شرح دعاي روز نهم ماه مبارک رمضان
عليرضا احمدي كارشناس مذهبي شرح و تفسري دعاي روز نهم ماه مبارك رمضان نوشت.
به گزارش گروه فرهنگي باشگاه خبرنگاران؛
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَةِواهْدِنی فیهِ لِبراهِینِکَ السّاطِعَةِوخُذْ بناصیتی الى مَرْضاتِکَ الجامِعَةِبِمَحَبّتِکَ یا أمَلَ المُشْتاقین»
«خدايا مرا نصيبي (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما و به ادله و براهين روشن خود هدايت فرما و پيشاني مرا بگير و به سوي رضا و خشنودي که جامع (هر نعمت) است سوق ده بحق دوستي و محبتت اي آرزوي مشتاقان»
شرح دعا (1)
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَةِ »
«خدايا مرا نصيبي (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما»
رحمت واسعه
رحمت خداوند بسيار وسيع و گسترده است، وسعتي که ما نمي توانيم با قلم و زبان خود آن را وصف نماييم، اما اگرکمی درآيات زیر تامل نماییم:
«الحمدلله الذي خلق السموات و الارض»(1)
«شکر خداوندي که آسمان و زمين را خلق کرد.»
«له ما في السموات و ما في الارض»(2)
«و براي خداوند است هرچه که در زمين و آسمان است.»
«وسع کرسيه السموات و الارض و لايوده حفظهما »(3)
«قلمرو علم خداوند از آسمان و زمين فراتر و نگهباني آسمان و زمين بر او آسان و بي زحمت است».
آنگاه است که در مي يابيم که با وسيع بودن حکومت و فرمانروايي ذات اقدس الهي، بی شک رحمت او نيز بسيار وسيع و گسترده است، چنانچه ذات اقدسش می فرماید :
«فَقُلْ رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ»(4)
«پس بگو خدای شما دارای رحمت وسیع و بی منتهاست.»
و آن رحمتی است که فراگیر بوده و همگان را از چشمه جوشان و همیشه جاریش سیراب می نماید و نشانه های آن برای همگان روشن و مبرهن است که می توان به بعضی از آنها اشاره نمود. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در این رابطه فرمودند:
«أَنَّ اَلَّذِی بِیَدِهِ خَزَائِنُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ قَدْ أَذِنَ لَكَ فِی اَلدُّعَاءِ وَ تَكَفَّلَ لَكَ بِالْإِجَابَةِ وَ أَمَرَكَ أَنْ تَسْأَلَهُ
لِیُعْطِیَكَ وَ تَسْتَرْحِمَهُ لِیَرْحَمَكَ وَ لَمْ یجعَلْ بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ مَنْ یحْجُبُهُ عَنْكَ وَ لَمْ یُلْجِئْكَ إِلَى مَنْ یَشْفَعُ لَكَ إِلَیْهِ
وَ لَمْ یَمْنَعْكَ إِنْ أَسَأْتَ مِنَ اَلتَّوْبَةِوَ لَمْ یُعَاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ وَ لَمْ یَفْضَحْكَ حَیْثُ اَلْفَضِیحَةُ بِكَ أَوْلَى وَ لَمْ یُشَدِّدْ
عَلَیْكَ فِی قَبُولِ اَلْإِنَابَةِ وَ لَمْ یُنَاقِشْكَ بِالْجَرِیمَةِ وَ لَمْ یُوئِسْكَ مِنَ اَلرَّحْمَةِ بَلْ جَعَلَ نُزُوعَكَ عَنِ اَلذَّنْبِ حَسَنَةً
وَ حَسَبَ سَیِّئَتَكَ وَاحِدَةً وَ حَسَبَ حَسَنَتَكَ عَشْراً وَ فَتَحَ لَكَ بَابَ اَلْمَتَابِ وَ بَابَ اَلاِسْتِعْتَابِ فَإِذَا نَادَیْتَهُ سَمِعَ
نِدَاءَكَ وَ إِذَا نَاجَیْتَهُ عَلِمَ نَجْوَاكَ فَأَفْضَیْتَ إِلَیْهِ بِحَاجَتِكَ وَ أَبْثَثْتَهُ ذَاتَ نَفْسِكَ وَ شَكَوْتَ إِلَیْهِ هُمُومَكَ وَ
