به گزارش باشگاه خبرنگاران بیرجند

پنج وجه تسمیه برای بیرجند بیان شده‌است.

بیرجند یعنی نصف شهر/نیم شهر
بیرجند یعنی شهر بلند
بیرجند یعنی شهر چاه
بیرجند یعنی شهر طوفان
بیرجند یعنی برزن
آقای رجبعلی لباف خانیکی در مقاله خود تحت عنوان "تأملی در نام بیرجند"، بیرجند را مرکب از دو جزء "بیر" و "جند" می‏داند. "بیر" در پارسی باستان به معانی رعد و برق، صاعقه و طوفان و "جند" که معرّب "کند" است به زبان فرارودی به معنی مکان و شهر آمده‌است. با توجه به نامهای مناطق و شهرها در خراسان بزرگ ، مانند تاشکند، خجند، سمرقند و ...، این وجه تسمیه درست تر به نظر می‌رسد.

موقعیت جغرافیایی
شهرستان بیرجند با 140 كیلومتر مرز مشترك با كشور افغانستان در جنوب استان خراسان واقع شده است. شهرستان بیرجند از شمال به شهرستان قاینات، از شرق به كشور افغانستان،از جنوب به شهرستان نهبندان و استان كرمان و از مغرب به شهرستان‏هاى فردوس و طبس محدود است. وسعت این شهرستان 34893 كیلومترمربع و مركز آن شهر بیرجند مى باشد كه در 59 درجه و 13 دقیقه طول جغرافیایى و 32 درجه و 53 دقیقه عرض جغرافیایى ودر ارتفاع 1470 مترى از سطح دریا قرار گرفته است.
فاصله شهر بیرجند تا مركز استان خراسان 481 كیلومتر، تا مركز استان سیستان و بلوچستان 458 كیلومتر و تا مركز استان كرمان 586 كیلومتر می‏باشد. بیرجند شهرستانى كوهستانى است و در آن‏ كوهها و دره‏هاى عمیق و حاصلخیزى وجود داردكوه‏هاى عمده شهرستان عبارتند از:رشته‏ كوه باقران در جنوب كوه شاه در غرب (حاشیه كویر) ، رشته‏ كوه مؤمن ‏آباد. آب و هواى این شهرستان بیابانى و نیمه بیابانى است. در شهرستان بیرجند رودخانه عمده‏ اى وجود ندارد و رودها كه به «كال» معروفند، عموماً فصلی و مسیل می‏باشند.این شهرستان در حال حاضر داراى 4 بخش مركزی، خوسف، درمیان، سربیشه، 19 دهستان و 4 نقطه شهری می‏باشد بیرجند پرجمعیت‏ ترین شهرستان جنوب خراسان می‏باشد و جمعیت آن طبق سرشماری سال75، 000/280نفر بوده كه از این میزان 000/130 نفر در مناطق شهری و 000/150 نفر در مناطق روستایى ساكن می‏باشند

تاریخچه بیرجند

نخستین بار نام بیرجند در اسناد مكتوب در كتاب معجم‏ البلدان، قرن هفتم هجری قمری آمده كه این شهر را از زیباترین بلدیه قهستان معرفی كرده است. همچنین سیاحان و مورخانى چون ماركوپولو ، یاقوت حموی، مقدسی، حمدا... مستوفی و حافظ ابرو در كتابهاى خود از این شهر به نوعی یاد نموده ‏اند. بیرجند مركب از دو جزء«بیر» و «جند» است كه هر دو بخش آن در زبان پارسی باستان واژه‏اى ‏مستقل و داراى معنا و مفهوم اساطیری و تاریخی‏ می‏باشد كه این دو جزء باهم معنى «شهرتوفان» یا شهر «صاعقه» را می‏دهد.كشفیات اخیر باستان‏ شناسان در منطقه بیرجند حاكی از این است كه نواحی مزبور علاوه بر اینكه محل سكونت یا معبر انسانها در پیش از تاریخ بوده، رد پاى قوم ساگارتى یكی از اقوام كوچ ‏نشین پارسی را نیز در خود به یادگار گذاشته است كه نمونه بارز آن كهن‏ ترین اثر كشف شده بیرجند به نام سنگ‏ نگار لاخ مزار كوچ می‏باشد كه بر آن نقوش پیش از تاریخ، علائم پیكتوگرافی یا تصویری و كتیبه‏ هاى خط عربی نیز به چشم می‏خورد.
قرائن و شواهد نشان‏ دهنده این است كه آبادانى و رونق شهر بیرجند از دوره صفویه به بعد بوده، كه تقریباً تا اواسط دوره قاجاریه معماری و بافت هماهنگی را دربر داشته است. یادمانهاى تاریخی بی‏شمار در این شهر، خانه ‏هاى گلی و گنبدی شكل و كوچه‏ هاى پیچ در پیچ، قراولخانه‏ هاى بیدار و كاروانسراهاى پرجنب و جوش حكایت از دفاع در برابر دشمن بیگانه و یا مبارزه با توفان شن دارد. با توجه به همه این عوامل شناخت گذشته شهر بیرجند با عناصری چون میدانهاى كوچك، آب‏ انبارهاى قدیمی، مساجد و حمام‏هاى عمومی میسر می‏گردد. روی‏ هم رفته شهر بیرجند داراى 19 محله معتبر و مهم بوده است.

اماکن تاریخی
آب انبار‌ها
بند دره یکی از جاذبه های گردشگری بیرجندآرامگاه حکیم نزاری
ارگ کلاه فرنگی
بند دره
بند عمرشاه
عمارت اکبریه
قلعه بیرجند
کنسولگری انگلیس (باغ منظریه)
مدرسه شوکتیه
مدرسه معصومیه
مصلی بیرجند
یخدان رحیم آباد

اماکن تفریحی

آبنمای موزیکال
پارک آزادی
پارک توحید
پارک صیادشیرازی
موزه بیرجند/س