امروز در تاریخ؛
از به توپ بسته شدن تبریز تا به توپ بسته شدن مجلس
درگذشت «شاه عباس صفوی»، به توپ بستن مجلس به فرمان محمدعلی شاه، درگذشت آیت‌اللَّه «سیدمحمد حجت کوه کمره ای»، امضای پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 15 فروردین 1392 خورشیدی برابر با 23 جمادی الاول 1434 هجری و 4 آوریل 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
درگذشت «شاه عباس صفوی» در بهشهرِ مازندران (1038 ق)
دورهٔ حکومت شاه عباس، پادشاه معروفِ صفویه، به دلیل وجود دانشمندان، علما و هنرمندان برجسته، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنای مسجد امام و میدان نقش جهان، ایجاد تونِلی در کوهرنگِ اصفهان برای انتقال آب کارون به زاینده رود، تأسیس مرکز تجارت ابریشم، احداث راه کاروان‌های تجارت ابریشم از طریق اصفهان و نیز ساخت کاروانسراهای فراوان و ایجاد واحد پول جدید در سراسر کشور از جمله اقدامات شاه عباس صفوی به شمار می‌روند.
با وجود همهٔ این
کارها، او پادشاهی قسّی‌القلب و سنگدل بود و کشتارهای فراوانی کرد. شاه
عباس صفوی سرانجام پس از 42 سال سلطنت، در 59 سالگی درگذشت و در قم به خاک
سپرده شد.
به توپ بستن تبریز توسط نظامیان دولت قاجار در جریان محاصره این شهر (1288 ش)
پس از آن که محمدعلی شاه قاجار در جریان مخالفت با نهضت مشروطه، مجلس شورای ملی را به توپ بست و تعدادی از آزادی‌خواهان را قتل عام و سرکوب نمود، مردم تبریز در اعتراض به این حوادث، علیه حکومت مرکزی قیام کردند. پیشرفت‌های مشروطه‌خواهان و عقب‌نشینی پیاپی دولتیان، عین الدوله والی آذربایجان را به محاصره شهر تبریز وادار کرد. این محاصره در حدود یازده ماه به طول انجامید و چون راه رسیدن غله و آذوقه، توسط قوای دولتی مسدود شد، قحطی شدیدی در شهر شایع گردید. از این روی مدافعین شهر در صدد یافتن راهی برای شکستن محاصره و دست یافتن به مواد غذایی بودند؛ اما قوای دولتی هوادار محمد علی شاه، شهر تبریز را به توپ بستند و تلفات و خسارات بسیاری وارد آوردند. این محاصره سرانجام در نهم اردیبهشت 1288 ش پایان یافت و شهر به دست روس‌ها افتاد.
درگذشت استاد «احمد آرام» مترجم و ادیب برجسته معاصر (1377 ش)
استاد احمد آرام، مترجم نامدار عصر حاضر، در اول فروردین 1283 ش در خانواده‌ای متدین در تهران زاده شد. پس از گذراندن دوران ابتدایی و متوسطه به مدرسه طب رفت ولی آن را ناتمام گذاشت. در این زمان با تألیف کتاب‌های درسی فیزیک و شیمی با همکاری دو تن دیگر، شهرت زیادی به دست آورد. وی در کنار تدریس و تألیف به تحصیل منطق، فقه و معانی بیان همت گماشت و با همتی عالی، زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی را به خوبی فرا گرفت. استاد احمد آرام از اعضای قدیمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده و به دین، اخلاق، قرائت و تدبر در قرآن و دوری از گناه و حرام اهتمام می‌ورزید. ایشان در امر ترجمه آثار از زبان‌های دیگر به فارسی چیره دست بوده و علاوه بر هفتاد اثر ترجمه‌ای دارای پنجاه اثر تألیفی نیز می‌باشد. ترجمه کتب الحیاة در 3 جلد، علم و تمدن در اسلام، سه حکیم مسلمان، روح ملت‌ها و نیز تألیف نقشه آسمان، هدیه سال نو و 120 مسأله حساب از جمله آثار استاد آرام می‌باشند. سرانجام این محقق گرانمایه در نیمه فروردین 1377 ش در 94 سالگی دار فانی را وداع گفت و در قطعه فرهیختگان بهشت زهرا آرمید.
