به گزارش گروه استانهای باشگاه خبرنگاران (ایسنا) "مریم گروسیان" افزود: در علوم روانشناسی از این «احساس» تعریف مشخصی وجود دارد و بر اساس آن «عصبانیت» یک احساس مانند سایر احساسات دیگر شامل اضطراب، شادمانی و اندوه است.

وی ادامه داد: این احساس می‌تواند یک خشم کوچک باشد و یا احساسی قوی که اداره آن از کنترل خارج است. اگر‌چه عصبانیت برای جسم و روح انسان دارای مضرات بی‌شماری است اما باید دانست که نوع متعادل آن برای تحریک شهامت و شجاعت و در مسیر حمایت از حرمت نفس لازم است.

گروسیان اظهار کرد: هر چند وقتی از حد تعادل فراتر رود به پرخاش‌جویی، خشونت و تعدی می‌انجامد که نوع مخرب و ویرانگر عصبانیت در زندگی روزمره انسان‌هاست و اگر از حد تعادل کمتر باشد، ممکن است به نوعی بی‌حالی و ضعف شخصیت مبدل شود.

وی تصریح کرد: عصبانیت درست همانند بلایای طبیعی که در لحظاتی غیرقابل پیش‌بینی و غیر‌منتظره بروز می‌کند، ممکن است در یک لحظه بروز کرده و زندگی انسان‌ها را زیر و رو کند یا منجر به بروز تغییراتی ناخواسته در روند زندگی افراد شود.

این کارشناس ارشد آموزش بهداشت روان بیان کرد: عصبانیت احساسی منحصر به انسان‌ها نبوده و واکنشی طبیعی است که از سوی هر جانداری در برابر تهدیدات بروز می‌کند، همان‌طور که بلایا نیز به عنوان وقایع ناخواسته در زندگی انسان‌ها، می‌تواند موجودیت افراد را تهدید کند.

وی خستگی‌های جسمانی و تحلیل رفتن قدرت بدنی بر اثر کارهای سخت، گرسنگی و ضعف، کمبود ویتامین‌ها به ویژه ویتامین B1، توقعات و انتظارات بی‌جا و خودخواهی‌های افراد در مناسبات فردی و اجتماعی، قانع نبودن اشخاص به آنچه که در اختیار و دسترس آن‌هاست و به عبارتی به آنچه که هستند، عدم انتقادپذیری و عدم انعطاف در برابر عقاید مخالف، داشتن ضعف در قوه عقل و منطق و استدلال و عدم توانایی گفت‌وگو، فقدان دید و چشم انداز معنوی در زندگی شخصی، مزاح و شوخی‌های بی جا و بی موقع دیگران و یا مورد تمسخر واقع شدن از سوی دیگران و شکست و عدم موفقیت در کارها و برنامه‌ها را از مهمترین عوامل مؤثر در بروز عصبانیت دانست.

وی تاکید کرد: با وجود همه موارد فوق، مهمترین ریشه‌های خشم و عصبانیت افراد را باید در کودکی افراد و تأثیرات محیط خانوادگی و تربیتی اشخاص جست‌وجو کرد.

گروسیان در ادامه به بیان روش‌های مهار خشم پرداخت و گفت: انسان‌ها برای مقابله با احساس عصبانیت خواسته یا ناخواسته به روش‌هایی متوسل می‌شوند؛ این روش‌ها به اختصار در بیان عصبانیت، آرام شدن و فرو بردن حالت خشم خلاصه می‌شود.

وی بیان کرد: بهترین و نخستین روش مقابله با احساس عصبانیت، بیان لفظی این احساس به جای بروز دادن حالت تهاجمی است، برای این کار انسان باید بداند که چه می‌خواهد و آن را به طور صریح و شفاف و بدون ایجاد احساس رنجش به طرف مقابل منتقل کند.

