به گزارش خبرنگار احزاب باشگاه خبرنگاران؛ برگزاري "انتخابات" به عنوان يكي از شاخص‌ترين مظاهر دموكراسي و مردم‌سالاري از همان نخستين روز‌هاي پيروزي انقلاب اسلامي ايران مورد توجه خاص و ويژه امام خميني(ره) به عنوان معمار بزرگ اين انقلاب قرار داشت به گونه‌اي كه حضرت امام(ره) در ماه‌هاي نخستين پيروزي انقلاب، اصل نظام "جمهوري اسلامي" را به رفراندوم گذاشت.

بازخواني شرح انتخاباتي كه در طول 33 سال از عمر پرفراز و نشيب اين انقلاب برگزار شده، حاوي درس‌ها و نكات تلخ و شيريني است كه مي‌تواند چراغي براي ادامه مسير توده‌هاي مردمي و البته احزاب، تشكل‌ها و مسئولان باشد؛ بر اين اساس در قالب سلسه گزارشاتي به صورت مجزا به بررسي انتخابات رياست‌‌جمهوري در ادوار مختلف انقلاب از سال 58 تا به امروز مي‌پردازيم و به شيوه‌اي جذاب برخي از گوشه‌هاي پنهان اين رويداد‌ها را بازگو خواهيم كرد و نيم‌نگاهي نيز به نوع نگاه برخي رسانه‌هاي خارجي به برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در هر دوره خواهيم داشت.

هفتمين انتخابات ریاست جمهوری؛ پيروزي خاتمي در مقابل ناطق نوري

انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ دوم خرداد 1376 برگزار شد؛ در این دوره 36 میلیون و 686 هزار و 49 نفر واجد شرایط رأی دادن بودند که از این تعداد 29 میلیون و 145 هزار و 745 نفر شرکت کردند که معادل 79.9 درصد بود.

در این انتخابات 238 نفر داوطلب شدند که از این تعداد 4 نفر را شورای نگهبان تأیید کرد که به ترتیب آرا عبارت بودند از: حجت‌الاسلام خاتمی با 20 میلیون و 138 هزار و 784 رأی(69 درصد)، حجت‌الاسلام ناطق نوری با 7 میلیون و 248 هزار و 317 رأی(24.87 درصد)، محمد ری شهری با 744 هزار و 205 رأی (2.55 درصد)، زواره‌ای با 772 هزار و 707 رأی (2.65) . سيد محمد خاتمی توانست به کسب بیش از 20 میلیون رأی (69 درصد) از رقبای خود جلو بیافتد.

مقام معظم رهبری حکم تنفیذ حجت‌الاسلام خاتمی را در 12 مرداد 1376 صادر کردند.

هفتمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران دوم خرداد 1376 درحالی برگزار شد که بعنوان یک رویداد سیاسی و اجتماعی هم در داخل کشور و هم در عرصه بین الملل مورد توجه قرار گرفت و به صورت های گوناگون تفسیر و رویداد مهمی در منطقه و جهان تلقی شد علت اصلی توجه جهانی به این انتخابات در واقع غیرمنتظره بودن حضور گسترده مردم و نتایج آن بود. برای توجیه این رویداد نظریه های مختلفی بیان شده است که در کل نشان از حضور گسترده مردم در انتخابات داشت که با لبیک به ولی فقیه در انتخابات شرکت کردند.

انتخاب خاتمی در 2 خرداد 76 دوره جدیدی در سیاست ایران بود و جنبشی که از دل این قضیه آغاز شد، جنبش دوم خرداد نامیده شد‌ اما در آستانه برگزاری انتخابات هفتم ریاست جمهوری و قبل از شروع انتخابات تحولات مهمی در عرصه منطقه ای و داخلی افتاد از جمله سفر هاشمی رفسنجانی در روزهای آخر ریاست جمهوری خود به تاجیکستان و امضای چند قرارداد مهم اقتصادی، صنعتی و سیاسی، برگزاری نخستین اجلاس سه جانبه سران کشورهای فارسی زبان با شرکت هاشمی رفسنجانی، برهان‌الدین ربانی، امام علی رحمانف، روسای جمهور ایران، افغانستان و تاجیکستان در دوشنبه برگزاری اجلاس فوق العاده اکو در "چارجو" واقع در شرق ترکمنستان و برگزاری سومین نشست مشورتی مدیران اجرایی این برنامه مدیران زیرمنطقه ای آسیا و اسکاپ برای بررسی مسائل تجاری و بازرگانی، حمل و نقل، توسعه صنایع انسانی، و در عرصه بین الملل: اعتراض کشورهای حوزه کارائیب به سیاست های آمریکا در قبال کوبا، راهپیمایی مردم اوکیناوا در اعرتراض با حضور نظامی آمریکا در ژاپن، تصویب دکترین جدید امنیت ملی روسیه و تشدید اقدامات مداخله جویانه آمریکا در زئیر برای سلطه بر این کشور.

