پلنگ گونه ای که به عبارت "در حال انقراض" عادت کرده است و این روزها در کنار نامش هر بار که این کلمه را به کار می بریم انگار خاطره از دست رفتن شیر و ببر ایرانی برایمان زنده می شود؛ این حکایتی از در هم شکستن نماد اقتدار زاگرس است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ؛کمتر از سه سال پیش بود که آمار کشته شدن 9 پلنگ در سال 89 محیط زیست لرستان را در شوک بزرگی فرو برد، گونه ای که هر یک قلاده آن برای محیط زیست حکایت گنج گرانبهایی است که از دست دادنش طبیعت ایران را داغدار می کند.

از آن روز تاکنون سه سال می گذرد و هر سال تن محیط زیست لرستان می لرزید که مبادا خبری از مرگ این گونه داغی دیگر بر دل این زیست بوم منحصر به فرد بگذارد، و حال امروز خبر رسید که یک قلاده پلنگ به ضرب گلوله از پای درآمد!

رد پایی برای محو شدن باقی نماند

هر چند عدم گزارش مرگ هیچ پلنگی طی سه سال گذشته را از یک جهت می توان با نگاهی مثبت ارزیابی کرد ولی از سوی دیگر به نظر می رسد کاهش چشمگیر جمعیت این گونه و در نتیجه تلفات پایین آن خود حامل پیام تلخی برای محیط زیست این دیار باشد چرا که دیگر از جمعیت این گونه رد پایی نمانده که شکارچیان بخواهند آن را محو کنند.

پلنگ های کشته شده طی سالهای گذشته در لرستان

جالب تر آنجاست که مرگ این قلاده پلنگ در لرستان در منطقه هشتادپهلو گزارش شده است، منطقه ای که سالهاست برای تبدیل به منطقه حفاظت شده و ارتقا سطح حفاظتی در گیر و دار کاغذ بازی های اداری مانده است و مسئولان امر همکاری لازم در این زمینه نداشته اند.

با این تفاسیر به نظر می رسد مرگ همین یک قلاده پلنگ ایرانی در کوههای لرستان بار دیگر زنگ های هشدار را بلندتر از همیشه به صدا درآورده باشد چرا که از ابتدای سالجاری این سومین قلاده پلنگی است که طبیعت ایران از دست می دهد.

حتی کشته شدن یک قلاده پلنگ فاجعه است

دکتر بهروز بهروزی راد استاد دانشگاه و متخصص تنوع زیستی و زیستگاه ها در این زمینه سخنان قابل تاملی دارد. وی با یادآوری اینکه پلنگ یک گونه حمایت شده است، می گوید که حتی کشته شدن یک قلاده پلنگ برای طبیعت ایران یک فاجعه محسوب می شود.

وی تلفات پلنگ در کشورمان را ناشی از ناآگاهی برخی افراد و شکارچیان می داند و معتقد است تا زمانیکه سطح آگاهی و فرهنگ زیست محیطی افراد ارتقا پیدا نکند باز هم شاهد این گونه مشکلات خواهیم بود.

دکتر بهروزی راد با تاکید بر اینکه اگر اطلاعات بیشتری در زمینه اهمیت گونه های جانوری در اختیار مردم قرار داده شود به طور حتم از تعرض افراد متخلف جلوگیری خواهند کرد، یادآور می شود: متاسفانه وضعیت کنونی پلنگ در کشورمان وضعیت نابسامانی است و اگر روند به همین شکل ادامه یابد ممکن است پلنگ را نیز به مانند ببر و شیر ایرانی از دست بدهیم.

دو دیدگاه نوید بخش و هشدار دهنده!

وی در مورد تلفات پلنگ در لرستان و اینکه در طول سه سال گذشته موردی از مرگ این گونه گزارش نشده است نیز به خبرنگار مهر می گوید: از دو جنبه مثبت و منفی می توان به این موضوع پرداخت. از یک سو ممکن است به دلیل ارتقا فرهنگ زیست محیطی مردم و همچنین افزایش حفاظت شاهد کاهش مرگ پلنگ بوده باشیم و از سوی دیگر با توجه به کاهش جمعیت این گونه می تواند کاهش تلفات را به همین امر مرتبط دانست.

این استاد دانشگاه ادامه می دهد: وقتی تعداد زیادی پلنگ در یک منطقه کشته می شود به دنبال آن شاهد کاهش چشمگیر جمعیت این گونه خواهیم بود و در نتیجه کمتر در تیررس متخلفین قرار می گیرد.