به توپ بستن مجلس به فرمان محمدعلی شاه و آغاز دورهٔ استبداد صغیر (1326 ق)
محمد علی شاه از آغاز، مصمم به برانداختن مشروطیت بود. وی سوء قصد علیه خود را بهانه‌ای برای حمله به آزادی‌خواهان قرار داد و به دستور او، نیروهای دولتی به سوی مجلس روان شده و راه‌هایی که به مجلس منتهی می‌شد، بستند. آزادی‌خواهان در سنگرهای خود آماده‌باش بودند. چون خبر به آیت‌اللَّه بهبهانی و طباطبایی رسید، به سرعت خود را به مجلس رسانیدند تا شاید از وقوع حادثه جلوگیری کنند. ناگهان کُلُنل لیاخوف روسی، فرمانده قشون محمدعلی شاه، فرمان داد توپ‌ها از هر سو به سمت مجلس به شلیک بپردازند. جنگ سختی در گرفت و عدهٔ زیادی کشته شدند. پس از آن، شاه، دستور تبعید آیت اللَّه بهبهانی و حصرِ آیت اللَّه طباطبایی و نیز قتل عده‌ای از آزادی خواهان را صادر کرد. بدین ترتیب، مشروطهٔ اول ایران پس از دو سال از میان رفت و دورهٔ استبداد صغیر آغاز گشت.
درگذشت مترجم و ریاضی‌دان نامی معاصر، استاد «احمد بیرشک» (1381 ش)
استاد احمد بیرشک، در چهارم بهمن 1285 ش در تهران زاده شد. استاد بیرشک پس از اخذ لیسانس ریاضیات، به مدت 19 سال در رشته معماری به تدریس روی آورد و سمت‌های متعددی از قبیل معاونت وزارت آموزش و پرورش و بانی و معلم گروه فرهنگی هدف را بر عهده داشت. استاد بیرشک به شایستگی، لقب پدر ریاضیات ایران را داشت و علاوه بر تقدیری که وزارت علوم از وی به عمل آورد، در واپسین ماه‌های عمرش، جزو مفاخر فرهنگی و چهره‌های ماندگار، از سوی سازمان صدا و سیما معرفی شد. یکی از کارهای ارزنده و ماندنی استاد بیرشک، تدوین زندگی نامه علمی دانشوران و نیز گاهنامه تطبیقی سه هزار ساله است که تواریخ شمسی، قمری و میلادی را با هم تطبیق نموده است.
ایشان همچنین در زمینه داستان، تاریخ و زندگی‌نامه، ریاضیات و هندسه و موضوعات دیگر دارای بیش از 60 اثر است که هندسه مسطّحه، فلسفه، ریاضی، علم قدیم و تمدن جدید و مجموعه خِرَد از آن جمله‌اند. استاد بیرشک سرانجام پس از عمری تحقیق و پژوهش در اواسط فروردین 1381 ش در 96 سالگی درگذشت و جامعه علمی کشور را به سوگ نشاند.
قتل «میرزا جهانگیر خان شیرازی» به دستور محمدعلی شاه قاجار (1326 ق)
میرزا جهانگیر خان شیرازی در سال 1292 ق در شیراز به دنیا آمد. در 1311 ق در مدرسهٔ دارالفنون در تهران به تحصیل علوم و فنون جدید پرداخت و یکی از دانشمندان زمان گردید. در این هنگام بود که نهضت آزادی‌خواهی آغاز شده و او با حضور در جلسات و مجامع مخفیِ این نهضت، با بزرگان سیاسی ایران آشنا گشت. وی در اوایل سلطنت محمدعلی شاه قاجار، روزنامهٔ صور اسرافیل را راه‌اندازی کرد و از مشروطه دفاع نمود. سرانجام پس از اشغال مجلس توسط قوای روس، به دستور محمدعلی شاه، جهانگیر خان به وسیلهٔ قزاقان دستگیر و به باغشاه منتقل شد. در باغشاه او را به همراه ملک المتکلمین به طرزی فجیع به قتل رساندند.
قتل «ملک‌المتکلمین» دانشمند و روشنفکر مشروطه‌خواه به فرمان شاه‌قاجار (1326 ق)
حاج میرزا نصراللَّه مَلِکُ المُتِکَلِّمین در رجب سال 1277 ق در اصفهان به دنیا آمد. در 22 سالگی به مکه رفت و در بازگشت، به هندوستان عزیمت نمود. در هندوستان کتابی به نام «مِنَ الخَلقِ اِلی الحَق» برای بیدار ساختن مسلمانان تصنیف کرد. پس از انتشار این کتاب، انگلیسی‌ها او را از هندوستان اخراج نمودند. از آن پس به ایران آمد و در نهضت مشروطه با خطابه‌های خود به آگاهی بخشی مردم پرداخت. ملک‌المتکلمین که از خطبا و وعاظ مشهور دورهٔ انقلاب مشروطیت به شمار می‌رود، در همان روزی که مجلس شورای ملی، به فرمان محمدعلی شاه قاجار به توپ بسته شد، دستگیر و به دستور شاه، به قتل رسید.