اما با توجه به اینکه در 4 سال ریاست جمهوری آقای خاتمی اتفاقات و تحولات مهمی رخ داد در اینجا به چند تحول و اتفاق مهم در این 4 سال اشاره می شود:

در عرصه داخلی، برگزاری انتخابات سراسری سومین مجلس خبرگان، انتخابات شوراهای شهر و روستا، انتخابات بیستمین دوره مجلس شورای اسلامی، واقعه حمله به کوی دانشگاه که در اعتراض عده ای از دانشجویان دانشگاه تهران به توقیف روزنامه اسلام بود که با واکنش شدید نیروهای امنیتی روبرو شد، لایحه اصلاح قانون مطبوعات به مجلس، گسترش فعالیت های فرهنگی، هنری و سیاسی در فضای بازتر، افشا و اعلام رسمی وجود عوامل خودسر در وزارت اطلاعات که به عاملان قتل های زنجیره ای معروف شدند. در عرصه بین المللی نیز برگزاری کنفرانس برلین که در این کنفرانس، نهاد هاینریش بل در آلمان از 17 نفر از اصلاح‌طلبان، روزنامه‌نگاران و ملی مذهبی‌ها دعوت کرد، برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران در آذر 76 و حادثه 11 سپتامبر در آمریکا از مهمترین اتفاقات 4 سال ریاست جمهوری آقای خاتمی بود در عرصه بین الملل خاتمی با مطرح کردن گفتگوی تمدن ها در سازمان ملل متحد به عنوان مبدأ این نظریه معرفی شد.

یکی از مهم‌ترین مواضع وی سخنرانی درباره واقعه 11 سپتامبر بود که توانست ایران را از تیررس حملات آمریکا پس از حملات تروریستی دور کند؛ حضور زیبا و پرشور و شکوهمند 30 میلیون ایرانی سرافراز در دوم خرداد 1376 به میزانی بود که رسانه‌های جهان را بر‌ آن داشت که به عنوان یک رویداد بزرگ در تاریخ معاصر از آن یاد کنند ولی در پس این رویداد بزرگ تاریخی به طور همه جانبه در پی مخدوش کردن انتخابات بودند تا مانع از الگودهی از ملت ایران به دیگر ملت های جهان برای شکستن ساختار از پیش طراحی شده نظم جهانی شوند.

کشورهای غربی و در صدر آنها دولت آمریکا بر مبنای مجموعه کدهایی که از داخل ایران دریافت می کردند به این نتیجه رسیدند که زمان برگزاری انتخابات بهترین فرصت برای اجرای کودتای مخملی در ایران است تا مانع از بوجود آمدن یک نظام کارآمد و قدرتمند مردمی در ایران شوند. آنها به بهانه‌های مختلف تبلیغ می‌کردند که انتخابات در ایران آزاد نیست و با مخدوش جلوه دادن فضای انتخابات سعی در ایجاد تردید در باره نظام جمهوری اسلامی داشتند اما شکست های پی درپی نظام سلطه از جمهوری اسلامی ایران و مشارکت گسترده مردم در انتخابات و پیشرفت های چشمگیر ایران در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران حاکی از بی ثمر بودن تبلیغات غربی در این خصوص است.

واكنش رسانه‌هاي داخلي و خارجي به حضور 30 ميليوني مردم در انتخابات

روزنامه تایمز مالی، چاپ انگلیس: برخی از ویژگی های نظام انتخاباتی ایران از نظام های انتخاباتی در آمریکا و اروپا آزادمنشانه ترو  در مقایسه با کشورهای عربی، پیشرفته تر است. (منبع، کیهان1376.2.14)

خبرگزاری رویترز طی گزارش از روند انتخابات ریاست جمهوری در ایران پیش بین کرد که انتخابات به دو دوم کشیده خواهد شد. (منبع، کیهان1376.2.20)
رادیو لندن: هر 4 نامزد ریاست جمهوری این نکته را روشن کرده اند که هر کدام پیروز شوند، بهبود در روابط با آمریکا پیش نخواهد آمد. (منبع، کیهان1376.3.1)

استوارت هیوم سفیر ایتالیا در تهران: آنچه که در مرحله اول این دور از انتخابات توجه همه خارجی ها را جلب می کرد حضور گسترده اقشار مختلف مردم در انتخابات است که از وفاق کامل ملی و رابطه عمیق میان دولت و ملت در ایران حکایت دارد. (منبع، اطلاعات1376.3.7)

