انسان و شیطان؛
شرح دعاي روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان
عليرضا احمدي كارشناس مذهبي شرحي بر دعاي روز بيستم و يكم نوشت.
به گزارش باشگاه خبرنگاران؛عليرضا احمدي كارشناس مذهبي شرحي بر دعاي روز بيستم و يكم نوشته كه با هم مي خوانيم.
«خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن و شیطان را بر من مسلط مگردان و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»
شرح دعا (1)« اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِكَ دلیلاً»
«خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»
چگونه به رضا و خشنودی خداوند دست یابیم؟
همانطوری که در دعای روزهای قبل توضیح داده شد ،رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد. اما یکی از سوالات مهمی که در ذهن تداعی می گردد،این است که چگونه می توان به این فوز عظیم دست یافت؟که یکی از جوابهای آن این است که انسان باید برای جلب رضایت پروردگار خویش در هر امری راضی به قضای او بوده و از تقدیراتی که ذات اقدسش برای او رقم زده است ،شکوه و شکایتی ننماید،چرا که هر چیزی که خداوند برای بندگان خویش رقم زند برای آنها خیر خواهد بود. چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند :
«ان فیما أوحى الله عزّ و جلّ إلى موسى بن عمران علیه السّلام :أن یا موسى ما خلقت خلقا أحبّ إلیّ من عبدی المؤمن و إنّما أبتلیه لما هو خیر له و أعافیه لما هو خیر له، و أنا أعلم بما یصلح علیه أمر عبدی فلیصبر على بلائی، و لیشكر نعمائی، و لیرض بقضائی أكتبه فی الصدّیقین عندی إذا عمل برضوانی و أطاع أمری»(1)
«در آنچه که خداوند عزوجل به موسی علیه السلام وحی فرمود،این بود که : ای موسی بن عمران ،مخلوقی که نزدم محبوب تر از بنده مومن باشد نیافریدم. من او را به چیزی که برای او خیر است مبتلا می سازم و آن چه را که برایش خیر است عافیت می بخشم. آنچه که شر اوست از او دفع کنم برای آنچه که خیر اوست و من به آن چیزی که بنده ام را اصلاح کند ،دانا ترم،پس باید بر بلایم صبر نماید و نعمتهایم را شکر گزارد و به قضایم راضی باشد تا او را در زمره صدیقین نزد خود نویسم و این زمانیست که به رضای من عمل نموده و امرم را اطاعت کند.»
و در جای دیگر نیز شخصی از امام صادق علیه السلام سوال نمود:
«بأیِّ شیء یَعْلَمُ المؤمنُ بأنّه مؤمنٌ»
«به چه علامت دانسته می شود که شخص مومن است؟»
آن حضرت در جواب فرمودند :
«بالتسليم لله، والرضا فيما ورد عليه من سرور أو سخط »(2)
«به وسیله تسلیم خدا بوددن و راضی بودن به آنچه که برایش پیش می آید،از شادی و ناخرسندی.»
و در حدیث دیگر نیز از آن حضرت روایت است که فرمودند :
«انَّ اَعْلَمَ الناسُ بِاللهِ، اَرضْاهُم بِقَضاءِ الله عزّوجلّ»(3)
«به درستی که داناترین مردم به خدا ،راضی ترین آنها به قضای خداوند عزوجل است.»
و دیگری آن است که در هر امری که خداوند او را فرمان داده است ،او اطاعت نموده و لحظه ای از آن غفلت نورزد که آن شامل انجام واجبات و ترک محرمات می باشد و در کل از آن به عنوان تقوای الهی تعبیر می گردد . چنانچه امام علی علیه السلام فرمودند :
«شِعَاراً دُونَ دِثَارِکُمْ وَ دَخِیلاً دُونَ شِعَارِکُمْ وَ لَطِیفاً بَیْنَ أَضْلاَعِکُمْ وَ أَمِیراً فَوْقَ أُمُورِکُمْ وَ مَنْهَلاً لِحِینِ وُرُودِکُمْ وَ شَفِیعاً لِدَرَکِ طَلِبَتِکُمْ وَ جُنَّةً لِیَوْمِ فَزَعِکُمْ وَ مَصَابِیحَ لِبُطُونِ قُبُورِکُمْ وَ سَکَناً لِطُولِ وَحْشَتِکُمْ وَ نَفَساً لِکَرْبِ مَوَاطِنِکُمْ فَإِنَّ طَاعَةَ اَللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُکْتَنِفَةٍ وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَةٍ وَ أُوَارِ نِیرَانٍ مُوقَدَةٍ »(4)
لذا در این روز از خداوند خواستاریم که به ما توفیق دهد تا بتوانیم اعمالی را انجام دهیم که موجبات رضایت و خشنودی او را فراهم می سازد.
