تسنیم: به‌طور مشخص برنامه شورای عالی فضای مجازی در ارتباط با پالایش فضای سایبری و هدف‌مندی فیلترینگ چیست؟

اخوان بهابادی: در حوزه پالایش، اعتقاد قوی و محکم به لزوم حضور سامانه فیلترینگ در کشور داریم ولی معتقد هستیم به‌دلیل مشکلات در حوزه اجرا از نظر فنی سامانه فیلترینگ کشور به‌صورت بهینه عمل نمی‌کند به‌این‌معنا که به‌طور مثال در یک وب‌سایت احتمال دارد چند خط محتوای مجرمانه وجود داشته باشد، ازآن‌جایی که در حال حاضر فیلترینگ روی url اجرا می‌شود اگر چنین محتوایی روی سایت تشخیص داده شود کل سایت بسته خواهد شد در صورتی‌که این حالت بهینه نیست. شاید در یک سایتی که همه محتوای آن مفید است تبلیغی در گوشه این سایت وجود داشته باشد که آن تبلیغ با ارزش‌های ما همخوانی نداشته باشد از دید ما سامانه فیلترینگ در صورتی بهینه تلقی می‌شود که فیلترینگ بر روی محتوا اجرا شود یعنی به‌جای اینکه دستور مسدودسازی کل سایت را صادر کنیم تنها محتوای مجرمانه را از روی سایت حذف کنیم.

تسنیم: آیا امکان فنی برای آن در کشور فراهم شده است؟ آیا برنامه‌ریزی صورت گرفته است؟

اخوان بهبادی: چندین پروژه شروع شده و روی این موضوع کار می‌کنند که امیدواریم در 3 ماه آتی که فازهای مقدماتی آن راه‌اندازی می‌شود مردم اثرش را احساس کنند.

تسنیم: موضوعی که در بحث فیلترینگ مطرح است این بوده که هیچ مرجع مشخصی درباره فیلترینگ جوابگو نبوده و ضابطه مشخصی وجود ندارد، آیا قصد ندارید یک واحد حقوقی که بتواند به‌صورت قانونمند و منسجم درون  شورا پاسخگو باشد، طراحی کنید؟

اخوان بهابادی: در حال حاضر طبق قانون، کمیته تعیین مصادیق جرایم رایانه‌ای در دادستانی کل کشور مسئول تشخیص محتوای مجرمانه در سایت‌های اینترنتی است و صدور دستور فیلترینگ توسط این کمیته انجام می‌شود و اجرای فیلترینگ توسط وزارت ارتباطات انجام می‌شود هرچند از نظر قانونی منعی برای مسدودسازی سایت‌ها از طریق سایر مراجع موجود در قوه قضائیه وجود ندارد. یعنی در کنار کمیته تعیین مصادیق یک قاضی هم در قوه قضائیه به‌طور مستقل بدون هماهنگی کمیته تعیین مصادیق می‌تواند دستور مسدودسازی را اعلام کند، و این همان اتفاقی است که در‌خصوص تابناک رخ داده است، یعنی بدون حکم کمیته تعیین مصادیق، از طریق دادستان تهران مستقیماً مسدودسازی اعمال شد.

نکته حائز اهمیت اینجاست که جدا از اینکه چه مرجعی دستور صادر می‌کند، اطلاع‌رسانی و پاسخ‌گویی به کاربران مهمترین نکته‌ مغفول‌مانده در حال حاضر است، یعنی اگر کاربران نسبت به فیلترینگ سایتی اعتراض داشته باشند و به این تشخیص برسند که فیلترینگ اشتباه اعمال شده باید سامانه‌ای وجود داشته که مردم بتوانند به‌راحتی با آن تماس گرفته و اعلام اعتراض کرده و سریعاً پاسخ دریافت نمایند، به‌عنوان مثال ظرف 24 ساعت پاسخ دریافت کنند که این درخواست شما بررسی شد که یا به‌دلیلی اعتراض وارد نیست و کماکان فیلترینگ ادامه می‌یابد یا اعتراض وارد بوده و فیلترینگ رفع می‌شود. در حال حاضر این سیستم در دبیرخانه کمیته تعیین مصادیق وجود دارد ولی به‌دلیل اطلاع‌رسانی ضعیف و تأخیر زیاد در پاسخگویی به مشتریان کاربران از آن استفاده نمی‌کنند که امیدواریم تصحیح شود.

تسنیم: با توجه به آگهی‌ای که اخیراً در روزنامه رسمی منتشر شده است، کل سازمان‌های موازی و فعال در این حوزه زیرمجموعه شورای عالی مجازی شده‌اند اما در حال حاضر می‌بینیم که پلیس فتا هنوز به‌صورت موازی رأساً عمل می‌کند،  آیا با شما هماهنگ هستند؟

اخوان بهابادی: پلیس فتا هماهنگی کامل با شورای عالی فضای مجازی دارد،  فرمانده نیروی انتظامی عضو شورای عالی فضای مجازی است و به‌صورت خاص رئیس پلیس فتا عضو شورای معین شورای عالی فضای مجازی هستند، همچنین آنها عضو کمیسیون عالی امنیت فضای مجازی کشور هستند یعنی در چندین کمیسیون شوراها این افراد حضور دارند و در حال حاضر  هماهنگی خوبی هم با مجموعه فضای مجازی دارند.

