مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جدید خود درباره برنامه هسته‌ای ایران را منتشر کرد. این گزارش 14 صفحه ای بین اعضای شورای حکام آژانس توزیع شد که به شرح زیر است:


اجرای توافقنامه پادمان‌های ان‌پی‌تی و مفاد مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران

گزارش مدیرکل

A. مقدمه

1. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت بوده که درباره اجرای توافقنامه پادمان‌های ان‌پی‌تی و مفاد مربوطه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران است.

2. شورای امنیت تایید کرده است که گام‌های تعیین شده توسط شورای حکام در قطعنامه‌هایش، برای ایران الزام‌آور هستند. مفاد مربوطه به قطعنامه‌های مزبور شورای امنیت طی فصل هفتم منشور سازمان ملل تصویب شده و بر اساس شرایط این قطعنامه‌ها اجباری است.

3. این گزارش تحولات روی داده پس از گزارش قبلی مدیر کل GOV/2013/6 (بیست‌ویکم فوریه 2013)  و همچنین موضوعاتی که همچنان باقی مانده را مورد بررسی قرار می‌دهد. این گزارش بر زمینه‌هایی که ایران به تعهدات الزام آور خود به طور کامل پایبند نبوده تمرکز کرده است، تعهداتی که اجرای کامل آن‌ها برای ایجاد اطمینان بین‌المللی درباره ماهیت کاملا صلح‌ میز برنامه هسته‌ای ایران ضروری است.

B. تشریح موضوعات حل نشده

4. در نوامبر 2011، قطعنامه GOV/2011/69 شورای حکام، در میان دیگر موضوعات، تاکید کرده است که ایران و آژانس باید گفت‌وگوها برای حل تمامی موضوعات اساسی باقی مانده را افزایش دهند. این مذاکرات باید با هدف ارائه توضیحاتی درباره موضوعاتی نظیر دسترسی به تمامی اطلاعات مربوطه، اسناد، سایت‌ها، ‌مواد و افراد در ایران باشد. در این قطعنامه، شورای حکام ایران را فراخوانده است تا به طور جدی و بدون پیش شرط در گفت‌گوها وارد شده تا اطمینان بین‌المللی درباره ماهیت منحصرا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود. با توجه به این موضوع، از ژانویه تا اوایل سپتامبر 2012، مقامات آژانس و ایران 6 دور گفت‌وگو در وین و تهران از جمله سفر مدیر کل به تهران در ماه مه 2012 داشته‌اند. اگر چه، هیچگونه نتایج ملموسی حاصل نشده است.

5. در 13 سپتامبر 2012، قطعنامه GOV/2012/50 ‌شورای حکام، در میان دیگر موضوعات، تصمیم گرفت که همکاری ایران با درخواست‌های آژانس با هدف حل موضوعات باقی مانده ضروری و فوری است تا اطمینان بین‌المللی درباره ماهیت منحصرا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود. شورای حکام همچنین تاکید کرد که برای ایران الزامی است که به طور فوری رویکرد ساختارمندی را  برای حل مسائل باقیمانده مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه‌ هسته‌ایش را نهایی و اجرایی کند که به عنوان گام اول شامل، فراهم کردن دسترسی آژانس به سایت‌های مرتبط مورد درخواست است. با توجه به این موضوع، بین اواسط دسامبر 2012 و اواسط فوریه 2013 مقامات ایرانی و آژانس سه دور دیگر از گفت‌وگوها را در تهران با هدف نهایی‌ کردن سند رویکرد ساختارمند برگزار کردند.

6. مقامات ایرانی و آژانس پس از گزارش قبلی مدیرکل آژانس، و در تاریخ 15 می 2013 یک دور گفت‌وگو در وین با هدف نهایی کردن سند رویکرد ساختارمند برگزار کردند. هیچ توافقی حاصل نشد و آژانس قادر نبوده است کار اساسی را با ایران در زمینه حل موضوعات باقیمانده شامل موارد مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای این کشور آغاز کند.

C. تاسیسات اعلام شده تحت توافقنامه پادمان ایران

7. تحت توافقنامه پادمان،‌ ایران وجود 16 تأسیسات هسته‌ای و 9 مکان خارج از تاسیسات که در آن مواد هسته‌ای به طور معمول استفاده می‌شود را اعلام کرده است. آژانس بدون توجه به اینکه برخی از فعالیت‌های معین ایران در تأسیساتی خاص ـ چنانکه در ادامه اشاره می‌شود ـ با قطعنامه‌های مربوط به شورای حکام و شورای امنیت مغایرت دارند، همچنان راستی‌آزمایی از عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده توسط ایران در این تأسیسات و مکان‌های خارج از سایت‌ها را ادامه دهد.

D. فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی

8- ایران برخلاف قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت، فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی خود در تأسیسات اعلام شده‌ای که در زیر به آنها اشاره خواهد شد را تعلیق نکرده است. تمام این فعالیت‌ها تحت پادمان‌های آژانس هستند و تمام مواد هسته‌ای، آبشارهای نصب‌شده و ایستگاه‌های تغذیه و تخلیه اورانیوم در این تاسیسات مشمول اقدامات نظارت وکنترل (محدودسازی) آژانس هستند.

9- ایران اعلام کرده است که هدف از غنی سازی هگزافلوراید اورانیوم (UF6) به اورانیومِ235 (U-235) با غنای 5 درصد، تولید سوخت برای تاسیسات هسته‌ای‌ایش است؛ ضمن اینکه هدف از غنی سازی هگزافلوراید اورانیوم (UF6) به اورانیوم 235 با غنای 20 درصد تولید سوخت برای راکتورهای تحقیقاتی است.

10- ایران از زمانیکه غنی سازی اورانیوم در تاسیسات هسته‌ای اعلام شده خود را شروع کرده است در آن تاسیسات موارد زیر را تولید کرده است:

- 8960 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده به اورانیوم 235 پنج درصد ( 689 کلیوگرم بیشتر از گزارش قبلی مدیر کل آژانس) که از آن 6357 کیلوگرم ( 383 کلیوگرم بیشتر از گزارش قبلی مدیر کل آژانس) به شکل هگزافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم 235 پنج درصد باقی مانده‌اند و مابقی بیش از این حد غنی شده‌اند (چنانکه در پاراگرافهای 18، 24، 25 و 39 در زیر شرح آن آمده است).

ـ  324 کیلوگرم (با 44 کیلوگرم افزایش از زمان انتشار گزارش قبلی مدیر کل آژانس) هگزافلوراید اورانیوم غنی شده به اورانیوم 235 بیست درصد که از این مقدار 182 کیلوگرم (با 15 کیلوگرم افزایش از زمان گزارش قبلی مدیر کل آژانس) به شکل هگزافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم 20درصد باقی مانده‌اند و مابقی، بیش از این حد غنی شده‌اند (چنانکه شرح آن در پاراگراف 48 در زیر آمده است).

D.1. نطنز

11- تأسیسات غنی‌سازی سوخت:

غنی‌سازی سوخت یک تأسیسات غنی‌سازی سانتریفیوژی است که برای تولید اورانیومِ با غنای پایینِ غنی‌شده تا حد اورانیوم 235 پنج درصد ساخته شده و اولین بار در سال 2007 آغاز به کار کرده است. این کارخانه به دو بخش سالن تولید A و سالن تولید B تقسیم شده است. بنا بر اطلاعات طراحی که ایران ارائه کرده سالن تولید A برای استقرار 8 واحد هر یک شامل 18 آبشار طراحی شده است و بدین ترتیب، در مجموع تقریباً 25هزار سانتریفیوژ در 144 آبشار قرار می‌گیرد . ایران هنوز قرار است اطلاعات طراحی سالن تولید B را ارائه کند.

12- ایران تا تاریخ 15 مه 2013، 79  آبشارIR-1 را به طور کامل در سالن تولید A نصب کرده، برای یک آبشار دیگر بخشی از عملیات نصب IR-1 را انجام داده و مراحل مقدماتی نصب 46 آبشار IR-1 دیگر را به اتمام رسانده است. در این تاریخ ایران اعلام کرد 53 عدد از آبشارهای IR-1 کاملاً نصب شده را با هگزافلوراید اورانیوم طبیعی تغذیه می‌کند.

13- ایران به نصب سانتریفیوژهای IR-2 و محفظه‌های خالی سانتریفیوژی در یکی از بخش‌های سالن تولید A ادامه داده است. تا 15 مه 2013، 4 آبشار به طور کامل نصب شده‌اند و برای یک آبشار دیگر سانتریفیوژهای IR-2M و محفظه‌های خالی سانتریفیوژی تا اندازه‌ای نصب شده‌اند؛ ضمن اینکه مراحل مقدماتی نصب 13 آبشار IR-2M دیگر هم تکمیل شده است. هیچکدام از سانتریفیوژهای IR-2M در تأسیسات غنی‌سازی سوخت با هگرافلوراید اورانیوم طبیعی غنی نشده بودند.

