به گزارش خبرنگار سياست خارجي باشگاه خبرنگاران؛ تاريخچه معاصر "نامه‌هاي سمي" در آمريکا به ماجراجويي‌هاي پس از حملات 11 سپتامبر سال 2001 و در پی آن اجرای برنامه از پیش طراحی شده "نامه‌های آلوده با سم باکتری مولد سیاه زخم" بر مي‌گردد.

در آن زمان دولت بوش با دستاویز قرار دادن این اتفاق بخش قابل توجهی از بودجه‌ دولت آمریکا را به مقابله با به اصطلاح "تهدیدات بیولوژیک" گروه‌های تروریستی همچون القاعده اختصاص داد تا به ظاهر مراکز تحقیقاتی این کشور راه‌کارهایی برای مقابله با این حملات به دست آورند. به این ترتیب بسیاری از سازمان‌هایی که بر روی بیماری‌های واگیردار و عفونی کار می‌کردند، با توجه به بودجه‌ کلانی که به آنها اختصاص یافته بود کار خود را به نوعی با "بیوتروریسم" ارتباط داده و دست به انجام تحقیقات و آزمایش‌های گسترده‌ای زدند.

اما اخیرا  نيز اخبار گوناگوني از ارسال نامه‌هاي سمي به مقامات آمريکايي از جمله رييس‌جمهور اين کشور به گوش مي‌رسد.

در دو ماه گذشته سال 2013، نامه‌هايي مشکوک به يک سناتور آمريکايي و رييس‌جمهور آمريکا و سپس براي شهردار نيويورک فرستاده شد. بعد از انجام آزمايشات پزشکي روي مشخص شد، نامه‌های مشکوک، آلوده به سم ریسین هستند.

"ريسين" ماده‌اي بسيار سمي است که از آن به عنوان يک "سلاح بيولوژيکي" ياد مي‌شود.

در جریان تحقیقات از فرستنده نامه‌های سمی به این مقامات بلندپایه آمریکایی افراد بسیاری دستگیر شدند که در نهایت یکی از بازیگرهای زن معروف این کشور به عنوان متهم ردیف اول، شناسایی و به دادگاه خوانده شد تا جزییات و دلیل ارسال این نامه‌های سمی به افرادی مانند باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا مشخص شود.

در اين نامه‌ها از ماده‌اي سمي به نام "ريسين" ""Ricin استفاده مي‌شود که بسيار سمي است. اين ماده از دانه "گياه کرچک" گرفته مي‌شود. دوز کمي از اين ماده سمي‌ مي‌تواند انسان بالغ را از پا در بياورد، به‌طوري که نفوذ 22 ميکروگرم از اين ماده سمي به داخل خون و مجراهاي تنفسي کافي است تا فرد را بکشد.

در عین اینکه، ریسین، سمی بسيار خطرناک بوده، تهيه آن نیز آسان و بسيار کم هزينه است و لذا به راحتي مورد استفاده قرار مي گيرد. ريسين پروتئيني است که توسط روغن کرچک توليد مي‌شود و اگر هر ملکول آن وارد يک سلول بدن شود، ترکيبات پروتئيني آن سلول را تخريب مي‌کند و سبب مرگ سلول مي‌شود. ميزان بسيار اندک اين سم سبب بروز علايم بيماري آنفلوانزا شده و طي چند روز فرد مبتلا را از پاي در مي آورد.

دانه‌هاي کرچک

ماده سمي ريسين از چه روش‌هايي وارد بدن انسان مي‌شود؟

اين ماده سمي که از روغن کرچک بدست مي‌آيد، از طريق روش‌هاي گوناگوني از جمله استشمام، تزريق و بلعيدن وارد بدن مي‌شود که استشمام خطرناک‌ترين مورد است.  

استشمام: در نامه‌هاي سمي که اخيرا به مقامات آمريکايي ارسال شده‌اند، از روش ترور با استشمام بوي سم ريسين استفاده شده است. در صورت استشمام سم ريسين فرد مورد نظر دچار سرفه‌، سرگيجه و تعريق بيش از حد مي‌شود. فشار خون فرد پايين آمده و در طي چند روز دستگاه تنفسي و کليه‌هاي فرد از کار مي‌افتند. در نهايت فرد بيمار پس از 36 تا 72 ساعت جان خود را از دست مي‌دهد.

