ترجمه متون علمی - قسمت اول - انتخاب واژه
انتخاب واژه چالش‌برانگیزترین کارهاست به‌خصوص انتخاب درست معادل برای واژگان فرنگی. این عرصه بر دو قسم است یا برای واژه‌ها معادلی هست یا نیست.
به گزارش مجله شبانه
باشگاه
خبرنگاران، وبلاگ یادداشت‌هایی در فضای خمیده در جدیدترین نوشته خود آورده است:
سلام. متاسفانه سر من بسیار شلوغ شده و این همه ایده در ذهنم می‌تراود، می‌ماند و می‌خشکد! اندکی پیش قول داده بودم که در مورد ترجمه اندکی بنویسم اما نشد. در رابطه با ترجمه، به تدریج چند پست را می‌نویسم. شاید خیلی از نکات را بیش از حد سخت‌گیرانه بدانید اما این‌ها را برای آدم‌هایی می‌نویسم که به طور جدی به موضوع «ترجمه» می‌پردازند.
بخش اول در مورد انتخاب واژگان است. موضوعی مهم – شاید مهمترین – که متاسفانه در آن سهل‌انگاری فراوان است. مشکل شاید از زبان فارسی رایج باشد. اهمیت به معنای زیرین واژه چندان موردتوجه نیست که دلایل متعددی دارد اما من دلیل اصلی آن را نوشتن نثرهای بسیار سنگین می‌دانم که مسلسلی از واژه‌ها را شلیک می‌کنند. توصیف‌گرایی شاید واژه خوبی باشد.
انتخاب واژه چالش‌برانگیزترین کارهاست به‌خصوص انتخاب درست معادل برای واژگان فرنگی. این عرصه بر دو قسم است یا برای واژه‌ها معادلی هست یا نیست. اگر هست، یا می‌دانید یا نمی‌دانید. اگر می‌دانید، یا می‌پسندید یا نمی‌پسندید. تنها در این حالت راحت هستید: معادل را می‌دانید و از آن راضی هستید. در هر حالت دیگر مکافاتی دارید! به جمله زیر نگاه کنید:
«آئرسول ها،تغییرات آب و هوایی و شکست چشمگیر قانون پلانک»
آئروسول چیست؟ آیا این اصطلاح رایجی است؟ مخاطب شما درباره آن می‌داند؟ مخاطب شما کیست، متخصص هواشناسی یا یک فرد غیرمتخصص؟ می‌خواهید چه چیزی را به مخاطب منتقل کنید؟
آیا اصطلاح رایجی برای آن وجود دارد؟ نمی‌خواهم وارد مسایل تخصصی شوم یا چگونگی تولید واژه را توصیف کنم. ما علاوه دهر نیستیم، باید چگونه باید مهارت‌هایی کسب کنیم تا این واژه‌ها را پیدا کنیم. بنابراین مستقیما به سراغ اصل مهارت می‌روم. من در اینجا دو روش رایج را پیشنهاد می‌دهم:
1. استفاده از Google Translate: از این ابزار فوق‌العاده مرتبا استفاده نمایید. وقتی صفحه را باز می‌کنید با دو کادر مواجه می‌شوید. می‌توانید تصمیم بگیرید «از» چه زبانی «به» چه زبانی ترجمه کنید. تا این جا چیزی متفاوت با واژه‌نامه‌های رایج نیست. اما قدرت گوگل در جستجوی معنای عبارات نهفته است. دلیل آن این است که معنای واژه از پیش تعیین نشده‌اند بلکه شما خودتان به عنوان مترجم معنای پیشنهادی خود را ارایه می‌دهید. دیگران نیز می‌توانند میزان مفید بودن پیشنهاد شما را تعیین نمایند. این روش لغت‌نامه گوگل را فوق‌العاده کرده است. عبارت «Aerosol» را بنویسید تا نتایج را ببینید: «ذرات معلق»! اما این واژه نیز مرا راضی نمی‌کند. بنابراین در حین استفاده از آن، مشارکت هم بکنید.
2. استفاده از Google Search: به قدرت اصلی گوگل بپیوندید. دیگران چه معادلی برای این واژه انتخاب کرده‌اند؟ کلمه Aerosol را جستجو کنید. از بخش چرخ‌دنده سمت راست، Advanced Search و سپس در آن‌جا از بخش زبان «Persian» را انتخاب و بعد دوباره جستجو کنید. ببینید که این کلمه در متون فارسی چگونه به کاررفته است. به احتمال ۹۹٪ اوضاع حل شده است!
3. قرار نبود راه دیگری ارایه شود اما هست: از ویکی‌پدیا استفاده نمایید. هرچند هنوز هم بخش فارسی چندان چنگی به دل نمی‌زند اما در جاده خوبی حرکت می‌کند.