درگذشت آیت‌اللَّه «سیدمحمد حجت کوه کمره ای» عالم وفقیه ربانی (1373 ق)
آیت اللَّه سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای در سال 1310 ق درتبریز به دنیا آمد. پس از فراگیری دروس مقدماتی در زادگاه خود، رهسپار نجف اشرف گردید و از محضر حضرات آیات: سیدمحمد کاظم یزدی، سید ابوتراب خوانساری، شریعت اصفهانی، میرزای نایینی، سیدمحمد فیروزآبادی و آقا ضیاءعراقی بهره جست و در اندک مدتی به درجهٔ عالی اجتهاد نایل گردید. ایشان درسال 1349 ق رسماً در قم رحل اقامت افکند و ضمن حضور در درس آیت‌اللَّه شیخ عبدالکریم حائری، خود به تدریس فقه و اصول پرداخت. پس از درگذشت آیت اللَّه شیخ عبدالکریم حائری، آیت اللَّه حجت کوه کمرهای به همراه حضراتِ آیاتِ عظام: سیدمحمدتقی خوانساری و سید صدرالدین صدر به ریاست امور حوزهٔ دینی دست یافت و هر سه بزرگوار، به عنوان مراجع ثلاث یا سه گانه شهرت یافتند. مدرسهٔ مشهور حجتیه از آثار ماندگار این عالم ربانی است. سرانجام، آیت اللَّه حجت کوه کمرهای، در 62 سالگی رحلت نمود و بنا به وصیت ایشان، در مدرسه حجتیهٔ قم مدفون گردید.
امضای پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» توسط کشورهای اروپای غربی (1949 م)
پیمان آتلانتیک شمالی که به اختصار ناتو نامیده می‌شود اتحادیه‌ای سیاسی - نظامی است که در چهارم آوریل 1949 م با عضویت کشورهای بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ، هلند، انگلیس، کانادا، دانمارک، ایسلند، ایتالیا، نروژ، پرتغال و امریکا در پایتخت امریکا شکل گرفت. به موجب این پیمان، حمله به هر یک از کشورهای عضو، حمله به تمام اعضا تلقی شده و باید بقیه کشورها از آن کشور حمایت نمایند. سازمان آتلانتیک شمالی در آغاز برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم و مقابله با تهدید نظامی شوروی در اروپا به وجود آمد و عامل مؤثری برای تثبیت سلطه و نفوذ امریکا در اروپا بود. این سازمان بیشتر یک تشکیلات نظامی است که دارای یک سازمان اداری و یک دبیر کل غیرنظامی می‌باشد. ولی بازوی اجرایی این سازمان، ستاد فرماندهی مشترک نیروهای پیمان است که همیشه یکی از افسران ارشد امریکایی در رأس آن قرار دارد، زیرا قسمت اعظم بودجه این سازمان را امریکایی‌ها تأمین می‌کنند و به همین جهت بود که فرانسه در سال 1960 م نیروهای نظامی خود را از ناتو خارج ساخت.
آلمان، یونان، اسپانیا
و ترکیه از دیگر کشورهایی بودند که در مراحل بعدی به این پیمان ملحق شدند.
تشکیل پیمان ناتو، از نتایج جنگ سرد و واکنشی در برابر تهدیدات احتمالی
شوروی بود؛ اما با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک کمونیست و انحلال
سازمان پیمان ورشو که برای مقابله با ناتو به وجود آمده بود، سازمان پیمان
آتلانتیک شمالی نیز هدف و ماهیت قبلی خود را از دست داد و بعضی از کشورهای
اروپای شرقی و حتی خود روسیه نیز خواهان عضویت در این سازمان شدند. مقر
پیمان سازمان آتلانتیک شمالی در بروکسل پایتخت بلژیک است و تشکیلات اداری
آن، تحت نظر یک دبیر کل اداره می‌شود.
مرگ «جان نِپِر» ریاضی‌دان اسکاتلندی و واضع لُگاریتم در ریاضی (1617 م)
جان نِپِر، ریاضی‌دان اسکاتلندی در سال 1550 م در ادینبورو، پایتخت این کشور و در خانواده‌ای مرفه به دنیا آمد و به رسوم اشرافی انگلستان تربیت یافت. وی در دوران جوانی، زمانی که اروپا دستخوش مناقشات دینی بود و نهضت پروتستانْ سراسر این قاره را در برگرفته بود، سفرهای زیادی به کشورهای اروپایی نمود و به مذهب پروتستانْ گرایید. شهرت عمده نِپِر در ریاضیات مبتنی بر طریقه تازه‌ای بود که وی برای انجام عملیات محاسباتی عرضه داشت. وی معتقد بود که کلیه اعداد را می‌توان به صورت بالقوه نوشت. مثلاً چهار را به صورت دو به توان دو. او همچنین بر این اعتقاد بود که اگر اعداد به این صورت نوشته شود، عمل جمع، جانشین ضرب و عمل تفریق جانشین تقسیم خواهد شد.