14ـ همانطور که قبلا گزارش شده، ‌آژانس تأیید کرده است که تا تاریخ 21 اکتبر 2012، 85644 کیلوگرم از هگزافلوراید اورانیوم طبیعی از زمان آغاز تولید آن در فوریه 2007 برای تغذیه آبشارها به کار رفته است و مجموعاً 7451 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم 5 درصد تولید شده است. ایران برآورد کرده بین 22 اکتبر 2012 و 4 مه 2013 مجموعاً 16594  کیلوگرم از هگزافلوراید اورانیوم طبیعی به آبشارها تزریق شده‌اند و در مجموع، تقریباً 1509 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده به اورانیوم 5 درصد تولید شده است؛ به این ترتیب میزان تولید هگزافلوراید اورانیوم غنی شده به اورانیوم 5 درصد از زمان آغاز تولید آن، به 8960 کیلوگرم می‌رسد.

F- پروژه‌های مرتبط با آب سنگین

30- به رغم قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت، ایران فعالیت خود در حوزه پروژه‌های آب سنگین را متوقف نکرده است. از جمله می‌توان به ادامه ساخت رآکتور تحقیقاتی ایران در اراک (IR-40) که تحت نظارت پادمان آژانس است اشاره کرد و همچنین تولید «کارخانه تولید آب سنگین» (HWPP) که تحت پادمان آژانس نیست.

31- رآکتور IR-40: این رآکتور یک رآکتور 40 مگاواتی تحقیقاتی آب سنگین است که می‌تواند 150 مجموعه سوخت اورانیوم طبیعی را دربرگیرد.

32- همان‌طور که قبلا گزارش شد، قطعات مهم زیر در رآکتور IR-40 نصب شده‌اند: جرثقیل سقفی مهار، مبدل‌های حرارتی خنک‌کننده اولیه، سیستم لوله‌کشی و تصفیه، تانکرهای ذخیره تعدیل‌کننده و تنظیم کننده فشار هوای سیستم خنک کننده رآکتور.

در تاریخ 6 ماه مه سال 2013، یک DIV در رآکتور IR-40 انجام داد و متوجه شد که مخزن رآکتور آماده شده اما هنوز نصب نشده است. در همین تاریخ، آژانس متوجه شد که تعداد زیادی از قطعات اصلی دیگر نیز هنوز نصب نشده‌اند، از جمله تجهیزات اتاق کنترل، ماشین تجدید سوخت و پمپ‌های خنک‌کننده رآکتور.

در جریان DIV ایران اعلام داشت که عملیاتی کردن رآکتور طی زمان‌بندی ذیل انجام خواهد شد: اول، در فصل چهارم سال 2013، پیش‌عملیاتی‌سازی شامل استفاده از سوخت مصنوعی و آب سبک، دوم، عملیاتی‌سازی به معنای استفاده از سوخت واقعی و آب سنگین در سه‌ماهه اول سال 2014 و سوم، عملیاتی‌سازی نهایی که پیش‌بینی می‌شود در سه‌ماهه سوم سال 2014 محقق شود.

33- ایران به فعالیت‌های مربوط به آزمایش نمونه اولیه میله‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت و تولید پلت برای رآکتور IR-40 ادامه داده است. (به پاراگراف‌های 45 و 46 مراجعه شود). در نامه‌ای به تاریخ 10 مارس 2013، ایران به آژانس اطلاع داد که قصد دارد 55 مجموعه سوخت برای رآکتور IR-40 تا تاریخ 9 اوت آماده کند.

34- در اول ماه مه 2013، ایران اطلاعاتی را در خصوص مخزن رآکتوری که اخیرا برای رآکتور IR-40 دریافت کرده است، ارائه داد. همان‌طور که آژانس در نامه‌ای به تاریخ 8 مه به ایران گوشزد کرد، ایران باید فورا یک DIQ روزآمد را در خصوص رآکتور مزبور در اختیار آژانس بگذارد.

