به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، طی نشست روز گذشته کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران مزایای صندوق های قابل معامله در بورس نسبت به صندوق‌هایی که قابل معامله نیستند تشریح شد در اين نشست قاسم محسنی، معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: این صندوق‌ها در سطح جهانی هم قدمت زیادی ندارند. بعد از این‌که ما چند سالی تجربه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در کشور داشتیم جا داشت که در زمینه صندوق های قابل معامله در بورس هم تجربه کسب کنیم.
 
محسنی تجربه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس را مفید ارزیابی کرد و افزود: در حال حاضر حدود 99 صندوق سرمایه‌گذاری در کشور وجود دارد که ارزش اوراق بهاداری که در این صندوق است بیش از 27 ‌هزار میلیارد ریال است و  بیش از 75 هزار نفر از سرمایه‌گذاران کشور در این صندوق ها سرمایه گذاری کردند. بیش از 3/2 درصد ارزش معاملات بورس تهران را صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند بنابراین این صندوق ها به افزایش نقدشوندگی بازار کمک کرده‌اند. 

این مدیر مسئول اظهار داشت: در سایر کشورها مخصوصاً بازارهای سرمایه پیشرفته همانطور که می‌بینید توجه خاصی به صندوق‌های سرمایه گذاری می‌شود و وجود صندوق سرمایه‌گذاری و پیشرفت آن ها و پیچیدگی آن‌ها به نوعی به معنی پیچیدگی و پیشرفت بازار هم محسوب می‌شود. اگر آمار اخیر را در کشور آمریکا ملاحظه کنیم ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال 2012 طبق آماری که انجمن شرکت‌های سرمایه‌گذاری منتشر کرده بالغ بر 7/14 تریلیون دلار بوده که ارزش این صندوق‌‌ها در کل دنیا 8/26 تریلیون دلار است که صندوق‌های قابل معامله از این رقم 3/1 تریلیون دلار را شامل می شود.

وی ویژگی انواع صندوق های سرمایه‌گذاری را تشریح کرد و ادامه داد: در دنیا عمده صندوق های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس از نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس از نوع صندوق های شاخصی فعال هستند. اما در ایران به دلیل این‌که بعضاً نماهای معاملاتی متوقف می‌شدند و یا با صف خرید و فروش مواجه می‌شدند امکان این‌که ما صندوق‌هایی را به صورت شاخصی برای ETF ها تعریف کنیم وجود نداشت. 

مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: تصمیم بر این شد که صندوق های ETF‌ یا قابل معامله فعال باشند و یکی از دلایل تأخیر هم به همین دلیل بوده که دنبال راه حلی می‌گشتیم که بتوانیم صندوق‌های قابل معامله را با توجه به الگوهای بین‌المللی که وجود داشت ایجاد کنیم. 

وی با بیان این‌که صندوق‌های قابل معامله نسبت به صندوق‌هایی که قابل معامله نیستند مزایایی دارند گفت: البته ما امیدواریم که این مزایا باعث نشود که صندوق‌های غیر معامله از دور خارج شوند و صندوق‌های قابل معامله جایگزین شوند. ما هر دو محصول را باید داشته باشیم کمااینکه در سایر کشورها صندوق‌ غیر قابل معامله از نظر ارزش و تعداد بزرگتر از صندوق‌های قابل معامله یا ETF‌ها هستند. 

وی گفت: در صندوق‌های قابل معامله یک رکن بازار گردان اضافه ودر عوض رکن ضامن نقدشوندگی را حذف کردیم. صدور و ابطال فقط برای بازارگردان امکان‌پذیر است و اشخاص سرمایه‌گذار اگر می‌خواهند از صندوق‌ها خارج شوند باید هر واحد از صندوق را در بازار بفروشند و در مقابل باید مشتری وجود داشته باشد اگر مشتری وجود نداشته باشد بازارگردان به قیمت مظنه خرید و تا سقف معاملات روزانه که متعهد شده است تعهد دارد خریداری کند.

فعال باازر سرمایه اظهار داشت: بنابراین صدور و ابطال برای سرمایه‌گذاران صورت نمی‌پذیرد بازارگردان می‌تواند تقاضای صدور و ابطال را به مدیر صندوق ارائه دهد و شخصیت بازارگردان مستقل و جدای از مدیر است و صدور و ابطال به تقاضای بازارگردان اتفاق می‌افتد.

