به گزارشخبرنگار باشگاه خبرنگاران ايلام؛ استان ایلام با داشتن 9 شهرستان ایلام، سیروان، ملکشاهی، ایوان، چرداول، مهران، دهلران، آبدانان و درهشهر با داشتن 750 اثر ثبت شده تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی کشور قاب دیدگان هر مسافری را مینوازد و دهان هر گردشگری را به شگفتی و حیرت وا میدارد.
زندگی عشیرهای و سنتی در استان ایلام موجب رشد و رونق صنایعدستی مرتبط با آن شده است. از دیرباز بافت قالی کردی (قالیچه درشت بافت)، سیاه چادر، چیغ (چیت) بافی، جاجیمبافی، گلیم ساده، نمد مالی، احرامیبافی، گیوهبافی و عبابافی در استان مرسوم بوده است.
در راستای اهداف و سیاستگذاریها پس از ارزیابی قابلیتهای توسعه صنایعدستی مختلف بومی استان با اولویت مزیتهای هر منطقه جهت پاسخگویی به سلایق مختلف، رشتههای دیگری نظیر گلیم نقش برجسته، منبت چوب، سفالگری و طراحی روی سفال، قلمزنی روی مس، و ... در این استان راهاندازی و زمینه آموزش آنها فراهم شده است.
مهمترین صنایعدستی استان ایلام، قالیبافی است که مواد اولیه به کار رفته در این گونه زیرانداز عمدتاً از ابریشم بوده که در بیشتر موارد به صورت تمام ابریشم و در پارهای از مواقع از کرک و ابریشم با پشم در بافت فرش استفاده میشود.
امروزه بخش عمدهای از زیراندازهای سنتی که در استان استفاده میشود را فرشهای گل ابریشم و قالیچه تشکیل میدهند.
گلیم نقش برجسته از دیگر صنایعدستی بوده که این بافته از نظر اصالت و تولید مهمترین و شاخصترین صنعت دستی استان ایلام است که زمینه آن گلیم ساده و نقوش آن گره کامل قالی است که طبیعتاً بعد از بافت نقوش آن برجستهتر از زمینه است و اصالت آن مختص به استان ایلام است.
نمدمالی از دیگر صنایعدستی استان محسوب شده که به دلیل بافت عشایری این استان و تامین مواد اولیه (پشم) مورد نیاز در داخل منطقه، نمدمالی از رونق خوبی برخوردار است. البته به دلیل تاثیرات جوی این حرفه فصلی بوده و از اول تابستان تا ابتدای ماه سوم پاییز به مدت پنج ماه در سال انجام میگیرد و فرایند تولید شامل در هم تنیدن الیاف طی مراحل حلاجی کردن پشم، لوله کردن و کوبیدن آن است که در نهایت منجر به تولید نمد زیرانداز، کلاه نمدی و پالتوی(کپنک)خواهد شد.
احرامیبافی از دیگر صنایعدستی استان بوده و یکی از دستبافتههایی است که ماسوره اساس کار آن است و ماکو با الیاف نخی در این نوع بافته به کار میرود و از خامه پشمی رنگرزی شده به عنوان مواد اولیه آن استفاده میشود.
بافت این هنر- صنعت در ایلام، ایوان و مهران انجام میشود و با توجه به تعیین شهر مرزی مهران به عنوان مسیری برای اعزام و تردد زائران کربلای معلی، بافت اینگونه دستبافتهها برای سجاده اهمیت بیشتری یافته است.
گیوهبافی از دیگر صنایعدستی ایلام بوده که کوهستانی بودن منطقه و نیاز به پایافزار راحت و سبک، انگیزه بافت گیوه را فراهم آورده است. این هنر ـ صنعت که هم اکنون نیز رواج دارد طی سه مرحله ساخته و پرداخته میشود.