اِسْتَكْشَفْتَهُ كُرُوبَكَ وَ اِسْتَعَنْتَهُ عَلَى أُمُورِكَ.»(5)
«خدایی که گنجهای آسمان و زمین در دست اوست،به تواجازه درخواست داده،واجابت آن را به عهده گرفته است،تو را فرمان داده که از او بخواهی تا عطاکند،درخواست رحمت کنی تا ببخشاید،و خداوند بین تو و خودش کسی را قرار نداده تا حجاب و فاصله ایجاد کند ،و تو را مجبور نساخته که به شفیع و واسطه ای پناه ببری ، و در صورت ارتکاب گناه در توبه را مسدود نکرده است ،در کیفر تو شتاب نداشته ،و در توبه و بازگشت بر تو عیب نگرفته است ،در آنجا که رسوایی سزاوار توست رسوا نساخته ، و برای بازگشت به سوی خویش شرایط دشواری مطرح نکرده است،در گناهان تو را به محاکمه نکشیده ، و از رحمت خویش نا امیدت نکرده ،بلکه بازگشت تو را از گناهان نیکی شمرده است ،هر گناه تو را یکی و هر نیکی تو را ده به حساب آورده ، و راه بازگشت و توبه را به روی تو گشوده است . هر گاه او را بخوانی ندایت را می شنود ، و چون با او راز دل گویی راز تو را می داند ،پس حاجت خود را به او بگوی،و آنچه در دل داری نزد او بازگوی ،غم و اندوه خود را در پیشگاه او مطرح کن تا غمهای تو را بر طرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند.»
که به طور واضح و روشن نشانه های رحمت الهی را در این کلام نورانی می توان مشاهده نمود . حال با توجه به این که خداوند دارای رحمت واسعه می باشد ،می خواهیم بدانیم که از این رحمت واسعه الهی چه چیزهایی را درخواست نماییم؟که در جواب این سوال نیز اشاره می نماییم به کلام نورانی حضرت علی علیه السلام که فرمودند :
«وَ سَاءَلْتَهُ مِنْ خَزَائِنِ رَحْمَتِهِ مَا لاَ يَقْدِرُ عَلَى إِعْطَائِهِ غَيْرُهُ، مِنْ زِيَادَةِ الْاءَعْمَارِ، وَ صِحَّةِ الْاءَبْدَانِ، وَ سَعَةِ الْاءَرْزَاقِ.ثُمَّ جَعَلَ فِي يَدَيْكَ مَفَاتِيحَ خَزَائِنِهِ، بِمَا
اءَذِنَ لَكَ فِيهِ مِنْ مَسْاءَلَتِهِ، فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ اءَبْوَابَ نِعْمَتِهِ، وَاسْتَمْطَرْتَ شَآبِيبَ رَحْمَتِهِ، فَلاَ يُقَنِّطَنَّكَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ، فَإِنَّ الْعَطِيَّةَ عَلَى قَدْرِ
النِّيَّةِ، وَ رُبَّمَا اءُخِّرَتْ عَنْكَ الْإِجَابَةُ لِيَكُونَ ذَلِكَ اءَعْظَمَ لِاءَجْرِ السَّائِلِ، وَ اءَجْزَلَ لِعَطَاءِ الْآمِلِ، وَ رُبَّمَا سَاءَلْتَ الشَّيْءَ فَلاَ تُؤْتَاهُ، وَ اءُوتِيتَ خَيْرا مِنْهُ عَاجِلاً اءَوْ
آجِلاً، اءَوْ صُرِفَ عَنْكَ لِمَا هُوَ خَيْرٌ لَكَ، فَلَرُبَّ اءَمْرٍ قَدْ طَلَبْتَهُ فِيهِ هَلاَكُ دِينِكَ لَوْ اءُوتِيتَهُ، فَلْتَكُنْ مَسْاءَلَتُكَ فِيمَا يَبْقَى لَكَ جَمَالُهُ، وَ يُنْفَى عَنْكَ وَبَالُهُ، فَالْمَالُ
لاَ يَبْقَى لَكَ وَ لاَ تَبْقَى لَهُ. »(6)
«و از گنجینه های رحمت او چیزهایی را درخواست کن که جز او کسی نمی تواند عطا کند ،مانند:عمر بیشتر،تندرستی بدن و گشایش در روزی ،سپس خداوند کلیدهای گنجینه های خود را در دست تو قرار داده که به تو اجازه دعا کردن داده،پس هر گاه اراده نمودی می توانی با دعا درهای نعممت خدا را بگشایی ،تا باران رحمت الهی بر تو ببارد...
