این اجزا در دوره های مختلف تاریخی با تغییرات و تحولات متنوعی همراه بوده که محققان می کوشند به جزئیات این تحولات دست یابند.

عشرت بدر پژوهشگر و محقق و بنیانگذار موزه لباسهای ایران به جزئیات پوشش مردم در دوره مادها پرداخته است.

وی پيرامون پوشش مردم در دوران مادها با بيان اينكه دانش ما از نحوه پوشش انسان در دوره های پیش از اختراع خط بسیار کم است، گفت: تنها پژوهش و تحقیقهای باستان شناسی مناطق مختلف در این خصوص در دسترس قرار دارد.

وي با بيان اينكه  لباس چرم نمک زده متعلق به عصر مفرغ است، اظهار داشت: در نتیجه عقب نشینی یک رودخانه یخی در کوهای تیرول، در اتریش جسد یک انسان پیدا شده که لباسی از چرم نمک زده به تن داشته و متعلق به عصر مفرغ است این فرد برای اینکه بدن خود را از سرما محفوظ كند بین دو لایه چرم را با پوشال پر کرده است.

پوشش دوران ماد متاثر از اقوام بومی فلات ایران

بدر با اشاره به اختراع خط و مطالعه فلات ایران از دوران حاکمیت مادها بر ایران بيان كرد: آنچه از حفاری دشتها و حفاری تنگ (پابد)، دشت سیلک، تپه حصار شهداد و شهر سوخته به دست آمده مادها به عنوان اولین قوم آریایی بیشترین تاثیرات را در نحوه پوشش خود از اقوام بومی فلات ایران پذیرفتند.

پژوهشگر و محقق و بنیانگذار موزه لباس های ایران با اشاره به اينكه قوم ماد در غرب ایران، سرزمینهای اطراف همدان تا جنوب و آذربایجان فعلی را احاطه می کردند، افزود: با در دست بودن نقاشیها، حکاکیها، مجسمه  ها، سکه ها و لوحهای گلی سنگ نوشته ها می توان لباس ماد را معرفی كرد.

وی با اشاره به اينكه لباس ماد الگوی مصرف کل جامعه ایران است، گفت: لباس ماد شامل پیراهن، شلوار، جبه، شنل، کلاهی به اسم تیاره و کفش بوده است.

مدیر موزه لباس سنتی استان فارس گفت: با دیدن حجاریها، پیراهن یک پوشش بلند تا سر زانو بوده که به نوعی مورد مصرف الگوی آن در کل جامعه ایران است که دارای سه نوع یقه متفاوت مثل یقه گرد، يقه هفتی یا سه گوش و یقه چپ و راست بوده است.

وي گفت: آستین پیراهن در لباس بلند بوده که با ملایمت از سرشانه به طرف مچ دست تنگ شده و معمولا روی آن کمی چین دار است.

بدر با اشاره به اينكه شلوار ماد به شکل راسته بوده، گفت: اين شلوار از کمر تا مچ پا به یک اندازه گشادی دارد و در بعضی سنگواره ها کاملا چسبان به نظر می رسد و در مچ پا با نواري روی جلو دهانه کفش گره می خورد و یا به صورت رکابی در زیر کفش قرار می گیرد که باعث مي شود ساق شلوار به طرف بالا كشيده نشود.

بدر با اشاره به شلوار های ورزشی بانوان كه برگرفته از الگوی دوره ماد است، افزود: در حال حاضر از این فرم شلوار مادی در بیشتر شلوارهای ورزشی بانوان استفاده می شود.

این چهره ماندگار کشور گفت: بر اساس گفته ویل دورانت (جهانگرد) در طبقه مردان مرفه از شلوارهای قلاب دوزی استفاده می شده است.

مدیر موزه لباس سنتی استان فارس با اشاره به نقوش موجود در تخت جمشید گفت: بر اساس اين نقوش مردم ماد از پوشش دیگری به اسم جبه که دارای آستین بلند است استفاده می کردند و دور تا دور آن را حاشیه ای از پوست می دوختند و همچنین با یک حاشیه در روی گردن به صورت دنباله دار گره می زدند تا جبه روی شانه هنگامی که از آستین استفاده نمی کردند استوار نگه داشته شود.

وي افزود: شنل مادها مستطیل شکل بود و بلندی شنل از جبه بیشتر است و معمولا تا مچ پا می رسد و در دو طرف گردن به وسیله بندی یا روی سینه گره می خورد.

این پژوهشگر اظهار داشت: به دلیل اینکه مسئله پوشاندن سر همیشه قابل اهمیت بوده کلاهی به اسم تیاره سر می کردند که به نوشته هنری راولینسون ،مادها سر خود را با کلاه می پوشاندند و جنس آن بیشتر از نمد یا پارچه بوده و دیاکونف در شرح لباس مادها می گوید مردم ثروتمند پوست یوزپلنگ و مستمندان پوست گوسفند به کار می بردند.

مدیر موزه لباس سنتی فارس با اشاره به پوشش زنان این دوره نیز تصريح كرد: در یک نقش مهر مشاهده می شود که هر یک از زنان پیراهنی بلند تا پشت پا پوشیده اند و قسمت پایین دامن آنها ریشه دار است و در زیر آن از شلوار شبیه مردان استفاده کرده اند.

بدر افزود: رنگ لباسها بیشتر ارغوان یا بنفش برای جامه تابستانی و رنگهای دیگری مل سرخ و لاجوردی برای لباس زمستان استفاده می کردند.

این محقق پيرامون کفش دوران ماد نيز بيان كرد: درون پاشنه یا کف کفش به شکلی طراحی شده که داخل کف آن را می توانستند طوری طراحی کنند که قد را  بلندتر کند و به نظر می رسد./ج1