به گزارش گروه استانها باشگاه خبرنگاران صنعت و بازار همواره تحت‌تأثیر تغییرات نرخ ارز در ایران بوده و این تاثیر در برخی مواردبه گونه‌ای تعادل را بر هم زده که ترجیح تولید و بازار در این شرایط ایستایی و مشاهده اوضاع برای تغییرات بعدی بوده‌است و به گونه‌ای می‌توان ادعا کرد بازار و صنعت به دوران انتظار برده می‌شدند.

این وضعیت در ماه‌های اخیر کشور را درگیر خود کرده‌است و صنایع که همواره هم به بازار و هم به تغییرات آن وابسته بوده‌اند با سردرگمی برای تولید و ایجاد توازن در برنامه‌ای تنظیم بازاری خود قرار گرفته‌اند که نمونه آن را در استان اصفهان که یکی از قطب‌های بزرگ صنعتی کشور به شمار می‌رود، می‌توان به وضوح مشاهده کرد.

صنایع استان اصفهان در اثر این نوسانات، توازن تولید خود را از دست داد و به شرایط رکود اقتصادی که ناشی از نوسانات لحظه‌ای و خلع الساعه‌ و نیز تحریم‌های چندین ساله اما تشدید شده غرب بود، دچار شدند.

.

منچستر شرق ؛ از شکل‌گیری تا افول

یکی از صنایع استان اصفهان که در این شرایط و پیش از آن نیز به دلیل آسیب‌پذیر بودن، با مشکل در تولید روبه‌رو شد صنعت نساجی اصفهان است. صنعتی با قدمت چند صد ساله که آغاز آن با کارگاه‌های کوچک خانگی در اصفهان آغاز شد و با توسعه آن در زمان بعد از جنگ جهانی دوم به دلیل تاسیس ده‌ها کارخانه بزرگ در این حوزه به چنان جایگاهی دست یافت که اصفهان را به دلیل توان بالا در تولید به "منچستر شرق" لقب دادند.

نکته جالب توجه در مورد این کارخانه‌ها اداره آنها در قالب شرکت سهامی بود به گونه‌ای که مردم اصفهان با خرید این سهام در سود آن شریک بودند.

اما این شرایط مطلوب در این صنعت دیری نپایید و با پایان جنگ جهانی دوم به خزان خود رسید و دیگر آن سوددهی قابل توجه که در اثر تولید فراوان منسوجات در اصفهان به جیب مردم و تولیدکننده وارد می‌شد کاهش یافت به گونه‌ای که روزنامه "چهلستون" اصفهان که از روزنامه‌های نخستین اصفهان در دوران پهلوی اول بود، در سال 1331 تیتر زد "کارخانه‌ها از سه سال قبل نتوانسته بودن دیناری سود دهند."

این شرایط تا 30 سال گذشته در اصفهان نیز ادامه داشت تا اینکه روند معکوس خصوصی‌سازی در همان سال‌ها تیشه به ریشه این صنعت زد و در سال‌های بعد علاوه بر دولتی شدن این صنعت مشکلات دیگری نیز گریبان این صنعت را در اصفهان گرفت و دیگر لقب "منچستر شرق" برای نساجی اصفهان را تنها در آرشیو روزنامه‌های 50 سال گذشته می‌توان یافت.

نساجی که در سه دهه اخیر افت و خیزهای فراوانی را در کشور تجربه کرده است و بسیاری از کارخانه‌های آن به خاموشی و تعطیلی کشانده شد، با افزایش نرخ دلار، فرصتی مغتنم برای بازگشت آهسته به دوران طلایی خود را به دست آورد به گونه‌ای که با به هم خوردن قیمت‌ ارز در بازار، تولیدکنندگان این عرصه که دست دلالان و واردکنندگان پارچه و منسوجات را از بازار داخلی کوتاه دیدند، شروع به تولید بیشتر کردند و توانستند بخشی از بازار داخل را که با پارچه‌های خارجی از دست رفته بود در ماه‌های گذشته دوباره به دست بگیرند.

