به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اردبیل / مساجد تاریخی استان اردبیل عبارتند از :مسجد جمعه : این بنا در شمال شرقی شهر ، بین محله های پیرشمس الدین و عبدالله شاه بر روی تپه مرتفعی واقع گردیده و یكی از قدیمی ترین مساجد شمال غربی ایران است. با توجه به حفاریهای باستان شناسی كه در محوطه اطراف این مسجد صورت گرفته بقایای شبستان های ستوندار در بخش شرقی و شمالی و هم چنین آثاری از كتیبه های متعلق به قرن سوم و چهارم ه.ق. كشف گردیده است . اصل بنای كنونی مسجد در دوره سلجوقیان بر روی بقایای كهن تری ساخته شده كه درنتیجه حمله مغول حدود سال 620 هجری ویران و درحدود سال 650 هجری مجدداً باز سازی گشته است در این بازسازی ،گنبد به طور كامل بازسازی شده و تزیینات مختلف گچبری و نقاشی در شبستان ومحراب آن انجام گردیده است . بنای فعلی مسجد به ابعاد خارجی 85/18 ×45/36 متر از گنبد خانه ای ویران و ایوانی كه در دوره های بعد به شبستان ستونداری تبدیل شده ، تشكیل می شود همچنین در 5/16 متری مسجد ، بقایای مناره ای از دوره سلجوقی برجای مانده است . این فضا توسط سه كنج ها و ترنبه ها به هشت ضلعی و سپس شانزده ضلعی تبدیل گردیده و گنبد بر روی آن قرار گرفته است . بقایای ساقه گنبد نشان می دهد که این بخش دارای ترك های متعدد منشوری زیبا قطار بندی و تزیینات كاشی معرق بوده كه تنها بخش اندكی از آن باقی مانده است. دیواره های داخلی گنبد خانه با اندود گچ و نقوش ترنج و گل و بوته قابل مقایسه با تزیینات گنبد سلطانیه تزیین یافته و درضلع جنوبی آن ، محراب بلند و زیبایی از دوره ایلخانی باگچبری ها ومقرنس كاری های جالب و در زیر آن آثاری از محراب كوچكتر دوره سلجوقی مشهود است . درب ورودی مسجد به تاریخ 742 ه.ق. دارای گره های هندسی ، گل میخ های آهنی وكتیبه ای حاوی دو بیت شعر به خط نسخ است چنین به نظر می رسد كه درب مزبور ، از جای دیگر به این مسجد منتقل شده است . در حدود 5/16 متری مسجد ، بقایای مناره ای از دوره سلجوقی به ارتفاع هشت و قطر پنج متر باقی مانده كه به هنگام آبادانی مسجد در كنار آن قرار داشته آجر چینی بخشی از سطح مناره به صورت خفته راسته است كه تا حدودی به آن حالت تزیینی بخشیده است بر بدنه مناره دوسنگ نبشته به تاریخ های 878 و879 ه.ق نصب شده كه مربوط به اوزون حسن حكمران آق قویونلو است و ارتباطی با بنای مسجد مناره ندارد و حتمالاً از جای دیگری آورده و روی منار نصب شده است این بنا به شماره 248 به ثبت تاریخی رسیده است .

مسجد جامع نمین : معتمدین و پیرمردان در مورد بنای مسجد جامع نقل می کنند بانی مسجد شاهزاده عصمت خانم طاهرمیرزا بن اسکندر میرزا بن عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه قاجار است . در محل فعلی مسجد ، مسجدی کهنه وجود داشته به دستور شاهزاده خانم مسجد کهنه تخریب نموده و بر روی پی آن مسجد فعلی را ساخته اند . ازاره بنا سنگی و بدنه آجری با ملات ماسه آهک می باشد . سقف آن در اصل تیرپوش بوده در سالهای گذشته شیروانی بر روی آن احداث شده است . سقف تیرپوش بنا بر روی هشت ستون چوبی با پایه های سنگی قرار گرفته است . مسجد جامع دارای پنجره های مشبک چوبی و سرستونهای چوبی زیبایی است که جنس آن راش کوهی است . همچنین بنا دارای مناری با آجر چینی زیبا و چسبیده به آن می باشد .

مسجد جنت سرا : این بنا در ضلع شمالی صحن اصلی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع است و از ساخته های شاه طهماسب اول به شمار می آید. درخصوص عملكرد واقعی بنا اطلاع دقیقی در دسترس نیست و به نظر می رسد كه برای مراسم صوفیانه استفاده می شده است . نمای اصلی ایوان ، با كاشیكاری زیبا و كتیبه های قرآنی تزیین وجلوی آن به پنجره بزرگ مشبك گره چینی از جنس فلز مسدود شده است. بر روی دیوار شمالی داخل بنا ، طاق نمای بزرگ پنج ضلعی ایوان مانندی وجود دارد كه بالكن كوچكی در بالای آن ساخته اند واز طریق پلكان كوتاهی واقع در عقب طاقنما بدان می توان رسید. به نظر می رسد كه از الحاقات دوره بعدی باشد در دیوارهای شمال وغرب بنا نیز درهایی تعبیه شده كه به اتاقهای مجاور راه دارد جرز های عظیم این مسجد ، با ترفندهای مختلفی ، سبك و تو خالی ساخته شده است.

مسجد کلخوران : این مسجد در كلخوران ، سه كیلومتری اردبیل واقع گردیده است. پوشش این مسجد بر روی ستونهای ساده ای قرار دارد. نمای بیرونی بنا با طاق نماهای آجری و پنجره های مشبك و تزیینات آجری نماسازی شده است. سر در ورودی مسجد دارای طاق نماهای كم عرض و مرتفع با نیم ستون های آجری بوده و بنای مسجد متعلق به دوره قاجار است/س