من عادت به نتیجه‌گیری ندارم (و در آن مشکل هم دارم) پس اگر بحث، نظر یا انتقادی داشتید، در نظرات آن را پی می‌گیریم. راستی واژه انتخابی من برای Aerosol «ریزگرد» است.
سلام. متاسفانه سر من بسیار شلوغ شده و این همه ایده در ذهنم می‌تراود، می‌ماند و می‌خشکد! اندکی پیش قول داده بودم که در مورد ترجمه اندکی بنویسم اما نشد. در رابطه با ترجمه، به تدریج چند پست را می‌نویسم. شاید خیلی از نکات را بیش از حد سخت‌گیرانه بدانید اما این‌ها را برای آدم‌هایی می‌نویسم که به طور جدی به موضوع «ترجمه» می‌پردازند.
بخش اول در مورد انتخاب واژگان است. موضوعی مهم – شاید مهمترین – که متاسفانه در آن سهل‌انگاری فراوان است. مشکل شاید از زبان فارسی رایج باشد. اهمیت به معنای زیرین واژه چندان موردتوجه نیست که دلایل متعددی دارد اما من دلیل اصلی آن را نوشتن نثرهای بسیار سنگین می‌دانم که مسلسلی از واژه‌ها را شلیک می‌کنند. توصیف‌گرایی شاید واژه خوبی باشد.
انتخاب واژه چالش‌برانگیزترین کارهاست به‌خصوص انتخاب درست معادل برای واژگان فرنگی. این عرصه بر دو قسم است یا برای واژه‌ها معادلی هست یا نیست. اگر هست، یا می‌دانید یا نمی‌دانید. اگر می‌دانید، یا می‌پسندید یا نمی‌پسندید. تنها در این حالت راحت هستید: معادل را می‌دانید و از آن راضی هستید. در هر حالت دیگر مکافاتی دارید! به جمله زیر نگاه کنید:
«آئرسول ها،تغییرات آب و هوایی و شکست چشمگیر قانون پلانک»
آئروسول چیست؟ آیا این اصطلاح رایجی است؟ مخاطب شما درباره آن می‌داند؟ مخاطب شما کیست، متخصص هواشناسی یا یک فرد غیرمتخصص؟ می‌خواهید چه چیزی را به مخاطب منتقل کنید؟
آیا اصطلاح رایجی برای آن وجود دارد؟ نمی‌خواهم وارد مسایل تخصصی شوم یا چگونگی تولید واژه را توصیف کنم. ما علاوه دهر نیستیم، باید چگونه باید مهارت‌هایی کسب کنیم تا این واژه‌ها را پیدا کنیم. بنابراین مستقیما به سراغ اصل مهارت می‌روم. من در اینجا دو روش رایج را پیشنهاد می‌دهم:
1. استفاده از Google Translate: از این ابزار فوق‌العاده مرتبا استفاده نمایید. وقتی صفحه را باز می‌کنید با دو کادر مواجه می‌شوید. می‌توانید تصمیم بگیرید «از» چه زبانی «به» چه زبانی ترجمه کنید. تا این جا چیزی متفاوت با واژه‌نامه‌های رایج نیست. اما قدرت گوگل در جستجوی معنای عبارات نهفته است. دلیل آن این است که معنای واژه از پیش تعیین نشده‌اند بلکه شما خودتان به عنوان مترجم معنای پیشنهادی خود را ارایه می‌دهید. دیگران نیز می‌توانند میزان مفید بودن پیشنهاد شما را تعیین نمایند. این روش لغت‌نامه گوگل را فوق‌العاده کرده است. عبارت «Aerosol» را بنویسید تا نتایج را ببینید: «ذرات معلق»! اما این واژه نیز مرا راضی نمی‌کند. بنابراین در حین استفاده از آن، مشارکت هم بکنید.
2. استفاده از Google Search: به قدرت اصلی گوگل بپیوندید. دیگران چه معادلی برای این واژه انتخاب کرده‌اند؟ کلمه Aerosol را جستجو کنید. از بخش چرخ‌دنده سمت راست، Advanced Search و سپس در آن‌جا از بخش زبان «Persian» را انتخاب و بعد دوباره جستجو کنید. ببینید که این کلمه در متون فارسی چگونه به کاررفته است. به احتمال ۹۹٪ اوضاع حل شده است!
3. قرار نبود راه دیگری ارایه شود اما هست: از ویکی‌پدیا استفاده نمایید. هرچند هنوز هم بخش فارسی چندان چنگی به دل نمی‌زند اما در جاده خوبی حرکت می‌کند.
من عادت به نتیجه‌گیری ندارم (و در آن مشکل هم دارم) پس اگر بحث، نظر یا انتقادی داشتید، در نظرات آن را پی می‌گیریم. راستی واژه انتخابی من برای Aerosol «ریزگرد» است.