پس خواسته های تو به گونه ای باشد که جمال و زیبایی تو را تامین،و رنج و سختی را از تو دور کن،پس نه مال دنیا برای تو پایدار و نه تو برای مال دنیا باقی خواهی ماند.»
لذا در این روز از خداوند می خواهیم که ما راشامل رحمت واسعه اش قرار داده و آنچه را که صلاح ماست ،به ما عطا نماید.
شرح دعا (2)«و اهدني فيه لبراهينک الساطعه»
«و مرا در اين روز به ادله و براهين روشنت هدايت فرما»
منظور از براهينک الساطعه چيست؟
در دعاي اين روز مي خوانيم:
« واهدني فيه »
«ودر اين روز مرا هدايت نما.»
حال مي خواهيم بدانيم اين هدايت چيست؟ که در جواب مي توانيم بگوييم:
« يهدي من يشاء الي صراط مستقيم»(7)
«خداوند هر که را بخواهد به راه مستقيم هدايت مي کند.»
پس اين هدايت، هدايت به صراط مستقيم است، حال مي خواهيم بدانيم صراط مستقيم چيست؟ که در جواب بايد بگوييم:
«ان الله ربي و ربکم فاعبدوه هذا صراط مستقيم»(8)
«به درستي که خداوند رب من و شماست پس او را بپرستيد که اين است صراط مستقيم.»
حال چگونه به اين صراط مستقيم دست يابيم؟ و طريقه عبادت و بندگي نمودن پروردگار عالميان را از که بياموزيم؟ که در پاسخ آن می گوییم:
«لبراهينک الساطعه»
«بوسيله ادله و براهين روشن.»
که اين ادله و براهين روشن هيچ چيزي جز آيات قرآن و اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) نمي باشد. به طوري که:
قرآن:«ذلک الکتاب لاريب فيه هدي للمتقين»(9)
«اين کتابي است که در آن شکي نيست و هدايتيست براي تقواپيشگان».
و پيامبر اکرم (ص) نيز در حديث ثقلين چنين فرمودند:
«اني تارک فيکم الثقلين کتاب الله و عترتي و اهل بيتي، لن يتفرقا حتي يردا علي الحوض ما ان تمسکتم بهمالن تضلوا ابدا».(10)
«من در بين شما دو چيز گرانبها به امانت مي گذارم: کتاب خدا و اهل بيتم، و آن دو هرگز از هم جدا نمي شوند تا اينکه در حوض کوثر بر من وارد شوند، ماداميکه به آن دو تمسک جوييد هرگز تا ابد گمراه نشويد.»
لذا در این روزاز خداوند مي خواهيم که در اين روز ما را به پيروي از قرآن و اهل بيت عليهم السلام ياري نموده و به صراط مستقيم هدايت فرمايد...
شرح دعا (3)«وخذ بناصيتي الي مرضاتک الجامعه بمحبتک يا امل المشتاقين»
«وپيشاني مرا در اين روز بگير و به سوي رضا و خشنوديت که جامع هر (نعمت) است سوق ده. به حق دوستي و محبتت اي آرزوي مشتاقان.»
منظور از « وخذ بناصيتي»چيست؟
ما از خداوند مي خواهيم که پيشاني ما را گرفته و به سوي رضا و خشنوديش بکشاند، چرا که پيشاني ،جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس یکتا خالق عالمیان است که هنگامي که بنده به درگاه بی نیازش سجده مي نمايد، آنگاه است که خود را تسليم امر پروردگار نموده و خود را در پيشگاه او خوار و ذليل مي داند و در روايات نيز داريم که بهترين حالات بنده هنگامي است که آن بنده در مقابل ذات اقدس الهي سجده مي نمايد، لذا از خداوند خواستاریم که پيشاني ما را فقط جايگاه سجده نمودن به ذات اقدسش گرداند، نه سجده گاه شيطان (نه فرمانبرداري از شيطان...)
منظور از مرضاتک الجامعه چيست؟
همانطور که قبلا هم توضيح داده شد رضاي خداوند بزرگترين سعادتمندي هاست که يک انسان مي تواند آن را به دست آورد، و زماني پروردگار عالميان از بنده خويش راضي مي گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگي را به جا آورد، و هنگامي که بنده از اوامر الهي اطاعت نمايد آنگاه است که جميع وعده هاي خداوند که در قرآن به ايمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد،لذا رضاي الهي جامع ترين نعمتهاي خداوند است که در اين روز از او بحق دوستي و محبتش به جميع بندگان مي خواهيم که اين رضا و خشنودي را نصيب ما گرداند.