شرح دعا (2)« ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً»
«و در این روز شیطان را برمن مسلط مگردان.»
چگونگی تسلط شیطان بر انسان
حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«أُوصيكُمْ بتقْوى الله الّذي أعْذر بما أنْذر، واحْتجّ بما نهج، وحذّركُمْ عدُوّاً نفذ في الصُّدُور خفيّاً، ونفث في الآذان نجيّاً فأضلّ وأرْدى، ووعد فمنّى، وزيّن سيّئات الْجرائم وهوّن مُوبقات الْعظائم، حتّى إذا اسْتدْرج قرينتهُحك، واستغْلق رهينتهُ أنْكر ما زيّن واسْتعْظم ما هوّن، وحذّر ماأمّن.»(5)
«توصيه مىكنم شما را به تقوا و پرهيز از خدائى كه با انذار خود،راه عذر را برشما مسدود ساخته،و با دليل روشن حجت را تمام كرده،و شما را بر حذر داشته از دشمنىكه مخفيانه در سينههاى شما راه مىيابد و آهسته در گوشها مىدمد،گمراه و پست مىسازدنويد مىدهد و انسان را به خواهش وا مىدارد،گناهان و جرائم زشت را نيكو جلوه مى-دهد،و گناهان بزرگ را سبك مىشمرد و به تدريج پيروان خود را فريب داده،و در سعادترا بر وى گروگان خود مىبندد(در سراى آخرت)آنچه را كه آراسته،انكار مىكند،و آنچه آسان جلوه داده بزرگ مىشمارد،و از آنچه آنها را ايمن كرده سختمىترساند»
در اینجا با توجه به این سخنان ارزشمند امیر المومنان حضرت علی علیه السلام در می یابیم که شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد،چنانچه بیان گردید،یکی از راه های تسلط شیطان بر انسان ،قلب آدمی است که آن زمانی پیش می آید که انسان قلب خود را جایگاه شیطان قرار داده و از خداوند جدا ساخته باشد و پس از آن که شیطان در قلب انسان جای گرفت،آنگاه است که بدون هیچ درنگی در گوش انسان زمزمه هایی که بوی نافرمانی ذات اقدس حق را به همراه دارد ،نجوا می کند و بعد از آن وعده های دروغینی را که انسان به دلیل غرق شدن در دنیا زیبا می داند ،بر او داده و او را در انتظار رسیدن به آن وعده ها وا می گذارد،وپس از آن نافرمانی و معصیت الهی را در چشم و دل انسان زینت داده و گناهان بزرگ را برایش کوچک می شمارد و آنقدر قلب آدمی را سیاه می گرداند که دیگر انسان روی سعادت و رستگاری را به خود نبیند و این نوعی از تسلط شیطان بر انسان است . چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در مورد چنین افرادی فرمودند :
«اتخذوا الشیطان لأمرهم ملاکاً و اتخذهم له اشراکاً فباض و فرخ فی صدورهم و دبّ و درج فی حجورهم فنظر باعینهم و نطق بالسنتهم فرکب بهم الزلل»(6)
«منحرفان شیطان را معیارکار خود گرفتند و شیطان نیز آنها را در دام خود قرار داد و در دل های آنان تخم گذارد ،و جوجه های خود را در دامانشان پرورش داد ،با چشمهای آنان می نگریست و با زبان های آنان سخن می گفت پس با یاری آنها بر مرکب گمراهی سوار شد.»
برای مقابله با شیطان چه باید کرد؟
انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید ،چنانچه امام سجاد علیه السلام فرمودند :
«اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکائده و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده»(7)
«بار خدایا ما یکتا پرستان به تو پناه می بریم از تباه کاریها و وسوسه های شیطان رانده شده از رحمتت و از حیله و چاره جویی و مکرهای فراوان و گوناگون او و از اطمینان به آرزوها یا کذب ها و وعده ها و فریب و دامهای او.»