35- به‌رغم وظایف ایران بر اساس بند اصلاح شده 3.1 مربوط به بخش عمومی ترتیبات کمکی توافقنامه پادمان، ایران از سال 2006 تاکنون یک DIQ روزآمد را برای رآکتور IR-40 در اختیار آژانس قرار نداده است. با توجه به آنکه زمان عملیاتی شدن این رآکتور در حال نزدیک شدن است، کمبود اطلاعات مربوط به طراحی بر توانایی آژانس در خصوص راستی‌آزمایی طراحی رآکتور بر اساس رویکرد موثر پادمان اثر منفی دارد.

36- کارخانه تولید آب سنگین (HWPP): HWPP تسهیلاتی برای تولید آب سنگین با توان تولید سالانه 16 تن آب سنگین هسته‌ای است.

37 – به رغم تقاضاهای آژانس، ایران دسترسی لازم را به HWPP پس از بازدید 17 اوت 2011 برای آژانس فراهم نکرده است. در نتیجه، آژانس برای پایش HWPP متکی به تصاویر ماهواره‌ای است. بر اساس آخرین تصاویر ماهواره‌ای که در اختیار آژانس قرار گرفته‌اند، به‌نظر می‌رسد که کارخانه مزبور در حال ادامه فعالیت باشد. تاکنون، به‌رغم تقاضاهای مکرر آژانس، ایران اجازه نمونه‌برداری از آب سنگین ذخیره شده در تسهیلات تبدیل اورانیوم (UCF) را صادر نکرده است.

G. تبدیل اورانیوم و ساخت سوخت

38. علی رغم آنکه ایران متعهد است به تعلیق تمام فعالیت های مرتبط با غنی سازی و پروژه های مرتبط با آب سنگین،‌ در حال انجام فعالیت‌هایی در مرکز تبدیل اورانیوم [اصفهان]، تاسیسات تولید سوخت و تاسیسات ساخت صفحات سوخت در اصفهان است و همانطور که در زیر آمده است در تضاد با آن تعهدات است با وجود این که این تاسیسات تحت نظر پادمان‌های آژانس قرار دارند.

39. از زمانی که ایران تولید و تبدیل سوخت را در تاسیسات اعلام شده خود آغاز کرده؛

- 550 تن هگزا فلوراید اورانیوم طبیعی را در مرکز تبدیل اورانیوم (یو سی اف) تولید کرده که 122 تن از آن را به تاسیسات غنی سازی سوخت (FEP)  منتقل کرده است؛

- و 53 کیلوگرم از هگزافلوراید اورانیوم را به پروسه توسعه و تحقیق تبدیل اورانیوم در مرکز یوسی اف تزریق کرده است و آن را تا 3.34 درصد به اورانیوم 235 غنی کرده و 24 اورانیوم را به شکل دی اکسید اورانیوم تولید کرده است؛

- 140.8 کیلوگرم هگزافلوراید 20 درصد غنی شده به شکل اورانیوم 235 را به پروسه تبدیل اورانیوم تاسیسات تولید صفحات سوخت در اصفهان تزریق کرده (29.8 کیلوگرم) [از زمان انتشار گزارش قبلی مدیر کل] و 63.1 کیلوگرم اورانیوم را به شکل هکتا اکسید تری اورانیوم تولید کرده؛ و

- به راکتور تحقیقاتی تهران 6 مجموعه سوخت حاوی اورانیوم 235 غنی شده تا 20 درصد منتقل کرده و همچنین دو مجموعه سوخت حاوی اورانیوم 235 غنی شده تا 3.34 درصد به نیز به راکتور تحقیقاتی تهران منتقل کرده است.

40. تاسیسات تبدیل اورانیوم: یوسی اف تاسیسات مخصوص تبدیل است تا به وسیله آن هگزا فلوراید اورانیوم طبیعی و دی اکسید اورانیوم طبیعی تولید شود، هر دو اشکال این اورانیوم از کنستانتره سنگ معدن اورانیوم (UOC) به دست می‌آید. اینگونه برنامه ریزی شده است که در یو سی  اف پودر دی اکسید اورانیوم نیز از هگزافلوراید اورانیوم 235 غنی شده تا 5 درصد تولید شود، شمش‌های فلزی اورانیوم از تترا فلوراید طبیعی و تحلیل رفته تولید شود و تترا فلوراید اورانیوم از هگزافلوراید اورانیوم تحلیل رفته تولید گردد.