به دنبال رضای الهی باشیم
گاهی اوقات بعضی از انسانها ،تامین بعضی از نیازهای خود را فقط در دست افراد نوع بشر دانسته و از خدای خویش غافل می گردند،به طوری که تمام اوقات خود را برای جلب رضایت بندگان خدا صرف نموده تا به آن هدف و نیاز خود برسند !اما غافل از این که تمام چرخش امور عالم به فرمان ذات اقدس یکتا پروردگار عالمیان است ،و هیچ امری صورت نمی پذیرد مگر به اذن و اراده او ،به طوری که بعضی ها آنقدر ملتمسانه و خاضعانه از دیگران چیزی را درخواست می نمایند که اگر همینگونه از خدای خویش درخواست نمایند ،سریعاًو بدون معطلی به مقصود خود خواهند رسید ،چنانچه در حدیثی رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین فرمودند :
«قالَ اللهُ اَنَا اللهُ لا إله إلا اَنَا خَلَقتُ المُلُوكَ وَقُلُوبُهُم بيَدي، فَأَيُّما قَومٌ اطاعُوني جَعَلتُ قُلُوبَ المُلُوكِ عَلَيهم رَحمة، وايُّما قَوم عَصَوني جعلتَ قلوبَ المُلُوك عَلَيهم سَخِطَة، أَلا لا تَشغِلُوا أَنفسَكُم بسبب المُلُوكِ تُوبُوا ألى اَعطِفُ بقُلُوبِهِم عَلَيكُم»(11)
«خداوند فرمود :من خدای یگانه هستم ،من پادشاهان را خلق کرده ام و دل آنها در دست من است . پس هر قومی که به من اطاعت نمود ،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند ،دل پادشاه آن قوم را به آنان خشمناک می سازم.پس آگاه باشید ،به واسطه نزدیک شدن به پادشاهان خود را مشغول نکنید بلکه به من توجه نمایید تا دل پادشاهان را بر شما رئوف تر نمایم.»
و در حدیثی دیگر فرمودند:
«قال الله تعالی:ما مِن مَخلوق يَعتَصم بِمخلُوق دوني الا قَطَعتُ اسباب السموات والارض من دونه، فان سألني لم اعطه وان دعاني لم اجبه، وما من مخلوق يعتصم بي دون احد من خلقي الا ضَمِنتُ السَّمواتِ والارضَ رَزقَه، فَان دَعَانِي اَجبته. »(12)
«خداوند متعال فرمود :هر مخلوقی به غیر من متوسل شود،وسایل آسمانها و زمین او را قطع می کنم،و اگر از من بخواهد به او عطا نمی کنم و اگر مرا بخواند به وی جواب نمی دهم و هر کسی همه مردم را بگذارد و به من متوسل شود ،من در آسمانها و زمین روزی او را ضمانت می کنم و اگر مرا بخواند ،به وی پاسخ می دهم.»
نکته ها :
1-منظور از هدایت ،هدایت به صراط مستقیم است.
2-پیشانی جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس پروردگار عالمیان است.
3- هنگامی که بنده به درگاه خالق بی نیاز سجده می نمایدآنگاه است که خود را تسليم امر پروردگار نموده و خود را در پيشگاه او خوار و ذليل مي داند.
4- زماني پروردگار عالميان از بنده خويش راضي مي گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگي را به جا آورد.
5- هنگامي که بنده از اوامر الهي اطاعت نمايد آنگاه است که جميع وعده هاي خداوند که در قرآن به ايمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد.
6- هر مخلوقی به غیر خداوند متوسل شود،خداوند اسباب و وسایل آسمانها و زمین را برای او قطع می نماید و آن بنده به حاجت خود نخواهد رسید.
پي نوشتها:
1- انعام/1.
2-بقره/255.
3-همان.
4-انعام/147.
5-نهج البلاغه،نامه 31،ص528.
6-همان ،صص528-529.
7-بقره/142.
8-آل عمران/51.
9-بقره/2.
10-حدیث ثقلین(نقل شده از کتب شیعی و سنی).
11-حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص241،ح237.
12- حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص284،ح296.
استفاده ازاین مطلب باذکرمنبع ونام نویسنده بلامانع است.