استورات هیوم سفیر ایتالیا در تهران: سطح بالای مشارکت سیاسی مردم ایران در جریان انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری، دور از انتظار ناظران جهانی بود. (منبع، جمهوری1376.3.8)

رابرت هیومن، سفیر پیشین آمریکا در عربستان سعودی و افغانستان: نتیجه انتخابات در ایران ممکن است زمانی برای تغییر در سیاست آمریکا به ایران باشد. وی افزود: باید ببینیم آیا سیاست ما در برابر ایران می تواند کمی انعطاف پذیر باشد یا نه؟! (منبع، کیهان1376.3.4)

رادیو لندن: پیش بینی می شود آقای خاتمی در تهران و سایر شهرستان ها به نتایج خوبی دست یابد، و افزود که هیچ تضمینی در مورد اینکه چه کسی برنده خواهد شد، وجود ندارد. پیش بینی نتیجه انتخابات آسان نیست، اما سیاستی که در انتخابات این دوره نشان داده می شود، در طول زندگی 18 ساله جمهوری اسلامی بی سابقه بوده است. (منبع، کیهان1376.3.3)

رادیو فرانسه: ایرانیان به شکل گسترده ای در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند که میزان شرکت مردم در این دور از انتخابات هم چشمگیر بود. (منبع، کیهان1376.3.3)

رادیو فرانسه: ایرانیان از نخستین ساعات بامداد به سوی صندوق های رأی رفتند این غیرعادی است، زیرا معمولا روز رأی گیری به جمعه می افتد، مردم تا نماز ظهر از خانه خارج نمی شوند و رأی خود را همان موقع به صندوق ها می ریزند اما دیروز این طور نبود و مردم به طور گسترده ای بسیج شده بودند. (منبع، کیهان1376.3.3)

رادیو رژیم صهیونیستی: در این دوره از انتخابات مردم با شور و شوق زیادی شرکت کردند و به کاندیدای مورد نظر خود رأی دادند.(منبع: کیهان1376.3.3)

راديو فرانسه: به رغم آنکه حجت‌الاسلام ناطق نوري و خاتمي هر دو وابسته به حاکميت هستند و هيچ يک از مباني و پايه‌هاي رژيم را زير سوال نمي برند ، پيروزي خاتمي تاثير درخور توجهي در جهت‌گيري‌هاي آتي ايران نخواهد داشت. (منبع: کيهان 4/3/1376)

نشريه "الوموند" چاپ فرانسه: با اينکه براي نخستين بار در تاريخ جمهوري اسلامي ايران ما شاهد يک بسيج عمومي حقيقي و رقابت واقعي بين دو نامزد اصلي در انتخابات رياست جمهوري بوديم ولي اين انتخابات معجزه‌اي در پي نخواهد داشت. (منبع: کيهان 4/3/1376)

صداي آمريکا: مردم ايران براي تغييراتي در زندگي خويش آماده شده‌اند اما اين تغييرات در چارچوب احکام اسلامي صورت مي‌گيرد(منبع: کيهان 4/3/1376)

راديو صداي آمريکا: مردم ايران براي تغييراتي در زندگي خويش آماده شده‌اند اما اين تغييرات در چارچوب احکام اسلامي صورت مي‌گيرد(منبع: کيهان 4/3/1376)

راديو صداي آلمان: حتي خاتمي هم به اصول اساسي جمهوري اسلامي متعهد خواهد ماند و انتظار دگرگوني‌هاي گسترده در سياست خارجي و داخلي ايران ديده نمي‌شود. چرا که در ايران حرف اصلي را رهبر مذهبي مي‌زند که اظهاراتش معمولا بيش از رئيس‌جمهور در نزد مردم اعتبار دارد. (متبع: کيهان 4/3/1376)

روزنامه "واشنگتن پست" چاپ آمريکا: آقاي علي اکبر ناطق نوري، رئيس مجلس شوراي اسلامي و آقاي محمد خاتمي، وزير سابق فرهنگ، هر دو روحاني هستند و هر دو سر و وضع مرتبي دارند و هر دو داراي کارنامه‌هاي خوب انقلابي هستند و هر دو تا حدودي از دنياي غرب آگاه هستند و هر دو جانشينان خوبي براي آقاي هاشمي رفسنجاني که محبوبيت عامه داشت، محسوب مي‌شوند. اين روزنامه همچنين نوشت: روزنامه‌هاي ايران و شخصيت‌هاي برجسته نيز هر کدام به يک نامزد گرايش داشتند و هر کدام يکي از آن‌ها را بهتر مي‌دانستند. (منبع: کيهان 4/3/1376)

