به گزارش خبرنگار پارلماني باشگاه خبرنگاران، کتابخانه ،موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي در اوائل تأسیس حکومت مشروطه، همزمان با استقرار مجلس و اراده حاکمیت قانون در ایران شکل گرفت، اين کتابخانه اولین کتابخانه پارلمانی آسیا، عمری به قدمت تاریخ تأسیس مجلس قانونگذاری (1285 شمسی) در این ايران دارد.
 
اين کتابخانه‌ در حال حاضر 510 هزار کتاب چاپی، 24 هزار کتاب خطی، بیش از 41 هزار مجلد نشریه‌ی ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود.






تأسیس رسمی کتابخانه‌ای با هدف بنیادین حمایت فکری و علمی نمایندگانِ مجلس که از ضرورت‌های اساسی تشکیلِ حکومت جدید بود، اگرچه در دوره نخست مجلس با همه عزمی که برای انجام این کار وجود داشت، به‌دلیل مشکلات ناشی از تغییرات اساسی در سیستم حکومتی و مشغله‌های فراوان نمایندگان میسر نشد اما با مساعی و پشتکار برخی از نمایندگان فرهیخته عضو هیأت رئیسه دومین دوره‌ مجلس شورای ملی و با تصویب آیین‌نامه‌داخلی جدید مجلس شورای ملی در سال 1287 دنبال شد.
 
نخستین گام‌ها در گردآوری اين کتابخانه، مجموعه‌های اهدایی عده‌ای از فرزندان ملت در صدر مشروطیت بود که به امید تقویت علم و آگاهی و قانون، میراث علمی و مکتوب برجای مانده از عمری تلاش خود و خاندان خویش را به کتابخانه‌ مجلس سپردند و بدین ترتیب کتابخانه را بنیان نهادند.

پس از شکل‌گیری کتابخانه در فضای محدود و موقت جنب حوضخانه در ساختمان مشروطه، به دلیل استقبال منتخبین ملت از این جایگاه، تلاش‌های بسیاری برای تخصیص مکان و فضایی مناسب‌تر برای این مجموعه پی‌گرفته شد.


کتابخانه‌ی ویژه‌ی نمایندگان

علیرغم ارتباط تاریخی و تشکیلاتی این کتابخانه با مجلس شورای اسلامی، در راستای تبیین و شفافیت بیشتر رسالت اساسی و اصلی که باعث شکل‌گرفتن این کتابخانه شد یعنی اطلاع‌رسانی به‌هنگام و خاص به نمایندگان مردم، در آستانه‌ی یکصدمین سال تأسیس مجلس و شکل‌گیری قوه‌ی مقننه و با هدف تسهیل و تسریع در دسترسی آسان به اطلاعات مورد نیاز، کتاب‌ها، منابع و مآخذ لازم برای ایفای وظیفه‌ی خطیر قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای قوانین، در دی‌ماه سال 1385 در محوطه‌ی تالار جلسات علنی، کتابخانه‌ی ویژه‌ی نمایندگان به عنوان واحدی کوچک اما عملیاتی از تمامی خدمات و مجموعه‌های کتابخانه راه‌اندازی شد.





کتابخانه اصلي

ساختمان اين کتابخانه که به شماره 1 معروف است در 17 بهمن 1341 گشوده شد. مجموع کتاب‌هاي چاپي موجود در اين کتابخانه، اعم از کتب چاپ سنگي، سربي و معمولي به حدود 400 هزار جلد رسيده که شامل کتاب‌هايي به زبان‌هاي فارسي، عربي، انگليسي، آلماني، فرانسه، روسي، ترکي، ژاپني و. . . و عمدتاً در زمينه‌هاي حقوق، علوم سياسي، علوم ديني، علوم اجتماعي، تاريخ، ادبيات و هنر که با تأکيد بر اسلام‌شناسي و ايران‌شناسي است. کتابخانه مجلس به طور عمده در حوزه علوم انساني و به طور خاص در زمينه ايران‌شناسي فعال است. از ديگر منابع اين کتابخانه، تعدادي پايان‌نامه قديمي و جديد در مقاطع کارشناسي ارشد و دکترا متعلق به دانش‌آموختگان داخلي و خارجي است.

کتابخانه شماره 2

اين کتابخانه که در حال حاضر به کتابخانه "ايران‌شناسي" نيز معروف است در پي تأسيس مجلس سنا در 20 بهمن 1328، به ابتکار و علاقه‌مندي سيدحسن تقي‌زاده رئيس وقت اين مجلس، به طور موقت در کنار مجلس شوراي ملي واقع در ميدان بهارستان، در دو اتاق کوچک، با هدف ايجاد کتابخانه‌اي تخصصي در زمينه ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي، به منظور بهره‌برداري محققان ويژه و با حدود 500 جلد کتاب شکل گرفت.

کتابخانه مزبور با احداث و افتتاح ساختمان مجلس سنا (ساختمان مجلس شوراي اسلامي در دوره‌هاي اول تا ششم) در سال 1335 به تالاري در جنب هيأت رئيسه مجلس سنا و سپس در اوائل سال 1362 به کاخي که در شرق عمارت مجلس سنا قرار داشت و موزه نگارستان در آنجا مستقر بود به عنوان کتابخانه شماره 2 مجلس انتقال يافت. با انتقال به موزه نگارستان سابق به مرور اين کتابخانه شکل عمومي نيز به خود گرفت و درهاي آن به روي همه اهل پژوهش باز شد. کتابخانه شماره 2 در اوائل سال 1383 به عمارت قديمي مجلس شوراي ملي (ساختمان مشروطه) واقع در ميدان بهارستان منتقل و در آبان 1384 به عمارت قديمي کتابخانه مجلس منتقل و باز‌گشايي گرديد.