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَةِواهْدِنی فیهِ لِبراهِینِکَ السّاطِعَةِوخُذْ بناصیتی الى مَرْضاتِکَ الجامِعَةِبِمَحَبّتِکَ یا أمَلَ المُشْتاقین»
«خدايا مرا نصيبي (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما و به ادله و براهين روشن خود هدايت فرما و پيشاني مرا بگير و به سوي رضا و خشنودي که جامع (هر نعمت) است سوق ده بحق دوستي و محبتت اي آرزوي مشتاقان»
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ نصیباً من رَحْمَتِکَ الواسِعَةِ »
«خدايا مرا نصيبي (کامل) از رحمت واسعه خود عطا فرما»
رحمت واسعه
رحمت خداوند بسيار وسيع و گسترده است، وسعتي که ما نمي توانيم با قلم و زبان خود آن را وصف نماييم، اما اگرکمی درآيات زیر تامل نماییم:
«الحمدلله الذي خلق السموات و الارض»(1)
«شکر خداوندي که آسمان و زمين را خلق کرد.»
«له ما في السموات و ما في الارض»(2)
«و براي خداوند است هرچه که در زمين و آسمان است.»
«وسع کرسيه السموات و الارض و لايوده حفظهما »(3)
«قلمرو علم خداوند از آسمان و زمين فراتر و نگهباني آسمان و زمين بر او آسان و بي زحمت است».
آنگاه است که در مي يابيم که با وسيع بودن حکومت و فرمانروايي ذات اقدس الهي، بی شک رحمت او نيز بسيار وسيع و گسترده است، چنانچه ذات اقدسش می فرماید :
«فَقُلْ رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ»(4)
«پس بگو خدای شما دارای رحمت وسیع و بی منتهاست.»
و آن رحمتی است که فراگیر بوده و همگان را از چشمه جوشان و همیشه جاریش سیراب می نماید و نشانه های آن برای همگان روشن و مبرهن است که می توان به بعضی از آنها اشاره نمود. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در این رابطه فرمودند:
«أَنَّ اَلَّذِی بِیَدِهِ خَزَائِنُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ قَدْ أَذِنَ لَكَ فِی اَلدُّعَاءِ وَ تَكَفَّلَ لَكَ بِالْإِجَابَةِ وَ أَمَرَكَ أَنْ تَسْأَلَهُ
لِیُعْطِیَكَ وَ تَسْتَرْحِمَهُ لِیَرْحَمَكَ وَ لَمْ یجعَلْ بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ مَنْ یحْجُبُهُ عَنْكَ وَ لَمْ یُلْجِئْكَ إِلَى مَنْ یَشْفَعُ لَكَ إِلَیْهِ
وَ لَمْ یَمْنَعْكَ إِنْ أَسَأْتَ مِنَ اَلتَّوْبَةِوَ لَمْ یُعَاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ وَ لَمْ یَفْضَحْكَ حَیْثُ اَلْفَضِیحَةُ بِكَ أَوْلَى وَ لَمْ یُشَدِّدْ
عَلَیْكَ فِی قَبُولِ اَلْإِنَابَةِ وَ لَمْ یُنَاقِشْكَ بِالْجَرِیمَةِ وَ لَمْ یُوئِسْكَ مِنَ اَلرَّحْمَةِ بَلْ جَعَلَ نُزُوعَكَ عَنِ اَلذَّنْبِ حَسَنَةً
وَ حَسَبَ سَیِّئَتَكَ وَاحِدَةً وَ حَسَبَ حَسَنَتَكَ عَشْراً وَ فَتَحَ لَكَ بَابَ اَلْمَتَابِ وَ بَابَ اَلاِسْتِعْتَابِ فَإِذَا نَادَیْتَهُ سَمِعَ
نِدَاءَكَ وَ إِذَا نَاجَیْتَهُ عَلِمَ نَجْوَاكَ فَأَفْضَیْتَ إِلَیْهِ بِحَاجَتِكَ وَ أَبْثَثْتَهُ ذَاتَ نَفْسِكَ وَ شَكَوْتَ إِلَیْهِ هُمُومَكَ وَ
اِسْتَكْشَفْتَهُ كُرُوبَكَ وَ اِسْتَعَنْتَهُ عَلَى أُمُورِكَ.»(5)
«خدایی که گنجهای آسمان و زمین در دست اوست،به تواجازه درخواست داده،واجابت آن را به عهده گرفته است،تو را فرمان داده که از او بخواهی تا عطاکند،درخواست رحمت کنی تا ببخشاید،و خداوند بین تو و خودش کسی را قرار نداده تا حجاب و فاصله ایجاد کند ،و تو را مجبور نساخته که به شفیع و واسطه ای پناه ببری ، و در صورت ارتکاب گناه در توبه را مسدود نکرده است ،در کیفر تو شتاب نداشته ،و در توبه و بازگشت بر تو عیب نگرفته است ،در آنجا که رسوایی سزاوار توست رسوا نساخته ، و برای بازگشت به سوی خویش شرایط دشواری مطرح نکرده است،در گناهان تو را به محاکمه نکشیده ، و از رحمت خویش نا امیدت نکرده ،بلکه بازگشت تو را از گناهان نیکی شمرده است ،هر گناه تو را یکی و هر نیکی تو را ده به حساب آورده ، و راه بازگشت و توبه را به روی تو گشوده است . هر گاه او را بخوانی ندایت را می شنود ، و چون با او راز دل گویی راز تو را می داند ،پس حاجت خود را به او بگوی،و آنچه در دل داری نزد او بازگوی ،غم و اندوه خود را در پیشگاه او مطرح کن تا غمهای تو را بر طرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند.»