41. از 21 تا 23 آوریل 2013، آژانس یک راستی آزمایی اقلام فیزیکی در یو سی اف انجام داد که نتایج آن در حال ارزیابی توسط آژانس است.

42. از زمان انتشار گزارش قبلی، ایران شروع به انجام فعالیت‌های توسعه و تحقیقی تبدیل اورانیوم کرده است که شامل استفاده از هگزافلوراید اورانیوم طبیعی برای تولید دی اکسید اورانیوم است. آژانس تایید می‌کند که ایران در تاریخ 23 آوریل 2013، 12.02 تن اورانیوم طبیعی به شکل  دی اکسید اورانیوم از طریق تبدیل سنگ معدن اورانیوم تولید کرده است. آژانس در تاریخ 8 مه سال جاری تایید کرد که ایران 6.37 تن اورانیوم طبیعی به شکل دی اکسید اورانیوم را به تاسیسات تولید سوخت منتقل کرده است.

43. آژانس هنوز در حال ارزیابی اعلام ایران در ارتباط با بازیافت مواد هسته‌ای است که وقتی که مخزن ذخیره سال گذشته سوراخ شد به کف سالن تاسیسات ریخت.

44. تاسیسات تولید سوخت: این تاسیسات برای تولید مجموعه های صفحات سوخت برای استفاده به صورت پودر و راکتورهای تحقیقاتی طراحی شده است.

۴۵ـ چنانکه قبلاً گزارش شد، در نوامبر ۲۰۱۲ آژانس مجموعه نمونه اولیه اورانیوم طبیعی IR-40 را قبل از انتقال آن به راکتور تحقیقاتی تهران از لحاظ تست پرتوزایی ، بازبینی کرد. در آوریل ۲۰۱۳، آژانس ۳۶ مجموعه سوختی را قبل از انتقال آنها به رآکتور آب سنگین (نزدیک اصفهان) برای آزمایش راستی‌آزمایی کرد.

۴۶ـ در ۵ و ۶ مه ۲۰۱۳، آژانس   در ۵ و ۶ مه آژانس یک بازرسی و راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی را در تأسیسات تولید سوخت انجام داد و تولید مداوم قرص سوخت برای راکتور IR-40 با استفاده از UO2 ر ا تأیید کرد. با آنکه ایران قبلاً مجتمع‌های مصنوعی سوخت را برای رآکتور IR-40 تولید کرده، تا تاریخ ۶ مه ۲۰۱۳، ایران هنوز قرار است تهیه مجتمع‌های سوختی حاوی مواد هسته‌ای را برای آن رآکتور آغاز کند.

۴۷ـ تأسیسات تولید ورقه سوخت: این تأسیسات، تأسیساتی برای تبدیل هگرافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم ۲۳۵ بیست درصدی به U3O8 و تولید مجموعه‌های سوختی ساخته شده از ورقه‌های سوختی حاوی U3O8 هستند.

۴۸ـ همان‌طور که قبلاً گزارش شد، آژانس تأیید کرده تا تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۲ مجموع ۷۲.۷ کیلوگرم هگرافلوراید اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم ۲۳۵ بیست درصدی به فرایند تبدیل تزریق و ۳۸ کیلوگرم اورانیوم به شکل U3O8 تولید شده است. ایران تخمین زده که بین 2۷ دسامبر 2012 و ۶ مه ۲۰۱۳،  ۵۸.۱ کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا اورانیوم ۲۳۵ به فرآیند تبدیل تأسیسات تولید ورقه سوخت تزریق شده است، و ۲۵.۱  کیلوگرم اورانیوم به فرم U3O8 تولید شده است. این امر مجموع مقادیر UF6 غنی‌شده تا U-235 20% که به فرآیند تبدیل تزریق شده را  به ۱۴۰  کیلوگرم  و مجموع مقادیر اورانیوم به فرم U3O8 تولید شده را به ۶۳.۱  کیلوگرم می‌رساند.

۴۹ـ آژانس تأیید کرده تا تاریخ ۷ مه ۲۰۱۳، ایران در تأسیسات تولید ورقه سوخت یک مجتمع سوختی آزمایشی و ۱۶ مجتمع سوختی از نوع TRR

H. ابعاد نظامی احتمالی

گزارش قبلی مدیر کل موضوعات برجسته  مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران و فعالیت‌هایی که ایران برای حل آن نیاز است را مشخص کرده است.

