعه سرایت داد. نخستین گروهی که به این کاروان ضداسلامی پیوست، خانواده وزیران و دستاندرکاران نظام استبدادی بودند. در نهایت علی رغم مخالفتهای فراوان مردم مسلمان وعلما و نیز وقوع حادثه خونین مسجد گوهرشاد مشهد در اعتراض به کشف حجاب، رضاخان در هفدهم دی ماه ۱۳۱۴ش، در جشن فارغ التحصیلی دانشسرای مقدماتی دختران در تهران، که به ابتکار وزیر فرهنگ فراماسونر رضاخان، علی اصغر حکمت برگزار شده بود، قانون کشف حجاب زنان را به طور آشکار آغاز نمود و خود به اتفاق همسر و دخترانش که بدون حجاب بودند در این جشن شرکت کرد و دوره ای سیاه در تاریخ ایران آغاز شد.
مأموران رضاخان در راستای اجرای این قانون، شب و روز در کوچهها و خیابانها گشت میزدند و هر جا زنِ باحجابی را مییافتند با خشونت با او برخورد نموده، چادرش را برمیداشتند و مردان را مجبور میکردند تا زنهایشان را سر برهنه به خیابانها و مجالس ببرند. با این همه، عده زیادی از زنان مسلمان، با به جان خریدن همه خطرات و تحقیرها، تا پایان حکومت رضاخان و پس از آن حاضر به ترک حجاب خود نشدند و با مقاومت، افتخار نسلهای آینده شدند.
مقابله هوشمندانه حضرت امام خمینی(ره) با کشف حجاب
به دنبال شكست مفتضحانه دولت در جریان لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در آذر ۱۳۴۱، رژیم یك بار دیگر قدرت خود را در مصاف با روحانیت آزمود و با استفاده از مناسبت ۱۷ دی ۱۳۴۱، میخواست از زنان بیحجاب برای رژه خیابانی و تظاهرات كه به صورت غیرمستقیم علیه اسلام و روحانیت تمام میشد، بهره برداری نماید.
حضرت امام خمینی(ره) كه با هوشیاری كامل مراقب اوضاع بودند، پس از اطلاع از ماجرا بیدرنگ طی پیامی به دولت هشدار داد كه در صورت وقوع چنین حادثهای، علمای اسلام متقابلاً همان روز را به مناسبت فاجعه مسجد گوهرشاد، عزای ملی اعلام نمایند. ایشان همچنین در این پیام عنوان كردند از عموم ملت خواهند خواست كه دست به تظاهرات بزنند و نسبت به عاملین آن ابراز تنفر و انزجار كنند. تهدید رهبر نهضت كه عقبنشینی رژیم را به دنبال داشت، یكبار دیگر موج وسیعی از امید و پیروزی و معرفت به رهبر را در دلهای مردمِ به ستوه آمده به وجود آورد و نهضت را به پیروزی دوم خود رساند.