که به طور واضح و روشن نشانه های رحمت الهی را در این کلام نورانی می توان مشاهده نمود . حال با توجه به این که خداوند دارای رحمت واسعه می باشد ،می خواهیم بدانیم که از این رحمت واسعه الهی چه چیزهایی را درخواست نماییم؟که در جواب این سوال نیز اشاره می نماییم به کلام نورانی حضرت علی علیه السلام که فرمودند :
«وَ سَاءَلْتَهُ مِنْ خَزَائِنِ رَحْمَتِهِ مَا لاَ يَقْدِرُ عَلَى إِعْطَائِهِ غَيْرُهُ، مِنْ زِيَادَةِ الْاءَعْمَارِ، وَ صِحَّةِ الْاءَبْدَانِ، وَ سَعَةِ الْاءَرْزَاقِ.ثُمَّ جَعَلَ فِي يَدَيْكَ مَفَاتِيحَ خَزَائِنِهِ، بِمَا
اءَذِنَ لَكَ فِيهِ مِنْ مَسْاءَلَتِهِ، فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ اءَبْوَابَ نِعْمَتِهِ، وَاسْتَمْطَرْتَ شَآبِيبَ رَحْمَتِهِ، فَلاَ يُقَنِّطَنَّكَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ، فَإِنَّ الْعَطِيَّةَ عَلَى قَدْرِ
النِّيَّةِ، وَ رُبَّمَا اءُخِّرَتْ عَنْكَ الْإِجَابَةُ لِيَكُونَ ذَلِكَ اءَعْظَمَ لِاءَجْرِ السَّائِلِ، وَ اءَجْزَلَ لِعَطَاءِ الْآمِلِ، وَ رُبَّمَا سَاءَلْتَ الشَّيْءَ فَلاَ تُؤْتَاهُ، وَ اءُوتِيتَ خَيْرا مِنْهُ عَاجِلاً اءَوْ
آجِلاً، اءَوْ صُرِفَ عَنْكَ لِمَا هُوَ خَيْرٌ لَكَ، فَلَرُبَّ اءَمْرٍ قَدْ طَلَبْتَهُ فِيهِ هَلاَكُ دِينِكَ لَوْ اءُوتِيتَهُ، فَلْتَكُنْ مَسْاءَلَتُكَ فِيمَا يَبْقَى لَكَ جَمَالُهُ، وَ يُنْفَى عَنْكَ وَبَالُهُ، فَالْمَالُ
لاَ يَبْقَى لَكَ وَ لاَ تَبْقَى لَهُ. »(6)
«و از گنجینه های رحمت او چیزهایی را درخواست کن که جز او کسی نمی تواند عطا کند ،مانند:عمر بیشتر،تندرستی بدن و گشایش در روزی ،سپس خداوند کلیدهای گنجینه های خود را در دست تو قرار داده که به تو اجازه دعا کردن داده،پس هر گاه اراده نمودی می توانی با دعا درهای نعممت خدا را بگشایی ،تا باران رحمت الهی بر تو ببارد...
پس خواسته های تو به گونه ای باشد که جمال و زیبایی تو را تامین،و رنج و سختی را از تو دور کن،پس نه مال دنیا برای تو پایدار و نه تو برای مال دنیا باقی خواهی ماند.»
