به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران بیرجند ؛ اين استان از شمال به خراسان رضوي و از شرق به طول 330 کيلومتر داراي مرز مشترک با کشور افغانستان بوده و از غرب به استان يزد و از جنوب به استان‌هاي کرمان و سيستان و بلوچستان محدود است

در حال حاضر اين استان داراي 10شهرستان به نام‌هاي بيرجند، قاينات، فردوس، نهبندان، بشرويه، سرايان، سربيشه و درميان مي‌باشد.

در این گزارش شهرستان های خراسان جنوبی را با جاذبه های طبیعی , گردشگری و تاریخی در یک نگاه پی می گیریم ُ .

شهر خضری قاین به عنوان دروازه استان از سمت شمال و خراسان رضوی دارای جاذبه های متعددی از قبیل:مسجد جامع خضری، پارک جنگلی، مزار امامزاده و روستای کارشک، پل سنگی و ... است. این شهر به دلیل آب و هوای معتدل و نسبتاً سرد در قیاس با سایر نقاط استان از شرایط مطلوبی جهت پذیرایی از مسافران برخوردار است.

در فاصله ۵۵ کیلومتری خضری، شهر قاین قرار دارد. قاین یکی از شهرهای تاریخی شرق کشور محسوب می شود به دلیل برخورداری از موقعیت ویژه از نظر تاریخی، طبیعی و کشاورزی شهره عام و خاص است. وجود جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی از قبیل : مسجد جامع قاین،آرامگاه بوذرجمهر قاینی و ابوالمفاخر، مسجد جامع افین، قلعه آفریز، قلعه کوه، موزه های مردم شناسی، آب و مشاهیر، منطقه کویرنوردی همت آباد، مزارع زرشک و زعفران مجموعه ای از جاذبه های گردشگری را در خود جای داده است.

پس از قاین در فاصله ۱۰۰ کیلومتری که به سمت جنوب استان حرکت کنیم به شهر بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی می رسیم. بیرجند شهری در حاشیه کویر بوده که حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. این شهر با برخورداری از جاذبه هایی نظیر ارگ کلاه فرنگی، قلعه بیرجند، عمارت های شوکت آباد و باغ رحیم آباد و اکبریه و باغ‌های تاریخی، خانه فرهنگ، مسجد جامع چهاردرخت، ارگ بهارستان و مناطق گردشگری بند دره، بند عمرشاه و آبشار چهارده در ارتفاعات باقران، موزه های مردم شناسی و باستان شناسی و موزه میراث پهلوانی و موزه مشاهیر و ... از موقعیت های ممتازی از حیث جاذبه برخوردار است.

شهر بیرجند روزگاری مرکز حکمرانی خاندان خزیمه علم بوده به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی از گذشته های دور مرکز علم و فرهنگ در شرق کشور محسوب می شده است. وجود مدرسه شوکتیه خود گواه این موضوع است. این مدرسه بنا بر اسناد و مدارک مستدل تاریخی در سال ۱۳۱۲ ه.ق ساخته شده است. شهر بیرجند به دلیل قرارگرفتن در دامنه ارتفاعات باقران و تأثیر پذیری از آنها از نظر موقعیت آب و هوایی شرایط مساعدی نسبت به مناطق اطراف دارد. شهر خوسف در ۳۶ کیلومتری غرب بیرجند و در حاشیه کویر بوده و یکی از کهن ترین و قدیمی‌ترین شهر‌های خراسان جنوبی است و روستای تاریخی خور، مسجد جامع خوسف، مقبره ابن حسام خوسفی، مجتمع آبدرمانی آبگرم لوت با خواص طبی و درمانی اعجاب انگیز و سنگ نگاره کال جنگال و لاخ مزار از جمله جاذبه های این شهر محسوب می شود.