تسنیم: آیا نیازی به  هوشمند سازی فیلترینگ که در کارگروه  انجام می‌شود، هست؟

اخوان بهابادی: کمیته تعیین مصادیق مرجع صدور فرمان فیلترینگ است، اینکه عملیات اجرایی چگونه محقق شود این کمیته در آن ورود نمی‌کند بلکه مجری این کار وزارت ارتباطات است. کمیته تعیین مصادیق جرایم رایانه‌ای تشخیص می‌دهد در سایتی محتوای مجرمانه وجود دارد. تشخیص مجرمانه بودن محتوا برعهده کمیته تعیین مصادیق است ولی اجرا در وزارت ارتباطات است. تیمهای مختلفی روی این پروژه کار می‌کنند.

تسنیم: لطفاً راجع به اپراتور چندرسانه‌ای که قبلاً از سخنان خودتان بود و تازگی شروع به‌کار کرده است توضیحاتی بدهید؟

اخوان بهابادی: ما در کشور دنبال این هستیم که ان شاء الله علاوه بر خدمات متنی، خدمات صوتی و تصویری هم مانند خدمات پخش ویدئو درخواستی  برای مردم از طریق بستر اینترنت فراهم شود. با اتصال به تلویزیون خانگی از این خدمات نهایت استفاده را بکنند این پروژه و فعالیت در حال حاضر به صورت پایلوت از دو هفته پیش آغاز شده  و در اولین اقدام هم هفته گذشته آقای مهندس سیاهکلی معاونت رسانه های مجازی صدا و سیما ، از سوی مرکز ملی فضای مجازی  به عنوان مجری طرح خدمات چند رسانه ای فضای مجازی کشور منصوب شدند،تا  ان شاءالله بتوانند  این پروژه را ظرف مدت مشخصی در کشور اجرایی نمایند . پروانه لازمه هم تهیه شده و  نکته مبهمی در پروانه وجود ندارد و اصل متن پروانه آماده اعطا است و  امیدواریم طی هفته های آینده اعطا به صورت رسمی انجام شده و  پروژه کلید  بخورد.

تسنیم: گفته بودید که  در فضای سایبری خدماتی به کشورهای کشور دیگر  ارایه می دهیم لطفا در این خصوص توضیحاتی بدهید ؟

اخوان بهابادی : چندسالی است که شاهدیم در خارج از کشور در کنار جنگ فیزیکی و حرکت های تروریستی،حرکت هایی هم در حوزه فضای مجازی هم سازماندهی می شود و مورد تهاجم سایبری قرار می گیریم .از آنجا که محدود کردن حوزه گسترش حملات سایبری کار سختی است. طی ماه های گذشته شاهد بودیم که  دشمنان قسم خورده، جمهوری اسلامی ایران را مورد حملات خودقراردادندکه این حملات بعضاً باعث ایجاد مشکلاتی در کشورهای دیگر هم شد. البته به نظر می رسد که این نشت به صورت ناخواسته بوده است به دلیل اینکه در شبکه از طریق کامپیوتری که همه با هم در ارتباط هستند ،کشورهای زیادی به این ویروس ها آلوده شدندو معمول این است  موقعی که چنین اتفاقی می افتد کشورها سعی می کنند ازمرجعی که زودتر از بقیه توانسته این مشکل را حل کرده و به نوعی پادزهرش را طراحی کند درخواست کمک می کنند. در برخی از این حملات جمهوری اسلامی ایران توانسته بعنوان اولین کشور ( هدف اصلی ) عمل کند و پادزهرویروس هارا کشف کند به همین لحاظ کشورهای زیادی درخواست حمایت کردند وما هم پذیرفتیم که به آنها کمک کنیم و امیدواریم با همکاری کشورهای مختلف در دنیا مانع بروز چنین حملاتی به صورت کلی شویم.

تسنیم: در خصوص نحوه فروش و ارایه vpn توضیحاتی بدهید؟

اخوان بهابادی : ان شاءالله در اواخر هفته جاری پورتالی معرفی می شود برای ثبت نام متقاضیان دریافت خدمات vpn قانونی در کشور. البته به دلیل ظرفیتی که در اختیار داریم مجبور هستیم ثبت نام را مرحله بندی و اولویت بندی کنیم و در مراحل مختلف زمانی از متقاضیان ثبت نام به عمل بیاوریم. بدیهی است که بعد از آغاز به کار ارائه خدمات vpn  قانونی در کشور امکان ارائه این خدمات به صورت غیرقانونی وجود نخواهد داشت و با متخلفان برخورد خواهد شد.در مرحله اول اولویت اعلامی، موسسات مالی و اعتباری، سفارتخانه ها و خبرگزاری ها هستند که به تدریج راجع به اولویت های بعدی اطلاع رسانی خواهد شد.

