به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،  حتماً شما هم چنین افرادی را می‌شناسید یا گاهی خودتان با این مشکل روبه‌رو هستید، اما دلیل این بی‌توجهی‌ها چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود تا این حد بی‌دقت باشیم و نتوانیم تمرکز کنیم؟ البته در دنیای شلوغ امروزی، عدم تمرکز حواس عادی است، زیرا این دنیا پر است از عوامل برهم زننده تمرکز و هوشیاری. به همین دلیل، متخصصان در تلاشند به انسان امروزی کمک کنند تا متمرکزتر و آرام‌تر به کارهایش برسد.

                                              
 حواس پرتي چيست؟

 شايد شما بارها از خود پرسيده باشيد که چرا گاهي حواس آدم پرت مي شود؟ ما نمي دانيم که شما براي اين سؤال خود چه جوابي پيدا کرده ايد ولی: "حواس پرتي چيزي نيست جز تمايل ذاتي ذهن به درگيري و فعاليت."

ذهن شما همواره مي خواهد درگير و مشغول باشد. بنابراين اگر آنچه که اکنون انجام مي دهيد در شما درگيري و مشغوليت ذهني ايجاد کند، فکر شما ديگر لزومي احساس نمي کند که به جاي ديگر برود و در آنجا درگير شود.

اما اگر در انجام اين کار، درگيري ذهني ايجاد نشود، ذهن شما شتابان به جايي مي رود که خود را در آنجا مشغول کند. و اين همان حواس پرتي است.

براي روشنتر شدن موضوع، مثالي بزنيم: وقتي دوستتان با شما صحبت مي کند، اگر بتواند با بيان خود در شما مشغوليت ذهني و توجه و علاقمندي ايجاد کند، شما با تمرکز فراوان به تمام حرفهايش گوش مي دهيد.

 اما اگر او نتواند چنين تأثيري در شما بگذارد چون ذهن شما درگير نمي شود به سرعت فکر ديگري به ذهنتان راه مي يابد و شما در حالي که به مخاطب خود خيره شده ايد، داريد به چيز ديگري فکرمي کنيد. چيزي که در شما درگيري ذهني ايجاد مي کند.

تمرکز حواس یعنی؟

تمرکز هواس یعنی:عوامل حواس پرتی را به حد اقل رساندن…

تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند. تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد . یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس.

حواس پرتی ؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کا ری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.

                                      
عواملی که باعث حواس پرتی می شوند

انجام کارهای خسته‌کننده
برخی از وظایف ما در طول روز جالب‌تر از بقیه است. بنابراین کاملاً طبیعی است حین انجام کارهای خسته‌کننده تمرکز بیشتر مختل شود. وقتی بی‌حوصله هستید هر چیزی، از تماس تلفنی گرفته تا گرد و غبار روی میز کار می‌تواند تمرکز شما را از بین ببرد. بنابراین برای حل این مشکل، بین کار به خودتان استراحت دهید و با یک لیوان چای یا بیسکویت از خودتان پذیرایی کنید.

انجام سه کار هم‌زمان بیشتر از انجام دادن آن‌ها به ترتیب و پشت سر هم زمان می‌برد. پس تا جایی که امکان دارد در هر زمان تنها یک کار خاص را انجام دهید

افکار آزاردهنده
به طور حتم کار کردن در شرایطی که نگران هستید، ساده نیست. اگر دائم به برنامه‌های مربوط به بچه‌های‌تان فکر می‌کنید یا اگر هنوز بابت بحث کاری دیروز ناراحت هستید، مطمئن باشید نمی‌توانید در محل کارتان هم موفق عمل کنید.

چون این افکار عامل مهمی برای برهم زدن تمرکز است. اگر شما هم با این مشکل روبه‌رو هستید، برای تمرکز بیشتر و پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف بهتر است افکار آزاردهنده را روی کاغذی یادداشت کنید تا وضعیت بهتر شود.