نپر برای تحقق بخشیدن به فکر خود، مدت بیست سال وقت صرف کرد و توانست فرمول‌های پیچیده‌ای برای نوشتن کلیه اعداد به صورت بالقوه به دست آوَرَد. وی این نحوه محاسبه را لُگاریتم به معنای اعداد متناسب نامید. جان نپر نهایتاً در سال 1614 م، جداول لگاریتمی خود را به چاپ رسانید که مورد استقبال فراوان جامعه علمی عصر قرار گرفت. می‌توان گفت که تأثیر این یافته‌های علمی در علم آن روز، با تأثیر ماشین‌های حسابگر امروزی برابر است. از دیگر کارهای نِپِر در ریاضیات، عدد نپر است و دیگر اینکه وی با ابداع علامت اعشاری، کسر اعشاری را به صورت امروزی درآورد. جان نِپِر سرانجام سه سال پس از انتشار لگاریتم، در چهارم آوریل 1617 م در شصت و هفت سالگی درگذشت.
گردش اولین سفینه فضایی جهان به دور ماه توسط فضانوردان شوروی (1966 م)
پس از آن که دانشمندان شوروی و سپس امریکایی موفق به پرتاب سفینه‌هایی به فضا شدند و برای اولین بار فضانوردان را به فضا فرستادند، از سال 1966 م مسابقه برای تسخیر کره ماه آغاز شد. در نهایت در روز چهارم آوریل 1966 م، نخستین سفینه فضایی که از طرف شوروی به فضا پرتاب شده بود به دور کره ماه گردش کرد و عکس‌هایی از کره ماه به زمین فرستاد. این مسئله رقابت فضایی بین دو ابرقدرت را فزونی بخشید تا این که دو ماه بعد در ششم ژوئن 1966 م، یک سفینه امریکایی بدون سرنشین بر روی کره ماه فرود آمد و اطلاعاتی از سطح کره ماه به زمین مخابره نمود.
اعدام «ذوالفقار علی بوتو» رئیس جمهور پیشین پاکستان (1979 م)
ذوالفقار علی بوتو سیاست‌مدار پاکستانی، در پنجم ژانویه 1928 م در خانواده‌ای ثروتمند و مسلمان در شهر لارکانا به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی، از دانشگاه‌های کالیفرنیا و آکسفورد در رشته حقوق فارغ‌التحصیل شد. بوتو پس از اتمام تحصیلات خود، شغل وکالت را در پاکستان برگزید و در دادگاه عالی مشغول فعالیت گردید. او در سال‌های بعد، وارد فعالیت‌های سیاسی شد و از سال 1958 م به مدت هشت سال در دولت‌های مختلف پست وزارت یافت. بوتو در سال 1966 م به دلیل نپذیرفتن موافقتنامه با هند بر سر کشمیر از مقام خود استعفا داد و سال بعد حزب مخالف دولت را به نام حزب مردم تشکیل داد. این حزب در انتخابات سال 1970 م اکثریت کرسی‌ها را به دست آورد.
ذوالفقار علی بوتو در سال 1971 م، به دنبال شکست پاکستان از هند و تجزیه پاکستان شرقی، به ریاست جمهوری پاکستان رسید. در سال 1973 م، هنگامی که قانون اساسی جدید پاکستان، قدرت اصلی را به نخست‌وزیر سپرد، بوتو عهده دار این سمت شد. در نهایت در 1977، ژنرال محمد ضیاءالحق طی کودتایی، بوتو را سرنگون کرد و او را به قتل و خیانت به کشور، متهم نمود. ذوالفقار علی بوتو سرانجام علی‌رغم درخواست رهبران برخی کشورها برای عفو وی، در چهارم آوریل 1979 م در 50 سالگی اعدام شد.
