به گزارش خبرنگار دفاعي- امنيتي باشگاه خبرنگاران، اهالی خرمشهر با کمک نیروهای پلیس و مرزبانان توانستند ۳۵ روز در برابر ارتش عراق مقاومت کنند.

پس از حمله سراسری عراق در تاریخ ۱۳۵۹/۶/۳۱ عملاً خرمشهر از بعدازظهر همان روز زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت. ارتش عراق با اجرای آتش سنگین و هجوم قوای رزمی به خرمشهر و محاصره آن، طرح‌ریزی كرده بود كه هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان، خرمشهر را زیر اشغال خود گیرد.

ارتش عراق در چهارمین روز، از دو محور جاده شلمچه و جاده اهواز به دروازه‌های شهر رسیدند و طی چند حمله سعی داشتند به داخل شهر نفوذ كنند كه هر بار با مقاومت مدافعین عقب نشینی می‌كردند.

با گذشت چند روز از آغاز محاصره، مردم شهرهای كوچك در قالب یگان‌های سپاه و واحدهای جنگ‌های نامنظم "شهید مصطفی چمران" خود را به درون شهر رساندند، اما به دلیل مدیریت نامناسب و نبود حمایت لجستیکی و آتش توپخانه خودی، سرانجام خرمشهر پس از ۳۵ روز مقاومت، در تاریخ چهارم آبان‌ماه ۱۳۵۹ اشغال شد.

آخرین نیروهای مدافع شهر نیز که زنده مانده بودند در سحرگاه همان روز با عبور از رود کارون شهر را تخلیه کردند.

صدام در نامه‌ای که به تاریخ ۴ مهر ۱۳۵۹ به دبیر کل وقت سازمان ملل متحد نوشت، ادعا کرد که عملیات نظامی ارتش عراق که از تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به اجراء درآمد، «دفاع پیشگیری» برای دفاع از منافع حیاتی عراق بوده‌ است!

چند ماه پس از شروع جنگ و پس از آن‌که عراق نتوانست در دوره کوتاه مدتی که اعلام کرده بود (یک هفته بعد در تهران!) به نتایج دلخواه برسد و نیروهای ایرانی سازمان یافتند، مسأله آتش‌بس و صحبت‌های اولیه آن از سوی هیأت‌های موسوم به میانجی صلح مطرح شد.

مسعود اخوان کاظمی (استاد علوم سیاسی) در این‌باره چنین اظهار نظر می‌کند:

«اعلام آتش‌بس، عقب‌نشینی نیروها به مرزهای بین‌المللی، پرداخت غرامت و تعیین متجاوز از اصلی‌ترین شروط برقراری صلح بین دو کشور است، اما در سال ۶۱ هیچ‌ یک از موارد فوق محقق نشده بود، زیرا نیروهای عراقی در مناطق مختلف هنوز در خاک ایران بودند و بازگشتی صورت نگرفته و متجاوز از سوی سازمان ملل تعیین نشده بود و تنها نماینده‌ای از کشور عربستان به طور غیر رسمی و غیرقابل استناد اعلام کرد که غرامت ایران را خواهد پرداخت.

در همان زمان دو هیأت میانجی صلح یعنی هیأتی از کنفرانس کشورهای اسلامی و هیأتی از کشورهای جنبش عدم تعهد به دفعات به ایران و عراق سفر کردند و طرح پیشنهادی خود را برای آتش بس با مقامات دو کشور در میان گذاشتند.

"ابوالحسن بنی‌صدر" رئیس جمهور وقت در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۶۰ نامه‌ای خطاب به امام‌خمینی نوشت و پیشنهاد هیأت کشورهای غیر‌متعهد را به سود منافع ایران ارزیابی کرد.

