به گزارش حوزه دفاعی - امنیتی باشگاه خبرنگاران، نام کربلا یادآور اتفاقات غمناکی است که برای سید و سالار شهیدان افتاده که هیچ‌گاه نام این سرزمین از یاد دلباختگانش پاک نمی‌شود.
 
دفاع مقدس که حاصل جان‌فشانی‌های جوانان این سرزمین با الگوگیری از اباعبدالله‌الحسین (ع) بود عملیات دنباله‌داری به نام کربلا را رقم زد که جزئی از مفاخر جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس است.

عملیات غافلگیرکننده والفجر ۸ که باعث تصرف شهر استراتژیک فاو توسط رزمندگان اسلام شد باعث به وجود آمدن شیوه‌ای جدید در حملات رژیم بعثی شد که طی آن در جبهه زمینی و موضع تهاجمی برآمد که بعد از اشغال مهران، این اقدام را به استراتژی دفاع متحرک نام‌گذاری کرد.

 
عراق می‌کوشید تا با ادامه عملیات‌های خود نقاط دیگری را تصرف کند. ادامه چنین وضعیتی می‌توانست عواقب وخیمی را هم از بُعد نظامی و هم از بُعد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران به دنبال داشته باشد. بر همین اساس، برای مقابله با حرکت جدید عراق انجام عملیات برای آزاد سازی شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تاکید قرار گرفت.

این استراتژی بعد از بازپس‌گیری منطقه والفجر 9 (منطقه چوارتا) که از تاریخ 1364/12/16 شروع شد، در تاریخ 1365/2/27، با آزاد سازی مهران به اوج خود رسید و با ضربه سختی که دشمن در جریان این آزاد سازی متحمل شد، پایان یافت.
 
از هنگام شروع تهاجم جدید ارتش عراق، وحدت و همدلی نیروهای رزمنده ایرانی به شکل زیبایی جلوه‌گر شد و برادران ارتشی، سپاهی و بسیج مردمی پا به پای هم در مقابل تهاجم دشمن به مقاومتی دلیرانه دست زدند.
 
 حمله عراق به مهران
 
ارتش عراق، ساعت یک بامداد 1365/2/27، در منطقه مهران دست به تهاجم زد و شهر و حومه آن و برخی از ارتفاعات منطقه را تصرف کرد. در این زمان واحدهای ارتشی، مرکب از 6 گردان پیاده و 2 گردان زرهی، مسئولیت خطوط پدافندی را در این منطقه به عهده داشت و نیروهای سپاه نیز، پشتیبانی از این منطقه را به طور کامل بر عهده نگرفته بود.
 
باز پس‌گیری شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاویزان، دستیابی به مرز و تأمین کل منطقه به عنوان هدف اصلی این عملیات عنوان شده است.
 
 منطقه عملیات
 
منطقه عملیاتی از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه کلان کوچک، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهران آباد، و از شرق به جاده مهران – دهلران منتهی می‌شد.
 
پس از اشغال مهران، استحکامات و موانع متعددی توسط دشمن ایجاد شد. در محور شمالی (جاده ایلام – مهران و باغ کشاورزی) هفت ردیف مین همراه با کانال و بیش از پنج ردیف سیم خاردار رشته ای وجود داشت. در محور میانی (حد فاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران – مهران) به لحاظ کوهستانی بودن منطقه، استحکامات نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی (ارتفاعات قلاویزان) سنگرهای کمین و در بعضی شیارها، یک ردیف سیم خاردار و مین وجود داشت.

 
استعداد دشمن
 
منطقه مورد نظر برای عملیات، تحت مسئولیت لشکر 17 زرهی از سپاه دوم عراق بود. حفظ پدافندی این لشکر از رودخانه کنجاپنجم به سمت میان کوه امتداد می‌یافت. علاوه بر یگان‌های سازمانی این لشکر (تیپ‌های 70 زرهی، 59 زرهی و 705 پیاده) یگان‌های زیر نیز تحت امر آن بودند:
 
- تیپ‌های 433، 417 و 425 پیاده
- تیپ 1 کماندویی و گردان کماندو لشکر 40 پیاده

با شروع عملیات، یگان‌های زیر نیز وارد منطقه شدند:

- تیپ 1 مکانیزه، 4 و 5 پیاده، 3 نیروی مخصوص، 2 و 10 زرهی از گارد ریاست جمهوری
- تیپ‌های 71، 72 و 3 پیاده از لشکر 35 پیاده
- تیپ‌های 501، 113، 95، 118 و 108 پیاده
- تیپ 24 مکانیزه
- تیپ‌های 2، 3 و 5 کماندو، گردان کماندویی لشکر 20 پیاده و گردان کماندویی لشکر 2 پیاده
- تیپ 65 نیروی مخصوص
- گردان‌های 763، 110، 15، 766، 217، 238، 53، 247 و 489 توپخانه
 
 قوای خودی
 
قرارگاه نجف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:
 