ترور «مارتین لوتر کینگ» رهبر سیاهپوستان امریکا (1968 م)
مارتین لوترکینْگْ، سیاه پوست مبارز امریکایی، در 15 ژانویه سال 1929 م به دنیا آمد. وی از جوانی وارد فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شد و در راه به دست آوردن حقوق سیاهان تلاش کرد. او یک مسیحی فقیر بود ولی تلاش‌هایش برای دفاع از حقوق سیاهان مورد حمایت همه سیاهپوستان مسلمان و مسیحی قرار گرفت. لوترکینگ، مهاتما گاندی، رهبر استقلال طلب هند را پیشوای خود قرار داده بود. در سال 1956 م وقتی زن سیاه‌پوستی حاضر نشده بود در اتوبوس جای خود را به یک زن سفیدپوست بدهد و آن زن سیاه‌پوست را به همین دلیل از اتوبوس بیرون انداختند، مارتین لوترکینگ، استفاده سیاهان از اتوبوس را در سراسر امریکای شمالی تحریم کرد و این تحریم توسط دوازده میلیون سیاه‌پوست امریکایی رعایت شد تا اینکه در اواخر همین سال، دادگاه عالی ایالات متحده، تبعیض میان سفید و سیاه را در کشور ممنوع اعلام کرد.
مارتین در سال 1963 م
جنبش عظیم یک صد هزار نفری را در پایتخت امریکا تدارک دید. او در سال 1964 م
به سبب مبارزات صلح‌آمیز و بدون خشونت خود، موفق به دریافت جایزه صلح نوبل
گردید، اما در 4 آوریل 1968 م به ضرب گلوله یک سفید پوست نژادپرست از
اعضای فرقه تروریستی کوکلوکْسْ کِلان، در 35 سالگی به قتل رسید.
درگذشت «شاه عباس صفوی» در بهشهرِ مازندران (1038 ق)
دورهٔ حکومت شاه عباس، پادشاه معروفِ صفویه، به دلیل وجود دانشمندان، علما و هنرمندان برجسته، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنای مسجد امام و میدان نقش جهان، ایجاد تونِلی در کوهرنگِ اصفهان برای انتقال آب کارون به زاینده رود، تأسیس مرکز تجارت ابریشم، احداث راه کاروان‌های تجارت ابریشم از طریق اصفهان و نیز ساخت کاروانسراهای فراوان و ایجاد واحد پول جدید در سراسر کشور از جمله اقدامات شاه عباس صفوی به شمار می‌روند.
به توپ بستن تبریز توسط نظامیان دولت قاجار در جریان محاصره این شهر (1288 ش)
پس از آن که محمدعلی شاه قاجار در جریان مخالفت با نهضت مشروطه، مجلس شورای ملی را به توپ بست و تعدادی از آزادی‌خواهان را قتل عام و سرکوب نمود، مردم تبریز در اعتراض به این حوادث، علیه حکومت مرکزی قیام کردند. پیشرفت‌های مشروطه‌خواهان و عقب‌نشینی پیاپی دولتیان، عین الدوله والی آذربایجان را به محاصره شهر تبریز وادار کرد. این محاصره در حدود یازده ماه به طول انجامید و چون راه رسیدن غله و آذوقه، توسط قوای دولتی مسدود شد، قحطی شدیدی در شهر شایع گردید. از این روی مدافعین شهر در صدد یافتن راهی برای شکستن محاصره و دست یافتن به مواد غذایی بودند؛ اما قوای دولتی هوادار محمد علی شاه، شهر تبریز را به توپ بستند و تلفات و خسارات بسیاری وارد آوردند. این محاصره سرانجام در نهم اردیبهشت 1288 ش پایان یافت و شهر به دست روس‌ها افتاد.
درگذشت استاد «احمد آرام» مترجم و ادیب برجسته معاصر (1377 ش)
استاد احمد آرام، مترجم نامدار عصر حاضر، در اول فروردین 1283 ش در خانواده‌ای متدین در تهران زاده شد. پس از گذراندن دوران ابتدایی و متوسطه به مدرسه طب رفت ولی آن را ناتمام گذاشت. در این زمان با تألیف کتاب‌های درسی فیزیک و شیمی با همکاری دو تن دیگر، شهرت زیادی به دست آورد. وی در کنار تدریس و تألیف به تحصیل منطق، فقه و معانی بیان همت گماشت و با همتی عالی، زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی را به خوبی فرا گرفت. استاد احمد آرام از اعضای قدیمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده و به دین، اخلاق، قرائت و تدبر در قرآن و دوری از گناه و حرام اهتمام می‌ورزید. ایشان در امر ترجمه آثار از زبان‌های دیگر به فارسی چیره دست بوده و علاوه بر هفتاد اثر ترجمه‌ای دارای پنجاه اثر تألیفی نیز می‌باشد. ترجمه کتب الحیاة در 3 جلد، علم و تمدن در اسلام، سه حکیم مسلمان، روح ملت‌ها و نیز تألیف نقشه آسمان، هدیه سال نو و 120 مسأله حساب از جمله آثار استاد آرام می‌باشند. سرانجام این محقق گرانمایه در نیمه فروردین 1377 ش در 94 سالگی دار فانی را وداع گفت و در قطعه فرهیختگان بهشت زهرا آرمید.