بر اساس فعالیت‌های میانجی‌گرانه، قرار بود هیأت صلح از سوی جنبش غیر‌متعهدها در اواخر خرداد ۱۳۶۰ برای دریافت پاسخ دولت جمهوری اسلامی نسبت به پیشنهاد خود به ایران سفر کنند. "محمدعلی رجایی" نخست‌وزیر وقت از طریق سفیر کوبا در ایران به هیأت مزبور خبر می‌دهد که فعلاً تحولاتی در ایران در پیش است، لذا امکان پذیرش هیأت میانجی صلح از جانب ایران مقدور نیست».

عراق نیز میانجی‌گری کشورهای عربی را برای پایان دادن به جنگ، شدیداً رد کرد.

سرانجام خرمشهر پس از ۵۷۵ روز در ساعت ۱۱ صبح روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ در قالب عملیات بیت‌المقدس آزاد شد‌.

ایران در جریان این عملیات ۶۰۰۰ شهید (۴۴۶۰ شهید سپاه و ۱۰۸۶ شهید ارتش) و ۲۴ هزار مجروح داد‌. امام‌خمینی‌(ره) در ۳ خرداد ۱۳۶۱ مصادف با ۳۰ رجب ۱۴۰۲ به مناسبت آزادی خرمشهر پیامی خطاب به ملت ایران صادر کردند‌. در اولین بخش این بیانیه آمده است:

« با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است، سپاس بی‌حد بر خداوند قادر که کشور اسلامی و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود‌.»

در عملیات آزادسازی خرمشهر که بنا به ادعای " گرهارد کونزلمن"، به مدیریت فرماندهان ارتش ایران بود و بسیج مردمی و سپاه پاسداران نيز در کمک به جبهه‌ها حضور داشتند، حدود ۵۵۰۰ کیلومتر مربع از اراضی اشغالی از جمله خرمشهر آزاد شد، ۳۴ هزار نفر از نیروهای ارتش عراق به اسارت درآمدند و ۱۶ هزار نفر کشته شدند. ۵۱۱ دستگاه تانک و نفربر عراقی، ۳۸ فروند هواپیما و ۸۰ قبضه توپ از ارتش عراق نيز منهدم شد.

امام خمینی(ره) در روز ۳۱ خرداد ۱۳۶۱ فرمودند: «ما باید از راه شکست عراق به لبنان برویم. ما می‌خواهیم که قدس را نجات بدهیم. ليکن بدون نجات کشور عراق از این حزب منحوس (حزب بعث عراق) نمی‌توانیم. مقدمه اینکه لبنان را نجات بدهیم، این است که عراق را [با تشکیل حکومت اسلامی در آن کشور] نجات بدهیم».

"هنری کیسینجر" نظریه‌پرداز سیاست خارجی آمریکا، پس از پیروزی ایران در عملیات "بیت‌المقدس" و آزادسازی خرمشهر گفت: «اگر عراق جنگ را برده بود، امروز نگرانی و وحشت در خلیج‌فارس نبود و منافع ما در منطقه به آن اندازه که اینک در خطر قرار دارد، دچار مخاطره نبود و این به نفع ماست که هر چه زودتر آتش‌بس برقرار کنیم.»

پس از عقب‌راندن نیروهای عراقی از خرمشهر، صدام خواستار آتش‌بس فوری میان دو کشور شد. امام‌خمینی(ره) این آتش‌بس را رد کرده و چهار شرط برای آتش‌بس قرار دادند:

۱- آزادسازی قصر شیرین و عقب‌نشینی عراقی‌ها تا مرزهای بین‌المللی

 ۲- پرداخت غرامت۱۵۰ میلیارد دلاری

۳- بازگشت شیعیان رانده شده از عراق

۴- برکناری و محاکمه صدام.

 پس از آزادسازی خرمشهر باز هم دولت عراق حاضر به پذیرش شروط ایران شامل عقب‌نشینی نیروها به مرزهای بین‌المللی، پذیرش عنوان «شروع کننده جنگ» و پرداخت غرامت نبود.

انتهاي پيام/