لذا در این روز از خداوند می خواهیم که ما راشامل رحمت واسعه اش قرار داده و آنچه را که صلاح ماست ،به ما عطا نماید.
شرح دعا (2)«و اهدني فيه لبراهينک الساطعه»
«و مرا در اين روز به ادله و براهين روشنت هدايت فرما»
منظور از براهينک الساطعه چيست؟
در دعاي اين روز مي خوانيم:
« واهدني فيه »
«ودر اين روز مرا هدايت نما.»
حال مي خواهيم بدانيم اين هدايت چيست؟ که در جواب مي توانيم بگوييم:
« يهدي من يشاء الي صراط مستقيم»(7)
«خداوند هر که را بخواهد به راه مستقيم هدايت مي کند.»
پس اين هدايت، هدايت به صراط مستقيم است، حال مي خواهيم بدانيم صراط مستقيم چيست؟ که در جواب بايد بگوييم:
«ان الله ربي و ربکم فاعبدوه هذا صراط مستقيم»(8)
«به درستي که خداوند رب من و شماست پس او را بپرستيد که اين است صراط مستقيم.»
حال چگونه به اين صراط مستقيم دست يابيم؟ و طريقه عبادت و بندگي نمودن پروردگار عالميان را از که بياموزيم؟ که در پاسخ آن می گوییم:
«لبراهينک الساطعه»
«بوسيله ادله و براهين روشن.»
که اين ادله و براهين روشن هيچ چيزي جز آيات قرآن و اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) نمي باشد. به طوري که:
قرآن:«ذلک الکتاب لاريب فيه هدي للمتقين»(9)
«اين کتابي است که در آن شکي نيست و هدايتيست براي تقواپيشگان».
و پيامبر اکرم (ص) نيز در حديث ثقلين چنين فرمودند:
«اني تارک فيکم الثقلين کتاب الله و عترتي و اهل بيتي، لن يتفرقا حتي يردا علي الحوض ما ان تمسکتم بهمالن تضلوا ابدا».(10)
«من در بين شما دو چيز گرانبها به امانت مي گذارم: کتاب خدا و اهل بيتم، و آن دو هرگز از هم جدا نمي شوند تا اينکه در حوض کوثر بر من وارد شوند، ماداميکه به آن دو تمسک جوييد هرگز تا ابد گمراه نشويد.»
لذا در این روزاز خداوند مي خواهيم که در اين روز ما را به پيروي از قرآن و اهل بيت عليهم السلام ياري نموده و به صراط مستقيم هدايت فرمايد...
شرح دعا (3)«وخذ بناصيتي الي مرضاتک الجامعه بمحبتک يا امل المشتاقين»
«وپيشاني مرا در اين روز بگير و به سوي رضا و خشنوديت که جامع هر (نعمت) است سوق ده. به حق دوستي و محبتت اي آرزوي مشتاقان.»
منظور از « وخذ بناصيتي»چيست؟
ما از خداوند مي خواهيم که پيشاني ما را گرفته و به سوي رضا و خشنوديش بکشاند، چرا که پيشاني ،جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس یکتا خالق عالمیان است که هنگامي که بنده به درگاه بی نیازش سجده مي نمايد، آنگاه است که خود را تسليم امر پروردگار نموده و خود را در پيشگاه او خوار و ذليل مي داند و در روايات نيز داريم که بهترين حالات بنده هنگامي است که آن بنده در مقابل ذات اقدس الهي سجده مي نمايد، لذا از خداوند خواستاریم که پيشاني ما را فقط جايگاه سجده نمودن به ذات اقدسش گرداند، نه سجده گاه شيطان (نه فرمانبرداري از شيطان...)
منظور از مرضاتک الجامعه چيست؟
همانطور که قبلا هم توضيح داده شد رضاي خداوند بزرگترين سعادتمندي هاست که يک انسان مي تواند آن را به دست آورد، و زماني پروردگار عالميان از بنده خويش راضي مي گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگي را به جا آورد، و هنگامي که بنده از اوامر الهي اطاعت نمايد آنگاه است که جميع وعده هاي خداوند که در قرآن به ايمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد،لذا رضاي الهي جامع ترين نعمتهاي خداوند است که در اين روز از او بحق دوستي و محبتش به جميع بندگان مي خواهيم که اين رضا و خشنودي را نصيب ما گرداند.
