به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک ، این آرایش‌ها استفاده از روش‌هایی ویژه و به‌کار بردن طرح‌ها و نقش‌های متنوع با محلول طلا و نقره است که بیشتر در حاشیه و صفحات آغازین و انجام کتب؛ سرسوره‌ها و کتیبه‌ها در قرآن؛ کتب ادبی، علمی، و دینی؛ قطعه‌های زیبای خط؛ یا پیرامون عناوین و سرفصل‌ها و جاهای دیگر صورت می‌گیرد. گاهی به‌جای طلا، از طلای فرنگی، اکلیل؛ و رنگ‌های دیگر نیز در امر تذهیب استفاده می‌شود.

در واقع، آراستن و تزیین زرین و سیمین بعدها به رنگین تبدیل شد در آذین رنگین عموماً از رنگ‌های لاجورد، سفیداب، زعفران، شنگرف، سیلو، مرکب، و رنگیزه‌های دیگر استفاده می‌شود. این هنر، همواره دوشادوش هنرهای دیگری از قبیل خوشنویسی، کاغذسازی، صحافی، ورّاقی، و جلدسازی در امر کتاب‌آرایی نقشی بسزا داشته است.

سابقه هنر تذهیب به دوره ساسانی می‌رسد. پس از رواج اسلام در ایران، این هنر در اختیار حکومت‌های اسلامی قرار گرفت و در زمره هنرهای اسلامی در آمد؛ گرچه طی دوره‌های مختلف فراز و نشیب‌هایی نیز داشته است.

در دوره سلجوقیان، مذهّبان بیشتر به آراستن قرآن، ابزار، ظروف، بِناها، و جز آن می‌پرداختند. در عصر تیموریان، این هنر به اوج خود رسید و هنرمندان و تذهیب‌گران این دوره از سراسر ایران فرا خوانده شدند و در کتابخانه‌های مهم پایتخت به امر تذهیب کتب ارزشمند دینی، علمی، و ادبی پرداختند.

در عصر صفویان، نقاشی، تذهیب، و خوشنویسی به‌نحوی بارز در خدمت کتاب‌آرایی قرار گرفت و آثار پدید آمده در آن زمان، زینت بخش موزه‌های ایران و جهان شد؛ هرچند که این هنر در اواخر دوره صفوی رو به افول نهاد.

در دوره‌های افشاریان، زندیان، و قاجاریان، هنر تذهیب ایران هنرمندانی برجسته به جهان معرفی نکرد؛ با این همه، به حرکت کند خود ادامه داد و به همت هنرمندانی سخت‌کوش توانست خود را زنده نگه دارد.

دو نوع برجسته از تذهیب را می‌توان مورد اشاره قرار داد؛

یکی تذهیب شانه‌ای که بر روی کاغذ ابری صورت می‌گرفته و مبدع آن آقا ابوطالب مدرّس، از دانشمندان عهد قاجار، بوده است .

دیگری تذهیب مُعَرّق، نقش‌های اسلیمی، فرنگی، یا نقوش دیگری است که در حاشیه کتاب طراحی می‌شود و سپس مُذهّب یا صحّاف آن را با شفره (ابزاری آهنین و تیز با سر پهن که جلدسازان در برش چرم از آن استفاده می‌کردند) بریده و بیرون می‌آورد. سپس آن را روی کاغذی با رنگ تیره افکنده و آن نقش را از روی این کاغذ جدا کرده بر حاشیه کتاب می‌چسباند.

در مرحله بعدی، مُذهّب اطراف آن را مُهره زده با زر می‌نویسد و میان آن‌را، با نقوش مورد نظر، طلااندازی می‌کند. این نوع تذهیب در عهد صفویان، از روزگار شاه طهماسب، متداول بود و عموماً بر حاشیه نسخه‌هایی تعبیه می‌شد که کاغذ آنها از نوع ختایی و ضخیم بوده و قابلیت پوست کردن را داشته است. پس از دوره صفویه، این نوع تذهیب از میان رفت و امروزه نیز متروک است./س