مرحله اول آماده کردن رویه گیوه (آجیده) که این کار توسط تختکش انجام میشود. مرحله دوم بافت رویه گیوه (گیوهبافی) که معمولاً برای بافت از نخ پنبهای و ابریشمی استفاده میشود و مرحله سوم دوختن رویه گیوه به تخت گیوه که این کار توسط فرد گیوه دوز انجام میشود.
بافت سیاه چادر از دیگر صنایعدستی استان ایلام است که در اصطلاح محلی به آن (دوار) گفته میشود و معمولاً توسط زنان عشایر در استان و با استفاده از موی بز بافته میشود.
از جمله ویژگیهای سیاه چادر میتوان به خواص فیزیولوژی موی بز اشاره کرد که برخلاف بقیه مواد در گرما منقبض و در سرما منبسط میشود و این به کاربرد ممتاز آن در سیاه چادر کمک کرده تا در تابستان منافذ سیاه چادر باز شده و هوای داخل سیاه چادر خنک شود و در زمستان منافذ آن بسته تا از ورود سرما و باران جلوگیری شود.
بافت این گونه پوشش حفاظتی در مناطق عشایرنشین کوچ روی استان ایلام انجام میشود.
چیغ(چیت) بافی نیز از دیگر صنایعدستی ایلام است، چیغ از جمله متعلقات سیاه چادر است که همانند حصاری اطراف آن را در بر میگیرد. چیغ با استفاده از الیاف گیاهی (نی) و همچنین موی بز و در پارهای از مواقع با استفاده از نخ پشمی رنگی بافته میشود ضمناً نقوش در چیغ به سبب ماهیت بافت آن به صورت هندسی است و ناگفته نماند که امروزه تکنیک بافت چیغ به عنوان پارتیشن در خانههای آپارتمانی کاربرد دارد.
جاجیمبافی از دیگر صنایع مورد توجه ایلامیان است، جاجیم بافتهای از پشم تابیده رنگی است که اغلب بافت خشنی دارد. در منطقه ایلام عموماً از الیاف پشمی در بافت جاجیم استفاده شده که به عنوان رختخواب پیچ کاربرد دارد. در اکثر خانوادههای استان ایلام از این نوع دستبافتهها برای پیچیدن یک دست رختخواب اضافی برای مهمانان استفاده میشود.
لازم به ذکر است که در گذشتههای نه چندان دور از رختخوابهایی که با جاجیم پیچیده و مرتب شدهاند در کنار دیوار به عنوان تکیهگاهی مناسب برای مهمانان استفاده میشد.
علاوه بر این به دلیل تنوع رنگی، جاجیمهای مهمانخانه زیبایی خاصی پیدا کرده است.
سفالگری از دیگر صنایع مورد توجه مردم ایلام است، سفالگری هنری با پیشینه تاریخی است که هنرمندان با استفاده از مواد اولیه فراوان و ارزانقیمت گل رس، با روشهای دستی و چرخ سفالگری اقدام به تهیه و تولید انواع فرمهای سفالی میکردند این هنر ارزشمند از سال 1380 با حمایت و نظارت مدیریت صنایعدستی در منطقه ایلام رواج یافته است.
عبابافی نیز از دیگر صنایع مرسوم استان است، عبا از جمله دستبافتههای سنتی ایران است که از دیرباز در مناطقی چون بوشهر، کوهپایه اصفهان و نایین تولید شده است.
در استان ایلام نیز در شهرستان مهران عبابافی در اندک کارگاههایی رواج دارد. پشم گوسفند و یا شتر مواد اصلی تهیه عبا است ولی امروزه برای چلهکشی عبا از نخهای پنبهای کارخانهای استفاده میشود. دستگاه عبا از جنس چوب است که به دلیل بافت ساده و عدم ایجاد نقش تنها دو عدد ورد دارد که آنها تنها برای ایجاد دهنه کار و عبور ماکو از تارهای زیر و رو مورد استفاده قرار میگیرد/س.