زیرا تنها خداوند است که می تواند انسانها را از فریب ها و دام های شیطان رها ساخته و نجات بخشد. (8)لذا در این روز از خداوند خواستاریم که هیچگاه شیطان را برما مسلط مگرداند.
شرح دعا (3)« واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.»
« و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»
بهشت جایگاه پرهیزگاران
هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد،چرا که بهشت جایگاه خوبان و پرهیزگاران است و هیچگونه پلیدی ئ زشتی در آن جای ندارد. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام فرمودند :
فان رسول الله کان یقول:« حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ .»(9)
«همانا پیامبر همواره می فرمود : گرداگرد بهشت را دشواری ها و مکاره و گرداگرد جهنم را هوسها و شهوات گرفته است.»
زیرا کسی که تقوای الهی را پیشه می کند ، در اصل به جنگ با نفس و شیطا ن و هوسهای آن دو پرداخته و جسم و جان خود را در این دنیای فانی به تعب و رنج می اندازد و این رنج ها برای اهل ایمان وکسی که پیرو هوس ها و شهوات نفسانی و شیطانی خویش است،همیشه در دنیا به عیش و نوش و خوشگذرانی پرداخته و از رعایت دستورات ذات اقدس پروردگار پرهیز دارد،که این خوشگذرانی ها ی شیطانی برای پیروان شیطان بوده و جایگاه آنان دوزخ و آتش دردناک جهنم است ،لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ما را از تقوا پیشگان قرار داده و بهشت را مقر و جایگاه ما می سازد.
نکته ها
1- رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد.
2- شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد.
3- انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید.
4- هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد.
پی نوشتها
1-اصول کافی،ج3،ص102،ح7
2- اصول کافی،ج3،ص103،ح12
3- اصول کافی،ج3،ص99،ح2
4-نهج البلاغه،خطبه 198،ص414
5- نهج البلاغه،خطبه 83،ص136
6- نهج البلاغه،خطبه 7،ص52
7-صحیفه سجادیه ،دعای شماره 17،شماره 1
8-برای کسب معارف بیشتر مراجعه شود به دعای هفدهم امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه
9-نهج البلاغه،خطبه 176،ص332
بسم الله الرحمن الرحيم
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِكَ دلیلاً ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.» «خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن و شیطان را بر من مسلط مگردان و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»
شرح دعا (1)« اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِكَ دلیلاً»
«خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»
چگونه به رضا و خشنودی خداوند دست یابیم؟
همانطوری که در دعای روزهای قبل توضیح داده شد ،رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد. اما یکی از سوالات مهمی که در ذهن تداعی می گردد،این است که چگونه می توان به این فوز عظیم دست یافت؟که یکی از جوابهای آن این است که انسان باید برای جلب رضایت پروردگار خویش در هر امری راضی به قضای او بوده و از تقدیراتی که ذات اقدسش برای او رقم زده است ،شکوه و شکایتی ننماید،چرا که هر چیزی که خداوند برای بندگان خویش رقم زند برای آنها خیر خواهد بود. چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند :
«ان فیما أوحى الله عزّ و جلّ إلى موسى بن عمران علیه السّلام :أن یا موسى ما خلقت خلقا أحبّ إلیّ من عبدی المؤمن و إنّما أبتلیه لما هو خیر له و أعافیه لما هو خیر له، و أنا أعلم بما یصلح علیه أمر عبدی فلیصبر على بلائی، و لیشكر نعمائی، و لیرض بقضائی أكتبه فی الصدّیقین عندی إذا عمل برضوانی و أطاع أمری»(1)
«در آنچه که خداوند عزوجل به موسی علیه السلام وحی فرمود،این بود که : ای موسی بن عمران ،مخلوقی که نزدم محبوب تر از بنده مومن باشد نیافریدم. من او را به چیزی که برای او خیر است مبتلا می سازم و آن چه را که برایش خیر است عافیت می بخشم. آنچه که شر اوست از او دفع کنم برای آنچه که خیر اوست و من به آن چیزی که بنده ام را اصلاح کند ،دانا ترم،پس باید بر بلایم صبر نماید و نعمتهایم را شکر گزارد و به قضایم راضی باشد تا او را در زمره صدیقین نزد خود نویسم و این زمانیست که به رضای من عمل نموده و امرم را اطاعت کند.»