صداي آمريکا: انتظار مي‌رود که آقاي خاتمي در مورد اصلاحات اقتصادي خط مشي هاشمي رفسنجاني را پي‌گيري کند با اين حال به نظر نمي‌رسد که تغييرات قابل ملاحظه‌اي در سياست خارجي کشور ايجاد شود. (منبع: کيهان 7/3/1376)

روزنامه دولتي "ايکس" چاپ انگليس: دولت آقاي خاتمي، رئيس‌جمهور منتخب ايران سعي خواهد کرد به دفاع از آزادي‌هاي مدني و افزايش مشارکت مردم به ويژه جوانان بپردازد. اين روزنامه تاکيد آقاي خاتمي بر وفاداري به مقام معظم رهبري را به عنوان يک تلاش توصيف کرد و افزود: آقاي خاتمي در مصاحبه مطبوعاتي خود بارها تاکيد کرد که تحت رهبري ايشان، برنامه‌هايش را پيش خواهد برد. (منبع: کيهان 7/3/1376)

راديو اسرائيل: رئيس‌جمهور جديد ايران در مصاحبه مطبوعاتي خود در امور سياست خارجي و کم و بيش مواضع دولت آقاي هاشمي رفسنجاني را بازگو کرد ولي در امور داخلي ايران تلاش به عمل آورد که موضع ميانه‌روتري در پيش گيرد.  اين راديو تاکيد کرد: آقاي خاتمي، اسرائيل را يک رژيم نژاد پرست و اشغالگر ناميد و گفت وي و کشورش اين رژيم و سلطه نامشروع آن را به رسميت نمي‌شناسد. اين راديو افزود: رئيس جمهوري جديد ايران، آمريکا را منشا تيرگي و قطع روابط با ايران ذکر کرد و از سياست‌هاي خصمانه آمريکا ابراز تاسف کرد. (منبع: کيهان 7/3/1376)

خبرگزاري رويترز: پيروزي انتخاباتي رئيس‌جمهور منتخب ايران را بزرگترين تحول سياسي پس از انقلاب اسلامي سال 1979 ذکر کرد و افزود: قول خاتمي در مباره انتخاباتي براي حرکت به سوي استقرار حکومت قانون براي او حمايت گسترده‌اي در ميان روشنفکران کسب کرده است. (منبع: کيهان 7/3/1376)

شبکه اول تلويزيون دولتي ايتاليا: دنيا از اين پس با اشتياق بيشتري تحولات ايران و برنامه‌هاي آقاي خاتمي را دنبال خواهد کرد. (منبع: اطلاعات 4/3/1376)

شبکه سوم تلويزيون دولتي ايتاليا: ملت ايران و خصوصا جوانان و بانوان منتظرند تا ببينند آقاي خاتمي براي آن ها چه کار خواهد کرد. (منبع: اطلاعات 4/3/1376)

روزنامه "لاريوپليکا" چاپ ايتاليا: حضور مردم ايران در هفتمين دوره انتخابات رياست جمهوري واقعا چشم‌ها را خيره کرد. اين روزنامه در ادامه نوشت: شرکت انبوه مردم به ويژه جوانان در اين انتخابات به حدي بود که زمان راي گيري حداقل 4 ساعت تمديد شد، اما اين امر جوابگوي هجوم ملت ايران به پاي صندوق‌ها نبود. (منبع: اطلاعات 4/3/1376)

روزنامه "نوبه سايتونگ" چاپ سوئيس: مردم ايران با تجمع گسترده در مراکز راي گيري استقبال عظيمي از انتخابات رياست جمهوري در ايران به عمل آوردند. در جلوي حوزه‌هاي راي‌گيري صف‌هاي طولاني از مردم تشکيل شده و برخي از صندوق‌ها تا ظهر پر شده بود و ديگر جاي اوراق راي نداشت به طوري که بايد آن‌ها را با صندوق‌هاي خالي عوض مي‌کردند. (منبع: اطلاعات 4/3/1376)

روزنامه "زوديچه" چاپ آلمان: ميليون‌ها ايراني در انتخابات رياست جمهوري ايران شرکت کردند. در جلوي حوزه‌هاي انتخاباتي‌، مردان و زنان ايراني به طور مجزا در صف‌هاي طولاني ايستاده بودند و منتظر انداختن آراي خود به داخل صندوق‌ها بودند. (منبع: اطلاعات 4/3/1376)

روزنامه "گازاخستانسکايا پراودوا" چاپ آلمان: شرکت گسترده مردم ايران در انتخابات رياست جمهوري بيش از حد تصور جهاني بود. (منبع: جمهوري 8/3/1376)   
ادامه دارد ...