این تغییرات تا جایی بود که بسیاری از کارگاه‌هایی هم که تا پیش از این به تعطیلی رفته بودند، فعالیت خود را از سر گرفتند.

افزایش تولید داخلی پس از افزایش نرخ ارز

رئیس انجمن صنفی کارفرمایان نساجی اصفهان در گفتگو با خبرنگار اظهار داشت: برخی از کارگاه‌های نساجی اصفهان در ماه‌هایی که کشور با افزایش نرخ ارز مواجه بود توانستند با 50 درصد ظرفیت خود فعالیت کنند البته در این بین کارگاه‌هایی که با ظرفیت نزدیک به تمام نیز تولید را کلید زدند وجود داشتند.

مظفر چلمغانی در تشریح چگونگی بروز این وضعیت که به تنفسی مصنوعی یا احیای موقت این صنعت می‌توان آن را تعبیر کرد و گفت: صنعت نساجی همواره به دلیل وجود محصولات خارجی در بازار داخلی که از طریق واردکنندگان به بازار تزریق می‌شد دست و پنجه نرم می‌کرد و هیچگاه این شرایط به گونه‌ای نشد که توازن در بازار داخلی برای حضور محصول داخلی و خارجی رقم بخورد، اما خوشبختانه با افزایش نرخ دلار دیگر واردکنندگان صرفه اقتصادی را در واردات پارچه نمی‌دیدند و به همین علت شرایط برای تولید داخلی فراهم شد و نساجی اصفهان توانست در این ماه‌ها جانی دوباره بگیرد.

 گرچه به ظاهر این شرایط تولید داخلی را در بخش پارچه با رونق روبه‌رو کرده اما این تنها یک روی سکه افزایش نرخ دلار در ایران است و روی دیگر این سکه زمانی خود را نشان می‌دهد که گرانی نرخ دلار مانع از واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت نساجی و ماشین‌آلات برای نوسازی سخت‌افزار تولیدی در این صنعت می‌شود.

این شرایط که در آینده‌ای نه چندان دور خود را به نساجی تازه جان گرفته اصفهان تحمیل می‌کند راه این نفس‌های مصنوعی رسیده به نساجی را مسدود خواهد کرد و نساجی اصفهان را به وضعیت سابق خود بازخواهد گرداند، نتیجه‌ای که فعالان این صنعت خود آن را پیش‌بینی کرده‌اند به طوری که بهرام امینی یکی از تولیدکنندگان این صنعت در این باره گفت: اگرچه این افزایش قیمت دلار راهی را برای تولید دوباره نساجی اصفهان گشود اما از سوی دیگر واحدهای صنعتی اصفهان به واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات نیاز دارند که اگر وضعیت قیمتی در بازار ارز به همین منوال باشد، وضعیت تولید چندان خوب باقی نخواهد ماند.

ناگفته نماند که به رکود رفتن دوباره صنعت نساجی، نه تنها پنبه تولید داخل را خواهد زد بلکه تعادل بازار پارچه و منسوجات را نیز بر هم خواهد زد و به این رونق بازار داخلی در بخش تجارت نیز لطمه وارد می‌کند چراکه در افق بلندمدت با افزایش تقاضا برای محصول و کمبود آن در داخل، بازار با شوک قیمتی و افزایش نرخ پارچه و منسوجات روبه‌رومی‌شود.

این معضل تنها در شرایطی که دولت اقدام به تثبیت نرخ ارز و به موازات آن کاهش واردات منسوجات و پارچه کند، می‌تواند به نفع تولید داخل تمام شود وگرنه هر سیاست مقطعی غیر از این به شکست تولید و بازاری خالی از محصول داخلی و با صرفه اقتصادی برای مصرف‌کننده منجر خواهد شد./ش