از سال 2002 آژانس به طور فزاینده‌ای نگرانی خود درباره وجود احتمالی فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای را اعلام کرده که این فعالیت‌ها سازمان‌های مرتبط نظامی را در بر میگیرد که شامل فعالیت‌های مرتبط به توسعه کلاهک هسته‌ای برای موشک است.

ایران نگرانی‌های آژانس را نادیده گرفته، به خصوص در زمینه ای که ایران این نگرانی‌ها را بر اساس ادعاهای بی پایه تلقی کرده است.

ضمیمه گزارش نوامبر 2011 مدیر کل (GOV/2011/65) تحلیل تفصیلی درباره اطلاعاتی را فراهم کرده که نشان می‌دهد ایران فعالیت هایی را انجام داده است که با توسعه دستگاه انفجاری هسته ای ارتباط دارد. این اطلاعات که توسط آژانس ارزیابی شده معتبر است. از نوامبر 2011 آژانس اطلاعات بیشتری را به دست آورده است که تحلیل ضمیمه مذکور را تقویت می کند.

در قطعنامه 1929 (2010) شورای امنیت بار دیگر بر التزام ایران به اتخاذ گام‌هایی که توسط شورای حکام در قطعنامه های GOV/2006/14 و GOV/2009/82 تعیین شده تاکید کرده و باید همکاری کاملی را با آژانس در تمامی موضوعات برجسته به خصوص آنهایی که باعث افزایش نگرانی درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران است انجام دهد که شامل فراهم کردن دسترسی بدون تاخیر به تمامی سایت‌ها، تجهیزات، افراد و اسناد مورد درخواست توسط آژانس است.

همانطور که بالا در بخش B اشاره شده،‌ از زمان انتشار گزارش نوامبر 2011 مدیر کل، شورای حکام دو قطعنامه را تصویب کرده و در آن ضرورت فوری حل موضوعات برجسته  در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران مورد خطاب قرار گرفته است که این موضوع شامل مواردی است که باید شفاف شود تا وجود ابعاد نظامی احتمالی برطرف شود اما همچنان نتیجه گیری درباره سند چارچوب ساختارمند برای آغاز کار واقعی با ایران در این زمینه ممکن نبوده است.

پارچین: همانطور که در ضمیمه گزارش نوامبر 2011 مدیر کل اعلام شده است، اطلاعاتی که توسط کشورهای عضو برای آژانس فراهم شده است نشان می‌دهد که ایران یک مخزن مهار بزرگ انفجاری برای انجام آزمایش‌های هیدرودینامیکی ساخته است. این آزمایشات نشانه قوی درباره توسعه احتمالی تسلیحات هسته‌ای است. اطلاعات همچنین نشان می‌دهد که مخزن مهار در سال 2000 در سایت پارچین نصب شده است. مکان این مخزن در سایت پارچین در مارس 2011 شناسایی شد و آژانس در ژانویه 2012 درباره مکان این مخزن مهار به ایران اطلاع داده است.

همانطور که پیشتر اعلام شد، تصاویر ماهواره‌ای قرار گرفته در اختیار آژانس از ماه فوریه سال 2005 تا ماه ژانویه سال 2012 هیچ فعالیتی را در محل و یا در نزدیکی ساختمانی که مخزن مهار در آنجا قرار گرفته است، نشان نمی‌دهد. اگرچه از زمان نخستین درخواست آژانس برای دسترسی به این مکان، تصاویر ماهواره‌ای فعالیت‌های گسترده‌تر و به دنبال آن تغییراتی را در این مکان به تصویر کشیده است. آژانس در هر دور از گفت‌وگوها با ایران بر درخواست خود برای دسترسی به محل سایت پارچین تأکید کرده است، اما ایران به این درخواست پاسخ نداده است.

از زمان گزارش قبلی مدیر کل، ایران در بیشتر بخش‌های سایت اقدام به انتشار، هم سطح سازی و فشرده سازی مواد کرده است و بخش عمده‌ای از آن نیز آسفالت شده است. این موارد نشان دهنده فعالیت‌هایی در داخل ساختمان است.