تسنیم: تعریف مرز بین قانونی و غیرقانونی چیست؟

اخوان بهابادی : تفاوت تعریف قانونی و غیر قانونی  این خواهد بود،کسانی که در سامانه ثبت نام کنندومورد تایید قرار بگیرند ،به آنها اعلام می شود که برای دریافت خدمات vpn مراجعه کنید این خدمات از نظر ما قانونی تلقی می شوند.

تسنیم:در ارتباط با حمایت از میزبانی دیتا سنترهای داخل کشور چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

اخوان بهابادی : باید بگویم  در راستای حمایت از میزبانی داخل برای وب سایت های مختلف ،درجلسه گذشته شورایعالی فضای مجازی مصوب شد که از این به بعدهزینه تعرفه برق مصرفی مراکز دیتا، با تعرفه فرهنگی و آموزشی محاسبه شود،چراکه دردیتا سنترها بیشترین هزینه ها مربوط به  برق مصرفی است که این مصوبه باعث می شود مبلغ برق آنها به شکل قابل توجه‌ای کاهش پیدا کند.
همچنین مقرر شد براساس مصوبه کمیسیون عالی دیتا سنترهای داخل کشور،هزینه کمتری برای ارسال اطلاعات(SEND) نسبت به دریافت(RESEV اطلاعات پرداخت کنند در واقع مقرر شد که این مبلغ نسبت ده به یک باشد. یعنی با پرداخت هزینه  مشخصی برای  حجم دریافت براساس همان تعرفه های قبلی دیتا سنترها تا ده برابر می تواند ارسال انجام دهند.
این دو موضوع باعث می شود که خدمات میزبانی در کشور  زیر قیمت جهانی شود واین کاررا برای اولین بارانجام دادیم تا سایت ها و وب سایت ها انگیزه پیدا کنند که میزبانی شان را به داخل کشور انتقال بدهند.
 
تسنیم : قصد ندارید که موتور جستجوگری ملی و بومی در کشور طراحی کنید تا دیگر نیازی به گوگل و جی میل نباشد؟

اخوان بهابادی : شرکت های مختلفی در داخل کشور وجود دارند و در حال فعالیت هستند و در بخش خصوصی بر روی موتور جستجوگر و ایمیل بومی کار می کنند ،سیاست ما نیز حمایت از این شرکت های خصوصی است . قطعا به عنوان حاکمیت قصد نداریم موتور جستجوگر ملی داشته باشیم.ولی شرکت های خصوصی این کار را انجام می دهند و ما از آنها حمایت می کنیم و معتقد هستیم این فعالیت ها ازجنس فعالیت بخش خصوصی است و فقط دولت  به جای آنکه رقیب این بخش باشدباید حمایت کند وامیدواریم طی ماه های آتی خدمات قابل رقابت با موتور جستجو خارجی در کشور بخش خصوصی بتواند ارائه دهد.

تسنیم: کشور ما چه دفاعی در راستای مسائل امنیتی در خصوص فضای مجازی دارد؟

اخوان بهابادی : هر کشوری برای دفاع از منافع اقتصادی ، مسائل امنیتی و ارزش های فرهنگی خود  مقرراتی را وضع می کندکه این موضوع خاص کشور ما نیست،ما هم به موضوعات داخل کشور فکر می کنیم ،اگر  بخش خصوصی ،توانمندی لازم را برای رقابت پیدا کند  حتماً‌ حاضر هستیم  که حمایتی هایی از این بخش داشته باشیم اما به آن معنا نیست که ابتدا اقدام سلبی را در حوزه موتور جست و جو گر  و ایمیل انجام دهیم و بعد فکر کنیم که چگونه این سرویس را داخل کشور راه اندازی کنیم که قطعاً این اتفاق نمی افتد.

تسنیم: لطفا درخصوص وضعیت وکیفیت پهنای باندهم توضیحاتی بفرمائید.

اخوان بهابادی : اولین اقدام این بود که برای سرعت دسترسی کاربران خانگی  به اطلاعات تولید ومیزبانی شده درداخل کشور،مصوبه ایی داشته باشیم ،لذااصل موضوع در شورای عالی فضای مجازی تصویب شد تا سرعت دسترسی به محتوای تولید ومیزبانی درداخل کشور ، نسبت به سرعت محتوای تولید ومیزبانی شده درخارج افزایش داشته باشد.ولی عدد دقیق در جلسه آتی کمیسیون عالی  تنظیم مقررات تصویب خواهد شد و استخراج عدد برای ابلاغ به کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی ارسال شده است تادر جلسه آتی بررسی و تصمیم گیری شود. البته بدیهی است که این عدد براساس آن پهنای باندی خواهدبودکه قابلیت پخش تصویر، فیلم  و مولتی مدیا راداشته باشد.که این اولین گام می شود برای آن اقدام.برای تحقق پروژه  تلویزیون تعاملی  داخل کشور پیش بینی ما این است  طی 6 ماه آینده فاز مقدماتی به بهره برداری برسد ولی اجرای این پروژه در کشور زمان بر خواهد بود.

گفت وگو از :انسیه آبشاری،مجید هدایتی وفرهادخادمی ،خبرگزاری تسنیم