 وی در ادامه باتشریح شرایط و نحوه معامله ETF‌ها افزود: اگر در بازار از واحدهای صندوق استقبال شود و تقاضای خرید به قدری زیاد شود که قیمت واحدها در بازار بیش از حد نرمال شود لاجرم بازارگردان با پرداخت وجه صندوق صدور خواهد داد و واحدهای جدید را در بازار خواهد فروخت تا بتواند به تقاضا پاسخ دهد که این امر باعث بزرگتر شدن صندوق خواهد شد و برعکس اگر عرضه زیادتر باشد با جمع‌آوری واحدها و ارائه آن‌ها به صندوق تقاضای ابطال می‌دهد و این باعث کوچکتر شدن ارزش صندوق خواهد شد. البته ارزش صندوق های قابل معامله و سرمایه آن‌ها بیشتر از ارزش صندوق‌های کوچک موجود  است و حداقل سرمایه آن‌ها بیش از آن‌هاست.

 محسنی قیمت واحدهای صندوق در بازار را بر اساس عرضه و تقاضا دانست و گفت: انتظار می‌رود با عملیات بازارگردانی قیمت قیمت یونیت ها در بازار متعادل باشد. وظیفه بازارگردان به این ترتیب است که هر روز مظنه قیمت خرید و فروشش را در بازار اعلام کند و تفاوت بین  مظنه‌های خرید و فروش هم باید کوچک باشد و دامنه مظنه کوچک باشد و اگر اشخاص حاضر باشند با قیمت های بازارگردان، معامله کنند.
بازارگردان موظف است تا سقف تعیین‌شده در روز با آن‌ها از جهت خرید و فروش معامله داشته باشد، ولی موظف نیست قیمت خاصی را ثابت کند یعنی بازارگردان می‌تواند قیمت خرید را کاهش دهد به شرطی که قیمت فروشش را نیز کاهش دهد یا می‌تواند قیمت فروش را افزایش دهد به شرط اینکه متناسب با آن قیمت خرید را هم افزایش دهد. 

وی این فرآیند را با بازارسازی معمولی متفاوت دانست و گفت: صندوق‌های قابل معامله می‌توانند از پلت فرم بازار یا امکاناتی که برای معامله در بازار چه نرم‌افزار معاملات بر خط و چه نرم‌افزارهای معاملاتی و چه نرم‌افزارهای سپرده‌گذاری برای تسویه وجوه استفاده کنند و این امکانات وسیعی که کارگزاران و سرمایه‌گذاران با نحوه استفاده از آن‌ها آشنا شدند می‌تواند در اختیار صندوق‌های قابل معامله قرار بگیرد  و از این کانال‌ها واحدهای صندوق معامله شود. 

محسنی بیان داشت: هر معامله‌ای که صندوق انجام می‌دهد پیغام آن برای نرم‌افزار صندوق ارسال می‌شود و در محاسبه خالص ارزش روز دارایی‌ها لحاظ می‌شود و اعلام می‌شود. لذا به صورت لحظه‌ای محاسبه خواهد شد و صدور و ابطال برای بازارگردان بر اساس آخرین NAV که اعلام شده خواهد بود. طبیعتاً این ETF‌ها مزایای تنوع‌سازی، نقدشوندگی بالاتر و صرفه‌جویی‌هایی ناشی از مقیاس خواهد داشت.

وی به پیشرفت صورت گرفته در این خصوص اشاره کرد و افزود: اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های قابل معامله ETF از طریق هیأت مدیره سازمان تصویب شد و کار مشترکی بوده با سازمان و کانون کارگزاران، کانون نهادهای سرمایه‌گذاری و شرکت‌های بورس و فرابورس و قرار است برای اولین بار در کشور اولین صندوق قابل معامله در فرابورس عرضه بشود و حداکثر تا 2 هفته دیگر امکان اجرایی شدن صندوق‌های قابل معامله خواهد بود.

محسنی گفت: تاکنون 5 تقاضا برای ایجاد ETF به سازمان ارائه شده و یک موافقت اصولی از این 5 تقاضا ارائه شده است. وی اظهار امیدواری کرد این صندوق‌ها در بازار با استقبال مواجه شود.