وی ادامه داد: دومین روش، فرو بردن احساس عصبانیت و خشم است؛ اگر شما عصبانیت خود را در درون حبس کرده و به آن فکر نکرده و تمرکز خود را به نقاط مثبت دیگری معطوف کنید، در این صورت می‌توان گفت در حال استفاده از این روش هستید. هر چند که این روش بعضاً به درد می‌خورد، اما استفاده مستمر از این روش ممکن است خیلی هم مناسب نباشد.

وی اضافه کرد: اگر احساس عصبانیت و خشم به درستی بیان نشود، بعد از مدتی عوارض آن به خود فرد عصبانی باز می‌گردد و ممکن است به ناراحتی‌هایی از قبیل فشار خون بالا، زخم معده یا افسردگی منجر شود.

گروسیان عنوان کرد: روش سوم برخورد منطقی با این احساس است. شما می‌توانید در حالت بروز عصبانیت با کنترل تنفس و ضربان قلب، خودتان را از لحاظ فیزیولوژیک آرام کرده و احساس عصبانیت در درون خود را سبک کنید.

وی افزود: در نهایت اگر هر از چند گاهی کنترل اعصاب خود را از دست می‌دهید یا نگران از دست دادن کنترل اعصابتان هستید در این صورت می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید. این را هم بدانید که روانشناسان امروزه معتقدند باور مفید بودن تخلیه عصبانیت کاملاً اشتباه بوده و این روش هیچ‌گونه فایده‌ای در برنداشته و برعکس مضر است، به همین علت بهترین راه، بررسی علت عصبانیت و حل آن قبل از عصبانی شدن یا بروز آن است.

به گفته گروسیان، روانشناسان معتقدند بهترین روش‌های جلوگیری از خارج شدن کنترل عصبانیت عبارتند از شل شدن با نفس عمیق، تغییر سریع افکار، تلاش برای حل علت عصبانیت، برقراری ارتباط منطقی با مخاطب، استفاده از سلاح مزاح در حین عصبانیت و تغییر محیطی است که در آن قرار دارید.

وی اذعان کرد: هیچ‌کس قادر به از بین بردن احساس عصبانیت نیست و با وجود همه تلاش‌ها، مواردی پیش می‌آید که منجر به عصبانیت فرد و بروز آن می‌شود. زندگی همواره با موانع، تلخی‌ها، از دست دادن‌ها و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی همراه است و هیچ کس قادر به تغییر این عوامل نبوده و نیست اما می‌توانید نحوه تأثیرگذاری این عوامل را بر روی خود تغییر دهید. شما می‌توانید با کنترل واکنش‌های ناشی از عصبانیت در دراز مدت مانع از آن شوید که این حالت موجب احساس منفی و سایر عوارض ناخواسته در شما شود.

پیامبراکرم (ص) درباره کنترل خشم می فرمایند: «اَلا اِنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطی‌ءَ الغَضَبِ سَریعَ الرِّضا؛ بدانید که بهترین انسان‌ها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.»

امام علی(ع) نیز در این باره می فرمایند: «اَقدَرُ النّاسِ عَلَی الصَّوابِ مَن لَم یَغضَب؛ تواناترین مردم در تشخیص درست کسی است که خشمگین نشود.»

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «مَن غَضِبَ عَلَیکَ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَلَم یَقُل فیکَ سوءا فَاتَّخِذهُ لِنَفسکَ خَلیلاً؛ هر کس سه بار بر تو خشم گرفت ولی به تو بد نگفت، او را برای خود به دوستی انتخاب کن.»

همچنین ایشان می فرمایند: «اَلمُؤمِنُ اِذا غَضِبَ لَم یُخرِجهُ غَضَبُهُ مِن حَقٍّ وَاِذا رَضِیَ لَم یُدخِلهُ رِضاهُ فی باطِلٍ وَالَّذی اِذا قَدَرَ لَم یَأخُذ اَکثَرَ مِمّا لَهُ؛ مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از حق بیرون نبرد و چون خشنود شود، خشنودیش او را به باطل نکشاند و چون قدرت یابد بیش از حق خود نگیرد.» /م

منبع:خبرگزاری ایسنا