لرستان/
در نوروز کجايي ايران را بگرديم؟(5)
زبان مردم لرستان به دو زبان لري و لكي صحبت مي كنند و بسياري از واژه هاي لري اغلب ريشه هاي باستاني دارند و به احتمال تعداد زيادي از اين واژه ها مربوط به زبانهاي كاسي و عيلامي مي باشد واين زبان بزرگترين رابطه را با زبان فارسي دارد و در جاذبه گردشگري اين استان پل هاي زيبا و قلعه هاي منحصر به فردي را دارا است
به گزارش گروه استان هاي باشگاه خبرنگاران ، زبان مردم لرستان به دو زبان لري و لكي صحبت مي كنند كه اولي زبان اكثر شعبات قوم لر مي باشد و دومي در بين برخي از طوايف لرستان بخصوص مناطق شمالي لرستان (مناطق الشتر ، كوهدشت و نور آباد ) رايج است . بر اساس مطالعات زبان شناسي ، زبانهاي لري و لكي جزو زبانهاي هندو - اروپايي به شمار مي آيند .
بنا بر اين گزارش : زبانهاي ايراني شامل زبانهاي ايراني شرقي و زبانهاي ايراني غربي مي باشد . لكي و لري جزو زبانهاي ايراني غربي محسوب مي شوند . بسياري از واژه هاي لري اغلب ريشه هاي باستاني دارند و به احتمال تعداد زيادي از اين واژه ها مربوط به زبانهاي كاسي و عيلامي مي باشد . گفته مي شود زبان پارسي در زمان امپراتوريهاي هخامنشي ، اشكاني و ساساني در لرستان گسترش يافته است .
براساس اين گزارش : در بين زبانهاي جنوب غربي ايران ، زبان (گويش) لري بزرگترين رابطه را با زبان فارسي دارد كه هر دوي آنها دنباله پارسي ميانه ، زبان پارتيان قرن هشتم بعد از ميلاد هستند . همانگونه كه مي دانيم پارسي ميانه ، زبان پارتيان و ساسانيان بود كه به تدريج تغيير شكل داده و به صورت زبان فارسي نزديك است كه بعضي معتقدند اين زبان در گذشته نه چندان دور از فارسي منشعب شده است .
پل ها از جاذبه گردشگري استان لرستان
شايان ذکر است :پل شاپوري در فاصله دو كيلومتري جنوب غربي خرم‌آباد و در غرب شهر قديمي «ايزدخواست» يكي از شاهكارهاي معماري و پل‌سازي دوره ساساني باقيمانده است . اين پل 28 تاق در جهت غربي ، شرقي داشت كه امروزه فقط شش تاق آن باقي مانده است . سطح هر پايه 66 متر (6 *11) و ارتفاع كنوني آن 16 متر است . تاق‌ها باسنگ‌هاي حجاري شده ، ساخته شده‌اند .
لازم ذکر است :پل كرودختر در غرب سرطرهان بر روي رود سيمره در جاده خرم آباد – انديمشك ، پل كرودختر واقع شده است . محل پل ، به نام «سي پله» مشهور است . اين پل چهار چشمه داشته كه تاق دو چشمه آن باقي مانده است . اندازه دهانه هر تاق يا چشمه 11 متر و ارتفاع آن تا بستر خشك 2/19 متر است . دو پايه شرقي و غربي آن به كوه‌تكيه دارند . طول پل 16 متر است .
در اين گزارش آمده است : پل آجري ( گپ ) پل آجري در مركز شهر خرم آباد و بر روي رودخانه گلال واقع شده است . اين پل دو قسمت شرقي و غربي شهر را به هم متصل نموده و داراي 24 چشمه طاق است . طول آن بيش از 350 متر ،پهناي آن 5/8 متر و ارتفاع آن از كف رودخانه تا روگذر پل 8 متر مربع است . اين اثر ارزشمند در زمان شاه سلطان حسين صفوي ساخته شده و منسوب به حسين خان والي لرستان مي باشد . در دوره قاجاريه به پل محسنيه معروف گرديد .
اين گزارش حاکي است : «پل خرم‌آبادي» دومين پل بزرگ شهر خرم‌آباد است كه ساختمان آن به هزينه يكي از معاريف شهر (شادروان حاج علي اصغر ناصري خرم‌آبادي) در سال 1333 شمسي آغاز در سال 1335 به پايان‌رسيد . اين پل امروزه نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد .
همچنين بر روی رودخانه ای كه از ميان شهر خرم آباد می گذرد پلی از دوره صفويه به يادگار مانده كه هنوز هم مورد استفاده است . اين پل در گذشته دارای 20 چشمه بود كه به جز موج شكن ها و پايه ها ، بقيه آن با آجر و ملاط ساخته شده است . ارتفاع پل 18 متر است . اين پل سنگ نبشته‌ای به طول دو متر دارد و در عرض و حواشی آن نام برخی از سوره های قرآن در دو سطر حك شده است .
بر اساس اين گزارش : پل رودخانه کشکان رود خرم آباد اين پل بين خرم آباد و انديمشک و بر روی رودخانه کشکان رود قرار دارد و قسمتی از آن خراب شده است . اين پل دارای 13 دهانه بوده است . ارتفاع آن درحدود 20 متر است سنگ های پايه آن بسيار بزرگ و تراشيده می باشد . بنای اصلی اين پل را عده ای به دوره ساسانيان منسوب می دارند کتيبه ای به طول و عرض يک متر و ضخامت 75 سانتي‌متر بر روی پل نصب بوده است .