کتابخانه ويژه نمايندگان

در دي‌ماه سال 1385 در محوطه تالار جلسات علني، کتابخانه ويژه نمايندگان به عنوان واحدي کوچک اما عملياتي از تمامي خدمه و مجموعه‌هاي کتابخانه راه‌اندازي شد.


کتابخانه تخصصي انقلاب اسلامي

همزمان با شانزدهمين هفته کتاب جمهوري اسلامي در سال 1387 در دل کتابخانه مجلس كتابخانه تخصصي انقلاب اسلامي راه‌اندازي شد. در حال حاضر اين مجموعه در حدود ده هزار مجلد کتاب را در خود جاي داده است.


نشریات ادواری

در کنار مجموعه‌های ارزنده و کم‌نظیر نسخ خطی و کتاب‌های چاپ سنگی و سربی و مجموعه‌های اسنادی این کتابخانه، مجموعه‌ی 5 هزار عنوان نشریه‌ی معتبر و درخورِ اعتنای این کتابخانه فرصتی مناسب را برای پژوهشگران و مشتاقان این عرصه فراهم آورده است.

مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین مجلات فارسی‌زبان چاپ داخل و خارج کشور، نشریات مرتبط با ایران و جهان اسلام به زبان‌های غیر فارسی، شب‌نامه‌ها و ... در سیر پژوهش‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و خصوصاً بررسی‌های ادواری یک‌صد سال اخیر، منابعی متنوع و در عین حال قابل اعتمادی محسوب می‌شود، بخصوص نشریات مربوط به نهضت مشروطیت، نهضت ملی شدن صنعت نفت، انقلاب اسلامی و ... و نیز نشریات محلی، بر غنای این مجموعه افزوده است؛ در حال حاضر هم از طریق شبکه رسا و هم چاپ فهرست مجلات موجود در کتابخانه از آغاز تا سال 1386 تمامی نشریات موجود در کتابخانه به ویژه در حوزه فارسی زبان فهرست شده است و قابل بازیابی و استفاده می باشد. هم‌اکنون این مجموعه به بیش از 40 هزار مجلد رسیده است.

آثار هنری و موزه‌ای

بنیانگذاران کتابخانه‌ی مجلس از همان سال‌های نخستینِ راه‌اندازی کتابخانه، دراین اندیشه بودند که با خرید تابلوهای هنرمند، استاد کمال‌الملک و برخی دیگر از هنرمندان برجسته در کنار پارلمان موزه‌ای به‌نام آن استاد برجسته برپا کنند.

استاد کمال‌الملک پس از آگاهی از این نیتِ خیر تعدادی از آثار خویش را نیز به رسم اهداء در اختیار می‌گذارد و این مجموعه ارزشمند سنگ‌بنای شکل‌گیری موزه‌ی مجلس می‌شود. بعدها با افزوده شدن برخی آثار ارزنده‌ی دیگر از دست‌نویس‌های و اسناد تاریخی و اشیای نفیس موزه‌ی مجلس تنوعِ بیشتری یافت.

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب نیز تحولی در مجموعه‌سازی این موزه پدید آمد و اشیاء و آثارِ اهداء شده از سوی مقامات خارجی و هیأت‌های پارلمانی به رؤسای وقت مجلس شورای اسلامی هم به این موزه منتقل گردید؛ از جمله مقاطع چشمگیر فعالیت این موزه طی سال‌های 1377 تا 1383 بود که بخش عمده‌ی ساختمان موزه‌ی نگارستان برای نمایش اشیاءِ آن آماده‌سازی و در نظر گرفته شده بود و بازدیدکنندگان فراوانی را به خود جلب می‌کرد.

با جابجایی مجلس و دوایر تابعه به باغ بهارستان، فعالیت موزه به طور موقت متوقف شد و مقدماتی فراهم گردید تا این اشیاء در فضایی همخوان با تاریخ مجلس و با توجه به ارزش آن‌ها در معرض بازدید مشتاقان و علاقمندان قرار گیرد. در دوره‌ی هشتم مجلس با حمایت ریاست آقای دکتر علی لاریجانی، موزه در عمارت قدیمی و زیبای مجلس شورای ملی معروف به ساختمان مشروطه در تاریخ 11 آذر 1388 با حمایت های جدی و پیگیر ریاست محترم دفر رئیس مجلس جناب آقای دکتر جعفری بازگشایی گردید.

در حال حاضر موزه‌ی مجلس با دو رویکرد هنری و تاریخی به فعالیت خود ادامه می دهد؛ در رویکردی هنری برخی از آثار هنری از جمله تابلوهای استاد کمال‌الملک و شاگردان ایشان مانند علی محمودی، محمود اولیاء، جعفر چهره‌نگار ... و هدایایی که مقامات خارجی به رؤسای مجلس شورای اسلامی تقدیم نموده‌اند در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده شده و در رویکرد تاریخی، تاریخ مشروطیت، مجلس، قانونگذاری و انقلاب اسلامی در قالب تصویر، سند و تندیس شخصیت‌های تاریخی معاصر ایران به نمایش گذاشته شده است. از دیگر بخش‌های این موزه صحن علنی و زیبای مجلس شورای ملی است که انسان را به یاد تاریخ پر جنب و جوش مجلس می‌اندازد.

انتهای پیام/