به دنبال رضای الهی باشیم
گاهی اوقات بعضی از انسانها ،تامین بعضی از نیازهای خود را فقط در دست افراد نوع بشر دانسته و از خدای خویش غافل می گردند،به طوری که تمام اوقات خود را برای جلب رضایت بندگان خدا صرف نموده تا به آن هدف و نیاز خود برسند !اما غافل از این که تمام چرخش امور عالم به فرمان ذات اقدس یکتا پروردگار عالمیان است ،و هیچ امری صورت نمی پذیرد مگر به اذن و اراده او ،به طوری که بعضی ها آنقدر ملتمسانه و خاضعانه از دیگران چیزی را درخواست می نمایند که اگر همینگونه از خدای خویش درخواست نمایند ،سریعاًو بدون معطلی به مقصود خود خواهند رسید ،چنانچه در حدیثی رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین فرمودند :
«قالَ اللهُ اَنَا اللهُ لا إله إلا اَنَا خَلَقتُ المُلُوكَ وَقُلُوبُهُم بيَدي، فَأَيُّما قَومٌ اطاعُوني جَعَلتُ قُلُوبَ المُلُوكِ عَلَيهم رَحمة، وايُّما قَوم عَصَوني جعلتَ قلوبَ المُلُوك عَلَيهم سَخِطَة، أَلا لا تَشغِلُوا أَنفسَكُم بسبب المُلُوكِ تُوبُوا ألى اَعطِفُ بقُلُوبِهِم عَلَيكُم»(11)
«خداوند فرمود :من خدای یگانه هستم ،من پادشاهان را خلق کرده ام و دل آنها در دست من است . پس هر قومی که به من اطاعت نمود ،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند،دل پادشاه آن قوم را به آنان مهربان می کنم و هر قومی که به من گناه کند ،دل پادشاه آن قوم را به آنان خشمناک می سازم.پس آگاه باشید ،به واسطه نزدیک شدن به پادشاهان خود را مشغول نکنید بلکه به من توجه نمایید تا دل پادشاهان را بر شما رئوف تر نمایم.»
و در حدیثی دیگر فرمودند:
«قال الله تعالی:ما مِن مَخلوق يَعتَصم بِمخلُوق دوني الا قَطَعتُ اسباب السموات والارض من دونه، فان سألني لم اعطه وان دعاني لم اجبه، وما من مخلوق يعتصم بي دون احد من خلقي الا ضَمِنتُ السَّمواتِ والارضَ رَزقَه، فَان دَعَانِي اَجبته. »(12)
«خداوند متعال فرمود :هر مخلوقی به غیر من متوسل شود،وسایل آسمانها و زمین او را قطع می کنم،و اگر از من بخواهد به او عطا نمی کنم و اگر مرا بخواند به وی جواب نمی دهم و هر کسی همه مردم را بگذارد و به من متوسل شود ،من در آسمانها و زمین روزی او را ضمانت می کنم و اگر مرا بخواند ،به وی پاسخ می دهم.»
نکته ها :
1-منظور از هدایت ،هدایت به صراط مستقیم است.
2-پیشانی جایگاه سجده مخلوق به ذات اقدس پروردگار عالمیان است.
3- هنگامی که بنده به درگاه خالق بی نیاز سجده می نمایدآنگاه است که خود را تسليم امر پروردگار نموده و خود را در پيشگاه او خوار و ذليل مي داند.
4- زماني پروردگار عالميان از بنده خويش راضي مي گردد که بنده از دستورات و اوامر او اطاعت نموده و حق بندگي را به جا آورد.
5- هنگامي که بنده از اوامر الهي اطاعت نمايد آنگاه است که جميع وعده هاي خداوند که در قرآن به ايمان آورندگان بشارت داده شده است برایش محقق خواهد شد.
6- هر مخلوقی به غیر خداوند متوسل شود،خداوند اسباب و وسایل آسمانها و زمین را برای او قطع می نماید و آن بنده به حاجت خود نخواهد رسید.
پي نوشتها:
1- انعام/1.
2-بقره/255.
3-همان.
4-انعام/147.
5-نهج البلاغه،نامه 31،ص528.
6-همان ،صص528-529.
7-بقره/142.
8-آل عمران/51.
9-بقره/2.
10-حدیث ثقلین(نقل شده از کتب شیعی و سنی).
11-حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص241،ح237.
12- حدیث قدسی،باب یازدهم ،ص284،ح296.
استفاده ازاین مطلب باذکرمنبع ونام نویسنده بلامانع است.