همانطور که پیشتر گزارش شد، ایران اعلام کرده که اتهام فعالیت‌های هسته‌ای در سایت پارچین «بی اساس» است و «همچنین فعالیت‌های اخیری که گفته می‌شود در نزدیکی مکان مورد علاقه آژانس صورت گرفته، هیچ ارتباطی به مکان مشخص شده توسط آژانس ندارد». تا کنون، ایران تنها توضیحی برای جابه جایی خاک توسط کامیون‌ها ارائه کرده است که نشان می‌دهد به دلیل ساخت جاده جدید پارچین صورت گرفته است».

54. با توجه به فعالیت های گسترده ای که ایران در مکان مذکور در سایت پارچین صورت داده و همچنان نیز ادامه دارد، زمانی که آژانس به این مکان دسترسی پیدا کند، توانایی آن برای انجام راستی آزمایی موثر به شدت تضعیف خواهد شد. در حالیکه آژانس به ارزیابی این موضوع ادامه می‌دهد، داشتن دسترسی به این مکان بدون تأخیر بیشتر ضروری است، همچنین لازم است تا ایران بدون وقفه بیشتر، همانطور که در ماه فوریه توسط آژانس درخواست شده بود، برای سوالات دقیق آژانس در ارتباط با سایت پارچین و کارشناسان خارجی، پاسخ‌هایی واقعی فراهم کند.

I – اطلاعات طراحی

55- به رغم توافقنامه پادمان و قطعنامه‌های مرتبط صادر شده از سوی شورای حکام و شورای امنیت، ایران ملزومات کد 3-1 از ترتیبات اجرایی بخش اول توافقنامه پادمان را اجرا نمی‌کند. این موضوع سطح اعتماد را در نبود دیگر تاسیسات هسته‌ای از بین می‌برد. نبود اطلاعات طراحی اولیه همچنین تاثیر مخالفی بر توانایی آژانس در بررسی طراحی تاسیسات را به وجود می آورد و مانع از اجرای موثر رویکرد پادمان می‌شود. این به خصوص درباره تاسیساتی که در زیر به آنها اشاره می‌شود مرتبط است.

رآکتورهای تحقیقاتی: همانطور که در بالا اشاره شد اطلاعات طراحی به روز شده برای رآکتور IR-40 به صورت فوری مورد نیاز است.

در 25 آوریل 2013 آقای علی باقری، معاون دبیر کل شورای امنیت ایران اعلام کرد که اورانیوم 20 درصد غنی شده را برای رآکتور تحقیقاتی تهران و 4 رآکتور دیگر در بخش‌های مختلف ایران که در حال ساخت هستند تولید کرده است.

در پی درخواست آژانس از ایران برای ارائه اطلاعات طراحی مربوطه و برنامه زمان بندی ساخت این 4 رآکتور، ایران در اول ماه می سال 2013 به آژانس اطلاع داد که رآکتورهای تحقیقاتی جدید در مرحله مقدماتی انتخاب موقعیت هستند و مکان‌های بالقوه تحت ارزیابی بوده و اطلاعات بیشتر پس از موافقیت با محل ساخت رآکتورها و بر اساس کد 3-1 توافقنامه پادمان ارائه خواهد شد.

تاسیسات غنی سازی: همانطور که بالا اشاره شد، ایران اطلاعات طراحی مربوط به ساخت 10 تاسیسات غنی سازی اورانیوم جدید خود از جمله 5 تاسیساتی که سایت‌های آنها تصمیم گیری شده ارائه نکرده است.

نیروگاه‌های هسته‌ای: گزارش شده است که در 23 فوریه 2013، آقای فریدون عباسی، معاون رئیس جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده ایران 16 سایت برای ساخت نیروگاه هسته ای را مشخص کرده است.

در نامه‌ای به ایران در 6 مارس 2013 آژانس از ایران خواسته است که در صورتی که ایران تصمیم به ساخت یا ارائه مجوز ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید کرده است اطلاعات طراحی مربوطه و برنامه زمان بندی ساخت آنها را در اختیار آژانس قراردهد. در پاسخ به این خواسته، ایران اعلام کرد که اجرای کد 3-1 اصلاح شده را تعلیق کرده در نتیجه آژانس می‌تواند اطلاعات درخواستی را در زمانی که در مقررات فرعی توافقنامه پادمان قرار داد دریافت کند.

J - پروتکل الحاقی

58- برخلاف قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت، ایران پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند. تا زمانی که ایران همکاری لازم را به‌عمل نیاورد و از جمله پروتکل الحاقی را اجرا نکند، آژانس در موقعیتی نیست که عدم وجود فعالیت یا مواد هسته‌ای اعلام نشده در ایران را تایید کند.