و در جای دیگر نیز شخصی از امام صادق علیه السلام سوال نمود:
«بأیِّ شیء یَعْلَمُ المؤمنُ بأنّه مؤمنٌ»
«به چه علامت دانسته می شود که شخص مومن است؟»
آن حضرت در جواب فرمودند :
«بالتسليم لله، والرضا فيما ورد عليه من سرور أو سخط »(2)
«به وسیله تسلیم خدا بوددن و راضی بودن به آنچه که برایش پیش می آید،از شادی و ناخرسندی.»
و در حدیث دیگر نیز از آن حضرت روایت است که فرمودند :
«انَّ اَعْلَمَ الناسُ بِاللهِ، اَرضْاهُم بِقَضاءِ الله عزّوجلّ»(3)
«به درستی که داناترین مردم به خدا ،راضی ترین آنها به قضای خداوند عزوجل است.»
و دیگری آن است که در هر امری که خداوند او را فرمان داده است ،او اطاعت نموده و لحظه ای از آن غفلت نورزد که آن شامل انجام واجبات و ترک محرمات می باشد و در کل از آن به عنوان تقوای الهی تعبیر می گردد . چنانچه امام علی علیه السلام فرمودند :
«شِعَاراً دُونَ دِثَارِکُمْ وَ دَخِیلاً دُونَ شِعَارِکُمْ وَ لَطِیفاً بَیْنَ أَضْلاَعِکُمْ وَ أَمِیراً فَوْقَ أُمُورِکُمْ وَ مَنْهَلاً لِحِینِ وُرُودِکُمْ وَ شَفِیعاً لِدَرَکِ طَلِبَتِکُمْ وَ جُنَّةً لِیَوْمِ فَزَعِکُمْ وَ مَصَابِیحَ لِبُطُونِ قُبُورِکُمْ وَ سَکَناً لِطُولِ وَحْشَتِکُمْ وَ نَفَساً لِکَرْبِ مَوَاطِنِکُمْ فَإِنَّ طَاعَةَ اَللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُکْتَنِفَةٍ وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَةٍ وَ أُوَارِ نِیرَانٍ مُوقَدَةٍ »(4)
لذا در این روز از خداوند خواستاریم که به ما توفیق دهد تا بتوانیم اعمالی را انجام دهیم که موجبات رضایت و خشنودی او را فراهم می سازد.
شرح دعا (2)« ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً»
«و در این روز شیطان را برمن مسلط مگردان.»
چگونگی تسلط شیطان بر انسان
حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«أُوصيكُمْ بتقْوى الله الّذي أعْذر بما أنْذر، واحْتجّ بما نهج، وحذّركُمْ عدُوّاً نفذ في الصُّدُور خفيّاً، ونفث في الآذان نجيّاً فأضلّ وأرْدى، ووعد فمنّى، وزيّن سيّئات الْجرائم وهوّن مُوبقات الْعظائم، حتّى إذا اسْتدْرج قرينتهُحك، واستغْلق رهينتهُ أنْكر ما زيّن واسْتعْظم ما هوّن، وحذّر ماأمّن.»(5)
«توصيه مىكنم شما را به تقوا و پرهيز از خدائى كه با انذار خود،راه عذر را برشما مسدود ساخته،و با دليل روشن حجت را تمام كرده،و شما را بر حذر داشته از دشمنىكه مخفيانه در سينههاى شما راه مىيابد و آهسته در گوشها مىدمد،گمراه و پست مىسازدنويد مىدهد و انسان را به خواهش وا مىدارد،گناهان و جرائم زشت را نيكو جلوه مى-دهد،و گناهان بزرگ را سبك مىشمرد و به تدريج پيروان خود را فريب داده،و در سعادترا بر وى گروگان خود مىبندد(در سراى آخرت)آنچه را كه آراسته،انكار مىكند،و آنچه آسان جلوه داده بزرگ مىشمارد،و از آنچه آنها را ايمن كرده سختمىترساند»
در اینجا با توجه به این سخنان ارزشمند امیر المومنان حضرت علی علیه السلام در می یابیم که شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد،چنانچه بیان گردید،یکی از راه های تسلط شیطان بر انسان ،قلب آدمی است که آن زمانی پیش می آید که انسان قلب خود را جایگاه شیطان قرار داده و از خداوند جدا ساخته باشد و پس از آن که شیطان در قلب انسان جای گرفت،آنگاه است که بدون هیچ درنگی در گوش انسان زمزمه هایی که بوی نافرمانی ذات اقدس حق را به همراه دارد ،نجوا می کند و بعد از آن وعده های دروغینی را که انسان به دلیل غرق شدن در دنیا زیبا می داند ،بر او داده و او را در انتظار رسیدن به آن وعده ها وا می گذارد،وپس از آن نافرمانی و معصیت الهی را در چشم و دل انسان زینت داده و گناهان بزرگ را برایش کوچک می شمارد و آنقدر قلب آدمی را سیاه می گرداند که دیگر انسان روی سعادت و رستگاری را به خود نبیند و این نوعی از تسلط شیطان بر انسان است . چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در مورد چنین افرادی فرمودند :