پس از عبور از شهر بیرجند و حرکت به سمت جنوب حد فاصل شهر بیرجند و سربیشه در کیلومتر ۳۰ جاده فرعی مناطق گردشگری مزار کاهی و روستای هدف گردشگری چنشت قرار دارند که در طول سال پذیرای خیل عظیم مسافران داخلی و خارجی است. مزار کاهی به دلیل قرار گرفتن مرقد بی‌بی زینب خاتون(خواهر امام رضا(ع) ) هم چنین قرار گرفتن در دره ای سرسبز و خوش آب و هوا از نقاط گردشگری این استان محسوب می شود. در نزدیکی مزار کاهی روستای زیبای چنشت قرار دارد که به دلیل محصور شدن در ارتفاعات و وجود دو غار بزرگ و مزار سید حامد علوی و با مردمی با فرهنگ خاص از دیگر مناطق گردشگری شهرستان سربیشه به شمار می‌آید. این روستا یکی از روستا‌های هدف گردشگری استان است. شهر سربیشه در ۶۵ کیلومتری محور بیرجند – زاهدان قرار دارد. شهر سربیشه دارای چندین اثر تاریخی و فرهنگی است. روستای شگفت انگیز ماخونیک در ۷۸ کیلومتری شرق شهر‌ستان از جمله جاذبه های بی نظیر شهرستان و استان است. این روستا یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز ایران نیز به حساب می‌آید. از جمله ویژگی‌های فرهنگی آن می‌توان به بافت معماری روستا، در‌های کوتاه منازل، پوشاک، غذا‌های سنتی و هم‌چنین به رسوم آنها در مجالس عروسی و عید قربان اشاره کرد. علاوه بر آن مجتمع آب درمانی آبترش از توابع این شهرستان از دیگر جاذبه های شهرستان است. این چشمه دارای آبی سرد است که خواص آن در درمان بیماری‌های پوستی،اعصاب و روان و گرفتگی عضلات مناسب است. مود یکی از توابع سربیشه است و این منطقه‌مرکزی مهم برای قالی بافی محسوب می شود. قالی این روستا از ارزشمند‌ترین انواع قالی در جهان محسوب می شود و مرغوبیت آن در جهان شهره است.

شهر نهبندان که در قلب کویر واقع شده است از مناطق محروم استان و حتی کشور محسوب می شود دارای آثار و بناهایی تاریخی ارزشمند است که از جمله می توان به: آسبادهای نهبندان و خوانشرف، قلعه شاهدژ، قلعه نهبندان، مسجد عاشوراخانه، مسجد میغان و جاذبه های طبیعی نظیر: تپه های مارنی یا کوه های مینیاتوری که در 6 کیلومتری حاشیه محور نهبندان به کرمان قرار دارد و از پدیده ای منحصر به فرد و بی نظیر طبیعی استان به شمار می رود. همچنین تالاب کجي نمکزار یکی از جاذبه منحصر به فرد زيست محيطي استان بوده که در اوایل بهار مورد توجه گردشگران زیادی قرار دارد. در 100 کیلومتری جنوب غربی این شهرستان روستای دهسلم در حاشیه کویر لوت قرار دارد که در بخش اکوتوریسم کویر و کویرنوردی با دارای بودن مرتفع ترین، وسیع ترین و زیباترین تپه های ماسه ای کشور مورد توجه بسیاری ازکویرنوردان داخلی و خارجی قرار گرفته است.

استان خراسان جنوبی از طرف غرب دروازه اتصال به نقاط مرکزی و جنوبی کشور محسوب می شود شهرستان بشرویه‌ به عنوان نقطه ارتباطی استان‌های خراسان جنوبی با استان یزد دارای موقعیت ویژه ای از نظر جغرافیایی است این شهر که یکی از شهر های تاریخی استان محسوب می شود. وجود بافت تاریخی و ارزشمند شهر بشرویه، قلعه دختر بشرویه و هم چنین مناطق گردشگری امامزاده، مناطق گردشگری کویرنوردی…از جمله جاذبه های بشرویه محسوب می شود.