بلعيدن: مسموميت و مرگ ناشي از سم ريسين از طريق ورود به دستگاه گوراش خيلي نادر است. اما اگر کسي مقدار زيادي از ريسين مصرف کند، دچار "حالت تهوع" و "اسهال خوني" خواهد شد. بدن آب خود را از دست خواهد داد و فشار خون کاهش پيدا خواهد کرد. از ديگر نشانه‌ها و علائم سم ريسين، "سرگيجه" و "خون در ادرار" است. بعد از چند روز،" کبد"، "طحال" و کليه‌هاي فرد از کار خواهند افتاد و فرد جان خود را از دست خواهد داد.

تماس با پوست و چشم: احتمال جذب ماده سمي ريسين توسط پوست کم است. بنابراين خطري جدي فرد مورد نظر را تهديد نمي‌کند.

کدام کشور براي اولين بار از سم ريسين به عنوان سلاح کشنده استفاده کرد؟

استفاده از ريسين به عنوان سلاح به سال 1918 برمي‌گردد؛ وقتي که ‌آمريکا برنامه‌ تحقيقاتي براي استفاده از اين ماده سمي در سلاح‌هاي بيولوژي خود را آغاز کرد.

آمريکا در جنگ جهاني اول تلاش کرد از ريسين در اهداف نظامي خود استفاده کند. در آن زمان، قرار بود ارتش آمريکا از سم ريسين به عنوان غبار سمي، يا روکش گلوله‌ها يا موشک‌هاي خود استفاده کند. اما دانشمندان نظامي اين کشور نتوانستند ابر ريسين را براي نابودي مردم کشورهاي مورد تجاوز آمريکا به مرحله اجرايي برسانند و پوشش گلوله‌ها با سم ريسين نيز خلاف معاهده بين‌المللي لاهه بود. جنگ جهاني اول بدون استفاده آمريکا از ريسين به پايان رسيد.

در جنگ جهاني دوم آمريکا و کانادا استفاده ريسين در بمب‌هاي خوشه‌اي را دنبال کردند. گرچه آمريکا به دنبال سلاح کشتار جمعي با ريسين بود اما در نهايت نتيجه گرفتند هزينه ساخت بمب ريسين بالا بوده و يگان شيميايي ارتش آمريکا تصميم گرفت از "گاز سارين" براي اسلحه‌هاي خود استفاده کند.

شوروي نيز توانست ماده سمي ريسين را مسلح کند. شايعاتي مبني بر استفاده شوروي از سلاح مجهز به ريسين وجود دارد اما هرگز ثابت نشد. در سال 1978، "جورجي مارکوف"، "Georgie Markov" توسط "پليس مخفي بلغارستان" کشته شد. در اين عمليات فرد ضارب از يک چتر مسلح استفاده کرد و گلوله آغشته به ريسين را به پاي او وارد کرد.

در معاهده 1997 "سلاح‌هاي شيميايي"، ريسين به عنوان ماده‌اي معرفي شده است که استفاده از آن ممنوع است و کشت کرچک بايد محدود شود.

القائده به دنبال استفاده از سم ريسين

روزنامه نيويورک‌تايمز در سال 2011 گزارشي منتشر کرد مبني بر اينکه نيروهاي القائده در حال توليد سم ريسين در مقياس زياد هستند. اين روزنامه آمريکايي به نقل از منابع اطلاعاتي ادعا کرد القائده قصد دارد از اين ماده سمي در مواد منفجره خود عليه نظاميان آمريکايي استفاده کند .

بنا بر گزارش‌‌هاي اطلاعاتي طبقه بندي شده، شاخه‌هاي القائده در کشور يمن در تلاش هستند تا مقادير زيادي از دانه‌هاي کرچک که براي توليد سم ريسين لازم است جمع‌آوري کنند. اين منابع ادعا کرده‌‌اند که القائده قصد دارد سم‌هاي بدست آورده را در مواد منفجره کوچک قرار داده و آن‌ها را ايستگاه‌هاي مترو، بازار و فرودگاه‌هاي آمريکايي استفاده کنند.