اين گزارش مي افزايد :پل كاكارضا سلسله در مسير راه الشتر به خرم آباد (شاپور خواست) پلي بر رودخانه «ولم» در دره «كاكارضا» وجود داشته است كه خرابه هاي آن هنوز پابرجا هستند . مصالح اين پل از سنگ بود و ساخت پايه هاي آن به دوره پيش از اسلام مربوط مي شود . اين پل ظاهراً در دوره حكم‌راني بدر بن حسنويه ، تعمير و تجديد بنا شده بود .
در اين گزارش آمده است : پل كلهر در بخش ملاوي شهر ستان پل دختر آثار دو پل تاريخي بر جاي مانده است كه هر دوي آن ها روي رود "كشگان " احداث شده اند . از آن دو يكي پل كلهر است و ديگري پل "كر و دختر" كه در فاصله ۶۵ كيلو متري جنوب پل كلهر قرار دارد . آثار پل مملو يا كلهر در تنگه شمالي دهكده زيباي مملو بر سر راهي كه از طرهان به"ميانكوه" مي رفته ، هنوز باقي است . بناي اوليه پل به قرن چهارم هجري قمري مربوط است .
بازار هاي لرستان جاذبه گردشگري در اين استان دو چندان کرده است
ياد آور مي شود :بازار ميرزا سيدرضا،بازار سرپوشيده يا كاروان سرای ميرزا سيدرضا در سال 1301 هجری قمری به همت ميرزا سيدرضا كه زاده نقوش بود ، در خرم آباد ساخته شد . ميرزا سيدرضا ابتدا مستوفی حكومت بود و سپس به مقام نايب الحكومتی رسيد . اين بازار كه سال ها مركز داد و ستد و فعاليت های اقتصادی شهرهای اطراف خرم آباد نيز بود دو راسته دارد . راسته خاوری شامل 24 دهنه دكان و راسته شمالی شامل 16 دهنه دكان و محوطه و صحن بارانداز با 24 دهنه دكان است .
شايان ذکر است : بازار قديمی بروجرد بازار بزرگ بروجرد از مراکز قدیمی این شهر است که نبض اقتصادی منطقه را در دست دارد . ساختار فعلی بازار بزرگ بروجرد در دوران قاجار طراحی شده است که همراه با مسجد سلطانی ( امام خمینی) از دیدنی های جالب مرکز شهر بروجرد به حساب می آید . بازار بروجرد بطور کلی شامل سه دسته از بخش های مختلف است. راسته بازارها ، کاروانسراها و مراکز جانبی راسته بازارها : بخش عمده بازار بروجرد را راسته های مختلفی تشکیل می دهند که هر یک اختصاص به شغل و حرفه خاصی دارند . بزرگترین راسته بازار بروجرد ، به راسا مشهور است که ساده شده راستا و راسته است و بعضا به اسم بازار بزرگ یا راسته بازار هم شهرت یافته است .
قلعه هاي فراواني در استان لرستان وجود دارد
در اين گزارش آمده است : قلعه فلك الافلاك بر بلنداي تپه اي باستاني و طبيعي ، در مركز شهر خرم آباد واقع شده است . اين اثر ارزشمند داراي هشت برج و دو حياط مستطيل شكل مي باشد . ارتفاع بلندترين ديوار تا سطح تپه 5/22متر و مساحت كلي آن 5300 متر مربع است . پلان بنا به صورت هشت ضلعي نامنظم است .
همچنين قلعه زاغه (زاخه)اين دژ در شهرستان كوهدشت و در بخش رومشگان واقع شده و تماماً از سنگ ساخته شده است . سبك و نوع طاق آن با ساير آثار موجود در استان متفاوت است سنگهاي بكارگرفته شده در اين بنا بصورت حجاري شده و قلوه سنگ مي باشد . دمورگان اين اثر را از آثار دوره ايلامي مي داند اما بنا بيشتر خصوصيات معماري ساساني را دارد . بيشتر قسمتهاي آن در زير خاك مدفون است .
بر اساس اين گزارش : قلعه مظفری قلعه تاریخی مظفری در خيابان 24 متري در امتداد خيابان امام خميني شهر الشتر واقع شده است . اين بناي جنوبي داراي دو طبقه است که در ضلع شرقي آن يك برج دايره شكل متصل به بنا مشاهد مي گردد . مربوط به دوران قاجاریه میباشد
ياد آور مي شود :قلعه كوهزاد ( وزنيار )اين بنا در شهرستان كوهدشت و در بخش رومشگان واقع شده است . تمامي قسمتهاي برجاي مانده بنا از سنگ و ملاط است و قسمت شمالي آن سالم تر از ساير قسمت هاست . سبك طاق اين قلعه شباهتهايي با قلعه زاخه در همين منطقه دارد . موقعيت قلعه بصورتي است كه چشم انداز بسيار زيبايي از درة سيمره و منطقه طرهان و رومشكان را در برمي گيرد . اين اثر منسوب به آيين مهر پرستي و مربوط به دوره اشكاني (پارتي) مي باشد .
لازم ذکر است :قلعه منگره يكی از دژهای مهم و تاريخی خرم آباد است كه روی قله ای به نام «دز» در باختر روستای گرداب ساخته شده و به نيمه دوم قرن پنجم مربوط است . مساحت قلعه نزديك به 2000 متر مربع و سطح اختصاصی ان شامل 12 اتاق است. اين قلعه تا سال 795 هجری قمري ، يعنی تا هنگام حمله امير تيمور به لرستان ، اهميت نظامی خود را حفظ كرده بود . اكنون از قلعه منگره تنها ديوار تاق های فرو ريخته آن به جای مانده است ./ک