به توپ بستن مجلس به فرمان محمدعلی شاه و آغاز دورهٔ استبداد صغیر (1326 ق)
محمد علی شاه از آغاز، مصمم به برانداختن مشروطیت بود. وی سوء قصد علیه خود را بهانه‌ای برای حمله به آزادی‌خواهان قرار داد و به دستور او، نیروهای دولتی به سوی مجلس روان شده و راه‌هایی که به مجلس منتهی می‌شد، بستند. آزادی‌خواهان در سنگرهای خود آماده‌باش بودند. چون خبر به آیت‌اللَّه بهبهانی و طباطبایی رسید، به سرعت خود را به مجلس رسانیدند تا شاید از وقوع حادثه جلوگیری کنند. ناگهان کُلُنل لیاخوف روسی، فرمانده قشون محمدعلی شاه، فرمان داد توپ‌ها از هر سو به سمت مجلس به شلیک بپردازند. جنگ سختی در گرفت و عدهٔ زیادی کشته شدند. پس از آن، شاه، دستور تبعید آیت اللَّه بهبهانی و حصرِ آیت اللَّه طباطبایی و نیز قتل عده‌ای از آزادی خواهان را صادر کرد. بدین ترتیب، مشروطهٔ اول ایران پس از دو سال از میان رفت و دورهٔ استبداد صغیر آغاز گشت.
درگذشت مترجم و ریاضی‌دان نامی معاصر، استاد «احمد بیرشک» (1381 ش)
استاد احمد بیرشک، در چهارم بهمن 1285 ش در تهران زاده شد. استاد بیرشک پس از اخذ لیسانس ریاضیات، به مدت 19 سال در رشته معماری به تدریس روی آورد و سمت‌های متعددی از قبیل معاونت وزارت آموزش و پرورش و بانی و معلم گروه فرهنگی هدف را بر عهده داشت. استاد بیرشک به شایستگی، لقب پدر ریاضیات ایران را داشت و علاوه بر تقدیری که وزارت علوم از وی به عمل آورد، در واپسین ماه‌های عمرش، جزو مفاخر فرهنگی و چهره‌های ماندگار، از سوی سازمان صدا و سیما معرفی شد. یکی از کارهای ارزنده و ماندنی استاد بیرشک، تدوین زندگی نامه علمی دانشوران و نیز گاهنامه تطبیقی سه هزار ساله است که تواریخ شمسی، قمری و میلادی را با هم تطبیق نموده است.
قتل «میرزا جهانگیر خان شیرازی» به دستور محمدعلی شاه قاجار (1326 ق)
میرزا جهانگیر خان شیرازی در سال 1292 ق در شیراز به دنیا آمد. در 1311 ق در مدرسهٔ دارالفنون در تهران به تحصیل علوم و فنون جدید پرداخت و یکی از دانشمندان زمان گردید. در این هنگام بود که نهضت آزادی‌خواهی آغاز شده و او با حضور در جلسات و مجامع مخفیِ این نهضت، با بزرگان سیاسی ایران آشنا گشت. وی در اوایل سلطنت محمدعلی شاه قاجار، روزنامهٔ صور اسرافیل را راه‌اندازی کرد و از مشروطه دفاع نمود. سرانجام پس از اشغال مجلس توسط قوای روس، به دستور محمدعلی شاه، جهانگیر خان به وسیلهٔ قزاقان دستگیر و به باغشاه منتقل شد. در باغشاه او را به همراه ملک المتکلمین به طرزی فجیع به قتل رساندند.
قتل «ملک‌المتکلمین» دانشمند و روشنفکر مشروطه‌خواه به فرمان شاه‌قاجار (1326 ق)
حاج میرزا نصراللَّه مَلِکُ المُتِکَلِّمین در رجب سال 1277 ق در اصفهان به دنیا آمد. در 22 سالگی به مکه رفت و در بازگشت، به هندوستان عزیمت نمود. در هندوستان کتابی به نام «مِنَ الخَلقِ اِلی الحَق» برای بیدار ساختن مسلمانان تصنیف کرد. پس از انتشار این کتاب، انگلیسی‌ها او را از هندوستان اخراج نمودند. از آن پس به ایران آمد و در نهضت مشروطه با خطابه‌های خود به آگاهی بخشی مردم پرداخت. ملک‌المتکلمین که از خطبا و وعاظ مشهور دورهٔ انقلاب مشروطیت به شمار می‌رود، در همان روزی که مجلس شورای ملی، به فرمان محمدعلی شاه قاجار به توپ بسته شد، دستگیر و به دستور شاه، به قتل رسید.