انجام چند کار با هم
کودک خردسال‌تان را در آغوش گرفته‌اید و کتاب می‌خوانید. در همین زمان پاسخ ایمیلی را هم می‌دهید و برای خرید روزانه هم فهرست تهیه می‌کنید! اگر شما هم در انجام چنین کارهایی استاد شده‌اید و می‌توانید چندین کار متفاوت را در یک زمان انجام دهید، دوباره و با دقتی بیشتر به شرایط بیندیشید.

                                        

تحقیقات نشان داده است هر بار که انسان توجه و تمرکزش را تغییر می‌دهد تا کار دیگری انجام دهد، زمانی از دست خواهد رفت. بنابراین نتیجه می‌گیریم انجام سه کار هم‌زمان بیشتر از انجام دادن آن‌ها به ترتیب و پشت سر هم زمان می‌برد. پس تا جایی که امکان دارد در هر زمان تنها یک کار خاص را انجام دهید. با این کار از نگرانی و استرس و بروز مشکلات جسمی ناشی از آن نیز پیشگیری می‌کنید.

گرسنگی
مغز بدون تأمین سوخت مورد نیاز نمی‌تواند درست عمل کند؛ البته حواس‌تان باشد صبحانه یکی از مهم‌ترین منابع تأمین مواد غذایی مورد نیاز بدن است که نباید فراموش شود. بنابراین همیشه به فکر تأمین انرژی باشید و اجازه ندهید گرسنگی، قدرت توجه و تمرکز را از شما بگیرد.

افسردگی
خیلی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند افسردگی به معنای غمگین بودن است. در حالی که طبق نظر متخصصان، افسردگی یکی از بیماری‌های جدی است که علائم خاص خود را ایجاد می‌کند و باید به درستی درمان شود.

 افسردگی علاوه بر ایجاد حس ناامیدی، غمگین بودن، بی‌تفاوتی و پوچی می‌تواند تمرکز و توجه فرد را نیز مختل کند. بنابراین اگر شما هم این مشکلات را دارید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان مناسب صورت گیرد.

متأسفانه بعضی از داروهایی که برای درمان افسردگی یا بیماری‌های دیگر استفاده می‌شوند نیز ممکن است با تمرکز فرد تداخل داشته باشند. در این شرایط باید با پزشک یا داروساز صحبت کنید و از وی کمک بخواهید.

استرس و خستگی
استرس مشکلات زیادی برای فرد ایجاد می‌کند که بر هم خوردن تمرکز یکی از آن‌هاست. البته وقتی این تأثیرات در جسم هم خودشان را نشان دهند، شرایط بدتر می‌شود؛ مثل عضلات سفت و دردناک، سردرد یا افزایش ضربان قلب. مطمئن باشید این موارد همگی می‌توانند تمرکز شما را از بین ببرند. علاوه بر استرس، نباید از خستگی هم غافل شد.


                                                            

مطالعات نشان می‌دهد کم‌خوابی می‌تواند تمرکز و حافظه کوتاه مدت را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هیچ وقت به بهانه انجام کار یا تفریح، خواب شبانه کافی ـ 7 تا 9 ساعت ـ را نادیده نگیرید.

کوچک شدن مغز

با کوچک شدن مغز، بخش‌هایی از آن که مسوول برخی اعمال در انسان است، تحلیل رفته و به مرور از بین می‌روند. همین مسأله رفته‌رفته باعث ایجاد برخی مشکلات از قبیل بروز آلزایمر و زوال عقل شده و افراد سالمند و اطرافیان آن‌ها را با دردسرهای زیادی مواجه می‌کند.

اثرات ناشی از تحلیل رفتن بافت مغز به طور کلی تمام جوانب زندگی فرد را در بر گرفته و تفکر، احساسات و اعمال او را فرا می‌گیرد. فرد دچار کاهش حافظه شده و به مرور وقایعی را که برایش اتفاق افتاده است، فراموش می‌کند.

این مسأله حتی می‌تواند اسم یا نشانی یک فرد را هم شامل شود. فرد ممکن است حالات و احساسات فردی خود را از دست داده و هرچه بیماری پیشرفت کند، با اطرافیان خود بیگانگی بیشتری احساس می‌کند و در اتخاذ تصمیم و نحوه تفکر خود دچار مشکل می‌شود.