- لشکر 27 محمد رسول الله (ص) با 7 گردان پیاده و گردان تانک
- لشکر 17 علی ابن ابی طالب (ع) با 3 گردان پیاده و 1 گروهان تانک
- لشکر 5 نصر با 3 گردان پیاده
- لشکر 25 کربلا با 4 گردان پیاده و 1 گردان تانک
- لشکر 10 سیدالشهدا (ع) با 3 گردان پیاده
- لشکر 41 ثارالله (ع) با 4 گردان پیاده و گردان تانک
- تیپ مستقل 21 امام رضا (ع) با 2 گردان پیاده
- تیپ مستقل 15 امام حسن (ع) با 5 گردان پیاده
- تیپ مستقل 662 بیت‌المقدس با 2 گردان پیاده.
- گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار با 1 گروهان تانک
- 2 گردان توپخانه سپاه و 4 گردان توپخانه ارتش

طرح عملیات

تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یال‌های آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی شد:
 
- مرحله اول؛ تأمین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امام زاده سید حسن.
- مرحله دوم؛ تأمین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار مگ سوخته و در امتداد آن، تأمین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد.
- مرحله سوم؛ تصرف خاکریز عملیات والفجر 3، که روستای فرخ آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلاویزان داشت و در نتیجه مهران در این مرحله تأمین شد.

 
 شرح عملیات
 
مرحله اول عملیات در ساعت 22:30 روز 1365/4/9 با رمز یا اباالفضل العباس، ادرکنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از 10 گردان پیاده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.
 
ساعاتی بعد، دشمن با به‌کارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امامزاده سید حسن پاتک کرد که با مقابله قوای خودی خنثی شد. سپس، یگان‌های خودی با مشاهده از هم گسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را – طی روز اول – بدون وقفه ادامه دادند.
 
در شب دوم، کلیه یگان‌های عمل کننده ضمن پیشروی در باقی مانده محدوده مرحله دوم عملیات، تا قبل از روشنایی صبح، خط سراسری – از هرمزآباد تا شیار مگ سوخته – را کاملاً تأمین کرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تأمین کردند.

از آغاز روز دوم (1365/4/11) عملیات در کلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ کشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت 12 این روز نیز شهر مهران آزاد شد.
 
ساعت 6 صبح روز سوم، دو تیپ گارد ریاست جمهوری به ارتفاع 210 پاتک کرد، پس از یک درگیری سخت ارتفاع مذکور را تصرف کرد. به همین خاطر، نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود 200 متر عقب آمدند.
 
در ادامه عملیات، رزمندگان از محورهای قلعه کهنه و فرخ آباد به طرف تپه‌های غلامی و پاسگاه دراجی حرکت کرده ضمن پاک‌سازی کامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.
 
در جریان مرحله چهارم عملیات، که از ساعت 24 روز 1365/4/12 آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروز آباد، دشمن عقب‌نشینی کرد. سپس، خاکریزی از فیروزآباد تا یال‌های ارتفاعات قلاویزان احداث کردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات 223 ادامه داشت و دشمن، فشاری قابل ملاحظه در نقاط مختلف وارد کرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه داشته بود. حدود ساعت 7 صبح روز چهارم (1365/4/13) پاتک شدید دشمن روی ارتفاعات قلعه آویزان – به منظور تصرف قله 200 – شروع شد؛ لیکن با مقاومت و حملات پی در پی قوای خودی، این پاتک شکست خورد.
 
در روز پنجم، ارتفاع 210 مجدداً به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع 223، ضمن تأمین اهداف تعیین شده، قرارگاه تاکتیکی لشکر 17 زرهی عراق را به تصرف درآوردند.
 
در تاریخ 1365/4/18، علاوه بر تصرف باقی‌مانده یال‌های غربی ارتفاع 223، قرارگاه تاکتیکی تیپ 24 مکانیزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.

 
 ارزیابی عملیات کربلای۱
 
عملیات موفق کربلای یک، پایانی بود بر استراتژی دفاع متحرک عراق و نیز نقطه شروع امیدوار کننده‌ای برای نیروهای خودی جهت انجام عملیات محدود ایذایی.
 
منفعل کردن سیاست تهاجمی عراق، هدف عمده‌ای بود که نیروها به خوبی توانستند به آن دست یابند.
 
سرعت عمل، اعتقاد یگان‌ها، حفاظت عملیات، فریب دشمن، تناسب نیروها با طرح عملیات، انجام کارهای مهندسی لازم و ... از جمله عوامل بارز و موثر در این عملیات بود.
 
نتایج عملیات
 
طی این عملیات، منطقه‌ای به وسعت 175 کیلومتر مربع از خاک ایران و نیز عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران – مهران – ایران، ارتفاعات حساس و سرکوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد. همچنین عقبه‌های دشمن از جمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر قوای خودی قرار گرفت.

شایان ذکر است در این عملیات، 1210 نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند.

انتهای پیام/ش