درگذشت آیت‌اللَّه «سیدمحمد حجت کوه کمره ای» عالم وفقیه ربانی (1373 ق)
آیت اللَّه سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای در سال 1310 ق درتبریز به دنیا آمد. پس از فراگیری دروس مقدماتی در زادگاه خود، رهسپار نجف اشرف گردید و از محضر حضرات آیات: سیدمحمد کاظم یزدی، سید ابوتراب خوانساری، شریعت اصفهانی، میرزای نایینی، سیدمحمد فیروزآبادی و آقا ضیاءعراقی بهره جست و در اندک مدتی به درجهٔ عالی اجتهاد نایل گردید. ایشان درسال 1349 ق رسماً در قم رحل اقامت افکند و ضمن حضور در درس آیت‌اللَّه شیخ عبدالکریم حائری، خود به تدریس فقه و اصول پرداخت. پس از درگذشت آیت اللَّه شیخ عبدالکریم حائری، آیت اللَّه حجت کوه کمرهای به همراه حضراتِ آیاتِ عظام: سیدمحمدتقی خوانساری و سید صدرالدین صدر به ریاست امور حوزهٔ دینی دست یافت و هر سه بزرگوار، به عنوان مراجع ثلاث یا سه گانه شهرت یافتند. مدرسهٔ مشهور حجتیه از آثار ماندگار این عالم ربانی است. سرانجام، آیت اللَّه حجت کوه کمرهای، در 62 سالگی رحلت نمود و بنا به وصیت ایشان، در مدرسه حجتیهٔ قم مدفون گردید.
امضای پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» توسط کشورهای اروپای غربی (1949 م)
پیمان آتلانتیک شمالی که به اختصار ناتو نامیده می‌شود اتحادیه‌ای سیاسی - نظامی است که در چهارم آوریل 1949 م با عضویت کشورهای بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ، هلند، انگلیس، کانادا، دانمارک، ایسلند، ایتالیا، نروژ، پرتغال و امریکا در پایتخت امریکا شکل گرفت. به موجب این پیمان، حمله به هر یک از کشورهای عضو، حمله به تمام اعضا تلقی شده و باید بقیه کشورها از آن کشور حمایت نمایند. سازمان آتلانتیک شمالی در آغاز برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم و مقابله با تهدید نظامی شوروی در اروپا به وجود آمد و عامل مؤثری برای تثبیت سلطه و نفوذ امریکا در اروپا بود. این سازمان بیشتر یک تشکیلات نظامی است که دارای یک سازمان اداری و یک دبیر کل غیرنظامی می‌باشد. ولی بازوی اجرایی این سازمان، ستاد فرماندهی مشترک نیروهای پیمان است که همیشه یکی از افسران ارشد امریکایی در رأس آن قرار دارد، زیرا قسمت اعظم بودجه این سازمان را امریکایی‌ها تأمین می‌کنند و به همین جهت بود که فرانسه در سال 1960 م نیروهای نظامی خود را از ناتو خارج ساخت.
مرگ «جان نِپِر» ریاضی‌دان اسکاتلندی و واضع لُگاریتم در ریاضی (1617 م)
جان نِپِر، ریاضی‌دان اسکاتلندی در سال 1550 م در ادینبورو، پایتخت این کشور و در خانواده‌ای مرفه به دنیا آمد و به رسوم اشرافی انگلستان تربیت یافت. وی در دوران جوانی، زمانی که اروپا دستخوش مناقشات دینی بود و نهضت پروتستانْ سراسر این قاره را در برگرفته بود، سفرهای زیادی به کشورهای اروپایی نمود و به مذهب پروتستانْ گرایید. شهرت عمده نِپِر در ریاضیات مبتنی بر طریقه تازه‌ای بود که وی برای انجام عملیات محاسباتی عرضه داشت. وی معتقد بود که کلیه اعداد را می‌توان به صورت بالقوه نوشت. مثلاً چهار را به صورت دو به توان دو. او همچنین بر این اعتقاد بود که اگر اعداد به این صورت نوشته شود، عمل جمع، جانشین ضرب و عمل تفریق جانشین تقسیم خواهد شد.