بهروزی راد معتقد است که کاهش آسیب رسانی و هجوم این گونه به مناطق انسانی و دام ها در لرستان یکی از نشانه های کاهش جمعیت پلنگ محسوب می شود و عنوان می کند: ما امیدواریم که در مورد کاهش تلفات پلنگ در طول سه سال گذشته در لرستان مورد اول صادق و افزایش سطح حفاظتی و ارتقا آگاهی های مردم منجر به این موضوع شده باشد.

زیستگاه پلنگ در لرستان تبدیل به منطقه حفاظت شده شود

وی در مورد قتل پلنگی که طی روز گذشته به ضرب گلوله در منطقه هشتاد پهلو از پای درآمد نیز اظهارات قابل تاملی دارد.

این استاد دانشگاه معتقد است که ارتقا سطح حفاظتی مناطقی که زیستگاه پلنگ و گونه های جانوری دیگر هستند می تواند در افزایش حفاظت این گونه ها تاثیر زیادی داشته باشد.

دکتر بهروزی راد می گوید: متاسفانه استان لرستان در بین استانهای ایران مناطق حفاظت شده کمتری دارد و یکی از استانهایی است که پارک ملی ندارند. با این تفاسیر به نظر می رسد باید یک بازنگری کلی در ارتقا مناطق حفاظت شده این استان صورت گیرد.

وی تصریح می کند: باید متولیان امر گونه های حساس و مهم را شناسایی کرده و تمام زیستگاههای این گونه ها تبدیل به مناطق حفاظت شده و پارک ملی شود چرا که لرستان توانایی و قابلیت ارتقا این مناطق را دارد.

پلنگ در معرض انقراض بحرانی

بهروزی راد در ادامه سخنانش به وضعیت کنونی پلنگ ایرانی می پردازد و عنوان می کند: معمولا در کشور زمانیکه ارزیابی و برآورد جمعیتی صورت می گیرد در مورد گربه سانان این امر اتفاق نمی افتد که این امر دو دلیل دارد. اول اینکه زیستگاه این گونه ها در مناطق صعب العبور قرار دارد و به همین لحاظ سرشماری و برآورد جمعیت آنها زمان بر و هزینه بر است. از سوی دیگر نوع زندگی این گونه ها که به طور عمده شب زی هستند مشاهدات را سخت می کند.

وی تعداد کم متخصصان در زمینه گربه سانان را یکی دیگر از دلایل عدم سرشماری و برآورد دقیق جمعیت این گونه می داند و می گوید: با این تفاسیر از جمعیت پلنگ برآورد دقیقی صورت نگرفته و معمولا جمعیت آن از روی مشاهداتی که در مناطق مختلف صورت می گیرد و یا به صورت حدسی مطرح می شود.

این متخصص تنوع زیستی و زیستگاه ها معتقد است که آمار ارائه شده از جمعیت گربه سانان از جمله پلنگ آمار قابل اعتمادی نیست، یادآور می شود: نمی توان در این زمینه عدد و رقم دقیقی را بیان کرد ولی همین که از این گونه به عنوان گونه در معرض انقراض بحرانی یاد می شود خود به تنهایی گویای وضعیت هشدار دهنده در این زمینه است.

کاهش جمعیت پلنگ در کشورمان شدید بوده است

بهروزی راد با تاکید بر اینکه کاهش جمعیت پلنگ در کشورمان شدید بوده است، ادامه می دهد: این گونه نیاز به حفاظت کامل دارد وگرنه با استمرار این وضعیت ممکن است روزی شاهد انقراض این گونه به مانند شیر و ببر ایرانی باشید.

وی حرفهایش را این گونه تمام می کند: حفاظت یک طرف موضوع برای نگه داشت گونه های جانوری کشورمان است و روی دیگر این موضوع کسب اطلاعات علمی و مدیریت علمی در زمینه حیات وحش و به خصوص گربه سانان است. حفاظت بدون مدیریت علمی نتیجه نمی دهد و در نقطه مقابل مدیریت علمی بدون حفاظت هم ثمری ندارد. هر دو این بخش ها باید به کمک هم بیایند و برای حفظ حیات وحش کشورمان گام های جدی تری بردارند.

به هر روی زمان می گذرد و در کنار گذر خود هر بار یکی از داشته های طبیعی این دیار را به خاطره ها متصل می کند، شیرایرانی یکی از همین خاطره هاست که در کتابهای تاریخ و جغرافیای طبیعی باید دنبال رد پایش بگردیم. شاید چندین سال دیگر در همین کتابها صفحه ای هم به پلنگ ایرانی اختصاص دهند و در کنارش بنویسند: منقرض شد!