کم توجهی

برخی پزشکان معتقدند حواس پرتی در بیشتر موارد مربوط به کم توجهی است و ارتباطی با بیماری مغزی ندارد. به طور کلی برای به یاد آوردن موضوع یا انبار کردن اطلاعات بر روی حافظه، باید ابتدا آن‌ها را ضبط کرد و باید دانست که چگونه این اطلاعات را جمع آوری کرد.

پژوهشگران می‌گویند هنگامی که افراد ذهن مشغولی و استرس داشته باشند، ضبط اطلاعات در حافظه آن‌ها به بدی انجام می‌گیرد و جمع آوری اطلاعات نیز به همین شکل خواهد بود.

دکتر برونو دوبوا از مرکز اعصاب بیمارستان پیتیه سالپاریر پاریس می‌گوید: افرادی که از حواس پرتی شکایت دارند، در بیشتر موارد دچار افسردگی هستند. پریشانی و ترس تمامی توانایی‌های توجه و دقت انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مانع از عملکرد صحیح آن‌ها می‌شود. پزشکان با معاینه ساده‌ای می‌توانند به راحتی تشخیص دهند که این حالت مربوط به بیماری مغزی است یا کم توجهی.

عدم مراجعه به موقع بیماران به پزشک یکی از موانعی است که تشخیص این‌گونه بیماری‌ها را مشکل می‌کند.

نکته های طلایی برای رهایی از حواس پرتی روزمره

نمی‌دانید تلفن همراهتان کجاست؟ دقایق بسیاری از روز را مشغول گشتن دنبال کلیدها و سایر لوازم شخصی خود بوده و از این بابت عصبانی هستید؟ به جایی می‌روید و بعد با خودتان فکر می‌کنید که چرا آنجا رفته‌اید؟ متخصصان چنین مسئله‌ای را «ذهن مه‌آلود» یا «مغز ابری» می‌نامند و می‌گویند بسیاری از افراد امروزه از این مشکل رنج می‌برند. اینجا به شما می‌گوییم که چگونه با این مسئله کنار بیایید.

                                                            
                                                          
                                                              خاموش کنید ؛حتی برای 10 دقیفه
به مغزتان رژیم بدهید

دکتر مانوئل نوایرز، متخصص روانشناسی تربیتی در دانشگاه نوادا می‌گوید:حواس پرتی این روزها خیلی زیاد شده، مثلا می‌خواهید در جمعی حرف بزنید، دهانتان را باز می‌کنید اما بعد یادتان نمی‌آید که چه می‌خواستید بگویید، شاید علت این باشد که تنها چند ثانیه قبل به تلفن همراه‌تان نگاه کرده‌اید... یا مثلا رئیستان در مورد پرونده‌ای که به شما داده، سؤال می‌کند و گیج می‌شوید که چه جوابی به او بدهید، زیرا تا ثانیه‌هایی پیش مشغول چک کردن ای‌میل‌هایتان بوده‌اید، در واقع این پرت شدن حواس از یک موضوع، یکی از علت‌های اصلی گیجی و حواس‌پرتی است.»

اما چطور بر این مشکل غلبه کنید؟

دکتر نوایرز می‌گوید: «فقط 10 دقیقه در هر روز، خودتان را از وسایل الکترونیکی مثل تلفن‌همراه، لپ‌تاپ و بازی‌ها و ضبط‌صوت‌تان دور کرده و آنها را خاموش کنید. بعد روی یک کاغذ همه مسائل مهم را که باید به خاطر بسپارید، بنویسید و این کاغذ را همراه خودتان همه جا ببرید و چندین بار در طول روز به آن نگاه کنید، می‌توانید با خودتان شرط کنید که فقط روزی 2 یا 3 بار ای‌میل‌هایتان را چک کنید و تلفن همراه‌تان را از خودتان دور نگه دارید تا وسوسه نشوید که هر دقیقه آن را چک کنید.»