K - سایر موضوعات

59- آژانس و ایران به بحث‌های خود در خصوص اختلافات بین مواد هسته‌ای اعلام شده از سوی اپراتور بین سال‌های 1995 تا 2002 در آزمایشگاه تحقیقاتی چند منظوره «جابر بن حیان» که توسط ایران مورد آزمایش تبدیل قرار گرفته بودند و آنچه آژانس اندازه‌گیری کرده است، ادامه می‌دهند.

در جریان بازرسی های انجام شده در 7 می 2013 آژانس تاکید کرده، همانطور که قبلا گزارش شده است 3 مجتمع سوخت که در ایران تولید شده شامل اورانیومی هستند که تا 3.5 درصد و تا 20 درصد غنی سازی شده و همچنان در هسته رآکتور تحقیقاتی تهران باقی مانده است. در جریان آن بازرسی، ایران اعلام کرده است که 5 مجتمع سوخت اورانیوم غنی شده در هسته رآکتور تحقیقاتی تهران بارگذاری شده است و برای دوره کوتاهی پرتوزایی کرده است.

در جریان بازرسی که توسط آژانس در نیروگاه هسته‌ای بوشهر در تاریخ‌های 11 و 12 می سال 2013 انجام شده، ایران به آژانس اطلاع داده است که نیروگاه خاموش شده است.

L - خلاصه

67. در حالی که آژانس تلاش می‌کند تا عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات اعلام شده از سوی ایران تحت توافق پادمان‌ها را بررسی کند، تا زمانی که ایران همکاری‌های لازم در این زمینه از جمله اجرایی کردن پروتکل‌های الحاقی را انجام ندهد، آژانس قادر نیست درباره نبود فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران، اطمینان لازم را بدهد و بنابراین اینگونه نتیجه گیری خواهد کرد که تمام برنامه‌های هسته‌ای در ایران اقدامات صلح آمیز است.

68. با وجود بیانیه‌های ایران درباره ساخت راکتورهای تحقیقاتی، تاسیسات غنی سازی اورانیوم و راکتورهای تولید برق جدید، اما این کشور همچنان دستورالعمل تعدیل شده 3.1 ترتیبات اجرایی را اجرا نمی‌کند. به علاوه اینکه، فقدان اطلاعات به روز درباره طراحی راکتور IR-40 تاثیر منفی بر روی قابلیت آژانس برای تشخیص موثر طراحی تاسیسات و اجرا نکردن رویکرد حفاظتی خود دارد.

69. برخلاف قطعنامه‌های شورای حکام در نوامبر 2011 و سپتامبر 2012 و با وجود مذاکرات تشدید شده ایران و آژانس از ژانویه 2012 در 10 دور، هنوز امکان دستیابی به یک توافق درباره یک سند رویکردی ساختاری وجود ندارد. بر اساس اطلاعات موثقی که درباره انحراف برنامه هسته‌ای ایران در اختیار آژانس قرار گرفته، آژانس لازم و ضروری می‌داند که ایران تلاش خود برای برطرف سازی نگرانی‌های آژانس در این باره را انجام دهد. اگر ایران برای برطرف سازی این نگرانی‌ها اقدام نکند، آژانس قادر نخواهد بود تا مسائل قدیمی از جمله احتمال نظامی بودن برنامه‌های هسته‌ای ایران را حل و فصل کند.

70. اقدامات مهم و گسترده‌ای از فوریه 2012 در محل سایت پارچین که بارها اجازه دسترسی به آن به آژانس داده نشده، موجب شده تا آژانس نتواند به طور موثر درباره آن اظهارنظر کند. آژانس صراحتا بار دیگر این درخواست را از ایران دارد تا بدون تاخیر به سوالات اساسی آژانس درباره سایت پارچین و کارشناس خارجی پاسخ دهد و اجازه دسترسی به این مکان را فراهم نماید.

71. مدیر کل آژانس از ایران می‌خواهد که به طور کامل به توافق پادمان‌ها و تعهدات دیگر خود عمل کند و با آژانس برای رسیدن به نتایج قطعی درباره درباره موضوعات قدیمی که مورد نیاز قطعنامه‌های الزام‌آور شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل است، همکاری کند.

72. مدیر کل آژانس همچنان به ارائه گزارشات خود به شیوه مناسب اقدام خواهد کرد.//