شهر‌ستان فردوس به عنوان نقطه ارتباطی استان‌های خراسان رضوی- جنوبی و استان یزد از دیگر شهر ستان های استان است که در سال ۱۳۸۶ به استان ملحق شد. این شهرستان نیز به دلیل قرار گرفتن در محل تلاقی به استان‌های مذکور از موقعیت ویژه اقتصادی و اجتماعی برخوردار است. جاذبه های کم نظیر از جمله مناطق نمونه گردشگری باغستان، آبگرم معدنی فردوس، شهر تاریخی تون، روستای بیدسکان، مسجد جامع فردوس، مدرسه علمیه علیا و… از مهم ترین جاذبه های گردشگری این منطقه است که همه ساله خیل عظیم مسافران داخلی و خارجی را پذیرایی می کند. آبگرم معدنی فردوس از جاذبه های شاخص استان محسوب می شود که بیشترین حجم مسافر را در شهرستان دارا است. آبگرم معدنی فردوس در فاصله‌ی حدود ۲۰ کیلو‌متری شمال شرقی شهر واقع شده است. این آبگرم طبیعی با خواص طبی و درمانی اعجاب انگیز سالانه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است. استفاده از این آبگرم معدنی در درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی و مفصلی موثر و توسط پزشکان توصیه شده است. هم‌چنین روستای ییلاقی باغستان علیا در ۱۵ کیلو‌متری شرق شهر فردوس واقع شده و با داشتن مناظر بدیع و بکر طبیعی، قنات تاریخی و شگفت انگیز، درختان فراوان و سر به فلک کشیده چنار و باغستان‌های پهناور انار از جمله مناطق ییلاقی و گردشگری شهر‌ستان فردوس محسوب می‌شود که در فصول گرم سال اطراقگاه مطلوبی برای مسافران و گردشگران است.

در بین قلاع تاریخی، قلعه فورگ نه تنها یکی از زیبا ترین قلاع استان به شمار می‌رود، بلکه در نوع خود از لحاظ جایگاه قرارگیری و ساختار معماری یکی از منحصر به فرد‌ترین قلاع ایران است. این قلعه در روستایی به همین نام و در فاصله ۹۰ کیلو‌متری شهر بیرجند قرار دارد. قلعه عظیم فورگ به لحاظ استقرار مکانی در شهر‌ستان درمیان و بروی کوهی شیبدار واقع شده است‌ و با توجه به اینکه قلعه‌ای نظامی و جنگی بوده چشم انداز وسیعی را در اطراف تپه و کوه تحت الشعاع قرار می‌دهد. آرامگاه سلطان ابراهیم رضا، آسبا‌های طبس مسینا، قلعه کل حسن صباح، مسجد هندوالان، قلعه دختر نوغاب و …از بنا‌های شاخص شهر‌ستان درمیان محسوب می‌شود.

شهر‌ستان سرایان نیز در شمال غربی استان واقع شده است. آنچه از بررسی‌های باستان شناسی بدست آمده حاکی از آن است که سابقه تاریخی سرایان به دوران قبل از اسلام باز می‌گردد. محوطه تاریخی کله کوب آیسک و سد زو از یادگار‌های باقی مانده از این دوران است‌ و مسجد جامع، آب انبار و کاروانسرای سرایان، مقبره توران شاه، مسجد جامع سه قلعه، برج حصار سه قلعه از بنا‌های شاخص این منطقه بوده و منطقه گردشگری کویرنوردی سرایان که به بهشت منجمان ایران نیز شهرت دارد در این شهرستان قرار دارد.

در پایان مسافران این منطقه حجم عظیمی از سوغات، هدایا و تحفه‌ها را می‌بینند که هر کدام به نحوی با کیفیت مثال زدنی خود ارمغانی از این دیار است و برخی از این سوغات و ارمغان‌ها را می‌توان زعفران، زرشک، عناب، آلو بخارا، کشک سیاه، کشک زیره‌ای، برگ هلو و ... نام برد. علاوه بر تمامی موارد ذکر شده قالی نیز از دیگر سوغات پر آوازه این دیار است./س