«اتخذوا الشیطان لأمرهم ملاکاً و اتخذهم له اشراکاً فباض و فرخ فی صدورهم و دبّ و درج فی حجورهم فنظر باعینهم و نطق بالسنتهم فرکب بهم الزلل»(6)
«منحرفان شیطان را معیارکار خود گرفتند و شیطان نیز آنها را در دام خود قرار داد و در دل های آنان تخم گذارد ،و جوجه های خود را در دامانشان پرورش داد ،با چشمهای آنان می نگریست و با زبان های آنان سخن می گفت پس با یاری آنها بر مرکب گمراهی سوار شد.»
برای مقابله با شیطان چه باید کرد؟
انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید ،چنانچه امام سجاد علیه السلام فرمودند :
«اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکائده و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده»(7)
«بار خدایا ما یکتا پرستان به تو پناه می بریم از تباه کاریها و وسوسه های شیطان رانده شده از رحمتت و از حیله و چاره جویی و مکرهای فراوان و گوناگون او و از اطمینان به آرزوها یا کذب ها و وعده ها و فریب و دامهای او.»
زیرا تنها خداوند است که می تواند انسانها را از فریب ها و دام های شیطان رها ساخته و نجات بخشد. (8)لذا در این روز از خداوند خواستاریم که هیچگاه شیطان را برما مسلط مگرداند.
شرح دعا (3)« واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.»
« و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»
بهشت جایگاه پرهیزگاران
هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد،چرا که بهشت جایگاه خوبان و پرهیزگاران است و هیچگونه پلیدی ئ زشتی در آن جای ندارد. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام فرمودند :
فان رسول الله کان یقول:« حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ .»(9)
«همانا پیامبر همواره می فرمود : گرداگرد بهشت را دشواری ها و مکاره و گرداگرد جهنم را هوسها و شهوات گرفته است.»
زیرا کسی که تقوای الهی را پیشه می کند ، در اصل به جنگ با نفس و شیطا ن و هوسهای آن دو پرداخته و جسم و جان خود را در این دنیای فانی به تعب و رنج می اندازد و این رنج ها برای اهل ایمان وکسی که پیرو هوس ها و شهوات نفسانی و شیطانی خویش است،همیشه در دنیا به عیش و نوش و خوشگذرانی پرداخته و از رعایت دستورات ذات اقدس پروردگار پرهیز دارد،که این خوشگذرانی ها ی شیطانی برای پیروان شیطان بوده و جایگاه آنان دوزخ و آتش دردناک جهنم است ،لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ما را از تقوا پیشگان قرار داده و بهشت را مقر و جایگاه ما می سازد.
نکته ها
1- رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد.
2- شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد.
3- انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید.
4- هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد.
پی نوشتها
1-اصول کافی،ج3،ص102،ح7
2- اصول کافی،ج3،ص103،ح12
3- اصول کافی،ج3،ص99،ح2
4-نهج البلاغه،خطبه 198،ص414
5- نهج البلاغه،خطبه 83،ص136
6- نهج البلاغه،خطبه 7،ص52
7-صحیفه سجادیه ،دعای شماره 17،شماره 1
8-برای کسب معارف بیشتر مراجعه شود به دعای هفدهم امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه
9-نهج البلاغه،خطبه 176،ص332