مغزتان را تمرین دهید

همیشه چیزهایتان را گم می‌کنید و اسم افراد آشنا را به خاطر نمی‌آورید؟ دکتر لیندا بلیر، متخصص روانشناسی و نویسنده کتاب «از خودتان در مقابل اضطراب دفاع کنید» می‌گوید: «این مسئله ناشی از عدم تمرکز و توجه است. اگر کلیدهایتان را گم می‌کنید ناشی از آن است که لحظه‌ای که آن را در جایی گذاشته‌اید دقت نکرده‌اید که کجا می‌گذارید. اگر اسم کسی را به خاطر نمی‌آورید، به این دلیل است که زمانی که با این فرد ملاقات کرده‌اید ذهنتان را وارد این تلاش نکرده‌اید که اسم او را به خاطر بسپارید.»

اما چطور بر این مشکل غلبه کنید؟
دکتر بلیر یادآور می‌شود: «یکی از ساده‌ترین کارها در خانه‌تان این است که جای خاصی را برای کلیدها، تلفن همراه و سایر لوازم شخصی‌تان در نظر بگیرید و همیشه آنها را همان‌جا بگذارید. در مورد سایر مسائل هم باید ذهنتان را به طور مرتب تمرین دهید تا بتواند عملکرد مناسب داشته باشد، برای مثال اگر کسی به نام فلورانس به شما معرفی می‌شود، در چند جمله اول سعی کنید مرتب نام او را تکرار کنید، مثلا بگویید افشین، خوشحالم که با تو آشنا شدم... افشین، کار تو چیست؟ شاید این طرز حرف زدن کمی عجیب به نظر برسد اما در عوض باعث می‌شود شما اسم آن فرد را به خاطر بسپارید.»

                                                           

مغزتان را بیدار کنید

مغز شما برای عملکرد مناسب به اکسیژن احتیاج دارد. دکتر بلیر می‌گوید: «وقتی خسته هستید، تنفس شما عمیق نیست و در نتیجه میزان اکسیژنی که از طریق خون به مغز می‌رسد کاهش می‌یابد و این روی عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد.

 همین موضوع ساده می‌تواند باعث «ذهن مه‌آلود» شود. حالت مشابه دیگر اضطراب و ناراحتی است که باعث می‌شود تنفس به صورت ایده‌آل انجام نشود و فرد تند‌تند و غیرعمیق نفس بکشد یا تنفس خود را حبس کند، نتیجه همه این حالت‌‌ها، نرسیدن اکسیژن به مغز است.»

اما چطور بر این مشکل غلبه کنید؟
دکتر بلیر راه‌حل خوبی دارد: «ورزش کردن بهترین راه‌حل ممکن برای رساندن حد ماکزیمم اکسیژن به مغز است، اگر تازگی‌ها خیلی فراموشکار شده‌اید یک برنامه ورزشی منظم و نه خیلی سخت و طاقت‌فرسا، برای خودتان تدارک ببینید، حتی می‌توانید یک برنامه پیاده‌روی چنددقیقه‌ای روزانه در نظر بگیرید و بعد از مدتی متوجه شوید که ذهنتان چقدر شفاف‌تر و دقیق‌تر شده است.

درمان حواس‌پرتی با ترک گناه

« وَ تَخَلَّصْ إِلَى إِجْمَامِ الْقَلْبِ بِقِلَّةِ الْخَطَإِ» اگر می‌خواهی حواست جمع باشد و تمركز متعارف داشته باشی سعی كن كمتر گناه انجام دهی.

ما برای رفع نیازها و تأمین خواسته‌هایمان راه‌هایی شرعی و معقول داریم. اما اگر انسان از مسیر صحیح منحرف شود گرفتار هزار پیچ و خم می‌شود. گاهی یک نگاه حرام ذهن انسان را در تمام روز به خود مشغول می‌کند؛ نه در نماز حواسش جمع است و نه در سایر کارها. اگر چشمش را حفظ كرده بود به این پراكندگی مبتلا نمی‌شد.

 این پراكندگی به خاطر این است كه از جاده مستقیم فطرت و شرع خارج شده است. هرزگی چشم، زبان و گوش باعث می‌شود كه انسان دچار پراكندگی شود و نیروهای او هدر برود و گاهی ضرر هم به انسان وارد شود.

 امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند: اگر می‌خواهی بدنت راحت باشد، سعی كن حواست جمع باشد و اگر می‌خواهی حواست جمع باشد، سعی كن كم خطا كنی.