نپر برای تحقق بخشیدن به فکر خود، مدت بیست سال وقت صرف کرد و توانست فرمول‌های پیچیده‌ای برای نوشتن کلیه اعداد به صورت بالقوه به دست آوَرَد. وی این نحوه محاسبه را لُگاریتم به معنای اعداد متناسب نامید. جان نپر نهایتاً در سال 1614 م، جداول لگاریتمی خود را به چاپ رسانید که مورد استقبال فراوان جامعه علمی عصر قرار گرفت. می‌توان گفت که تأثیر این یافته‌های علمی در علم آن روز، با تأثیر ماشین‌های حسابگر امروزی برابر است. از دیگر کارهای نِپِر در ریاضیات، عدد نپر است و دیگر اینکه وی با ابداع علامت اعشاری، کسر اعشاری را به صورت امروزی درآورد. جان نِپِر سرانجام سه سال پس از انتشار لگاریتم، در چهارم آوریل 1617 م در شصت و هفت سالگی درگذشت.
گردش اولین سفینه فضایی جهان به دور ماه توسط فضانوردان شوروی (1966 م)
پس از آن که دانشمندان شوروی و سپس امریکایی موفق به پرتاب سفینه‌هایی به فضا شدند و برای اولین بار فضانوردان را به فضا فرستادند، از سال 1966 م مسابقه برای تسخیر کره ماه آغاز شد. در نهایت در روز چهارم آوریل 1966 م، نخستین سفینه فضایی که از طرف شوروی به فضا پرتاب شده بود به دور کره ماه گردش کرد و عکس‌هایی از کره ماه به زمین فرستاد. این مسئله رقابت فضایی بین دو ابرقدرت را فزونی بخشید تا این که دو ماه بعد در ششم ژوئن 1966 م، یک سفینه امریکایی بدون سرنشین بر روی کره ماه فرود آمد و اطلاعاتی از سطح کره ماه به زمین مخابره نمود.
اعدام «ذوالفقار علی بوتو» رئیس جمهور پیشین پاکستان (1979 م)
ذوالفقار علی بوتو سیاست‌مدار پاکستانی، در پنجم ژانویه 1928 م در خانواده‌ای ثروتمند و مسلمان در شهر لارکانا به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی، از دانشگاه‌های کالیفرنیا و آکسفورد در رشته حقوق فارغ‌التحصیل شد. بوتو پس از اتمام تحصیلات خود، شغل وکالت را در پاکستان برگزید و در دادگاه عالی مشغول فعالیت گردید. او در سال‌های بعد، وارد فعالیت‌های سیاسی شد و از سال 1958 م به مدت هشت سال در دولت‌های مختلف پست وزارت یافت. بوتو در سال 1966 م به دلیل نپذیرفتن موافقتنامه با هند بر سر کشمیر از مقام خود استعفا داد و سال بعد حزب مخالف دولت را به نام حزب مردم تشکیل داد. این حزب در انتخابات سال 1970 م اکثریت کرسی‌ها را به دست آورد.
ذوالفقار علی بوتو در سال 1971 م، به دنبال شکست پاکستان از هند و تجزیه پاکستان شرقی، به ریاست جمهوری پاکستان رسید. در سال 1973 م، هنگامی که قانون اساسی جدید پاکستان، قدرت اصلی را به نخست‌وزیر سپرد، بوتو عهده دار این سمت شد. در نهایت در 1977، ژنرال محمد ضیاءالحق طی کودتایی، بوتو را سرنگون کرد و او را به قتل و خیانت به کشور، متهم نمود. ذوالفقار علی بوتو سرانجام علی‌رغم درخواست رهبران برخی کشورها برای عفو وی، در چهارم آوریل 1979 م در 50 سالگی اعدام شد.
ترور «مارتین لوتر کینگ» رهبر سیاهپوستان امریکا (1968 م)
مارتین لوترکینْگْ، سیاه پوست مبارز امریکایی، در 15 ژانویه سال 1929 م به دنیا آمد. وی از جوانی وارد فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شد و در راه به دست آوردن حقوق سیاهان تلاش کرد. او یک مسیحی فقیر بود ولی تلاش‌هایش برای دفاع از حقوق سیاهان مورد حمایت همه سیاهپوستان مسلمان و مسیحی قرار گرفت. لوترکینگ، مهاتما گاندی، رهبر استقلال طلب هند را پیشوای خود قرار داده بود. در سال 1956 م وقتی زن سیاه‌پوستی حاضر نشده بود در اتوبوس جای خود را به یک زن سفیدپوست بدهد و آن زن سیاه‌پوست را به همین دلیل از اتوبوس بیرون انداختند، مارتین لوترکینگ، استفاده سیاهان از اتوبوس را در سراسر امریکای شمالی تحریم کرد و این تحریم توسط دوازده میلیون سیاه‌پوست امریکایی رعایت شد تا اینکه در اواخر همین سال، دادگاه عالی ایالات متحده، تبعیض میان سفید و سیاه را در کشور ممنوع اعلام کرد.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
