اولين ابزاري که مي‌تواند در اين زمينه مورد استفاده شما قرار بگيرد ابزار Disk Defragment ويندوز است. نحوه دسترسي به اين برنامه مشابه دسترسي به ابزارهايي است که در شماره‌هاي قبل اشاره شد. يعني بايد به پوشه Accessories در نوار ابزار ويندوز مراجعه و سپس پوشه System Tools کليک کنيد تا بتوانيد ابزار Disk Defragment را مشاهده کنيد. درباره کارکرد اين ابزار اين گونه بايد گفت که به کمک آن مي‌توان فضاي اشغال شده هاردديسک را سر و سامان داد. مفهوم اين کارکرد را مي‌توان به زبان ساده اين گونه بيان کرد که فضاي هاردديسک شما شامل خانه‌هاي حافظه متعددي است که در کنار هم قرار گرفته و شبکه‌اي از حافظه را ايجاد کرده است. زماني که شما اطلاعاتي را روي هاردديسک خود ذخيره مي‌کنيد و يا اطلاعات ديگري را از روي آن پاک مي‌کنيد، بخشي از خانه‌هاي اين شبکه اطلاعاتي هادردديسک پر و يا خالي مي‌شود.

انجام اين کار در دراز مدت باعث مي‌شود ذخيره‌سازي اطلاعات روي هاردديسک نظم و ترتيب خود را از دست بدهد و بخش‌هاي مختلف فايل به‌صورت نامنظم در هر جاي هاردديسک قرار بگيرند. بنابراين به مرور زمان اين مرتب‌سازي مشکلاتي را براي دسترسي به اطلاعات ذخيره شده ايجاد مي‌کند که مهم‌ترين پيامد آن کاهش سرعت دسترسي و به تبع آن کار کشيدن بيش از حد از هاردديسک خواهد شد. کاري که Disk Defragment انجام مي‌دهد اين است که به مرتب‌سازي فضاي اشغال شده هاردديسک مي‌پردازد تا سرعت دسترسي به آن‌ها افزايش يابد.

کار با اين ابزار نيز بسيار ساده است. شما بايد پس از انتخاب درايو مورد نظر خود براي مرتب‌سازي اطلاعات ذخيره شده، ابتداي روي گزينه Analyze Disk کليک کرده و با پايـان رفتـن انجام اين مرحله از کار گزينه بعدي يعني Disk Defragment را انتخاب کنيد.

يکي ديگر از ابزارهايي که مي‌تواند براي افزايش راندمان کاري سيستم مفيد باشد، Disk Cleanupاست. دسترسي به اين ابزار نيز مشابه حالت قبل است و بايد به پوشه System Tools مراجعه کنيد. پس از باز کردن اين برنامه کافي است درايو مورد نظر خود را انتخاب کنيد و در ادامه انجام اين کار را با کليک روي گزينه OK تاييد کنيد. اين اقدام شما باعث مي‌شود سيستم پس از ارزيابي شرايط درايو مربوطه، صفحه‌اي را به شما نمايش دهد که از طريق آن مي‌توانيد بسياري از اطلاعات زائد و ناکارآمد موجود در آن درايو را از روي هاردديسک پاک کنيد. با استفاده از اين ابزار بخش عمده‌اي از فايل‌هاي بلااستفاده که بودن آن‌ها روي هاردديسک فقط باعث اشغال فضا مي‌شود پاک خواهد شد؛ بدون آن که مشکل براي ساير اطلاعات شما به وجود بيايد. البته اين ابزار ويندوز گاهي به صورت خودکار نيز فراخواني مي‌شود.

 اين اتفاق زماني مي‌افتد که حجم اطلاعات ذخيره شده روي يکي از درايوهاي شما و به خصوص درايو ويندوز از حد مجاز بيشتر مي‌شود و ميزان فضاي باقي مانده در آن کفاف اجراي دستورات را نمي‌دهد. بايد به اين نکته اشاره کرد که در زمان اجراي هر دستور و يا استفاده از هر برنامه ويندوزي، تعدادي از فايل‌هاي سيستمي مربوط به ويندوز و آن برنامه مورد نظر در درايو ويندوز هاردديسک ذخيره‌سازي مي‌شود. هرچند اين فايل‌ها پس از پايان کار شما با آن نرم‌افزار خاص در درايو ويندوز نيز پاک مي‌شود اما ساختار اين کار شرايط را به گونه‌اي ايجاد مي‌کند که شما همواره براي اجراي برخي برنامه‌ها و دستورات در سيستم به حافظه خالي در درايو ويندوز خود نياز خواهيد شد. زماني که اين حافظه کم‌تر از حد مورد نياز باشد، دستورات و برنامه‌هاي شما اجراي نخواهد شد؛ مگر آن که حجم اطلاعات ذخيره‌سازي شده در آن درايو را کاهش دهيد.

در اين شرايط ويندوز به صورت خودکار استفاده از Disk Cleanup را به شما پيشنهاد مي‌کند. البته حل اين مشکل به کمک اين ابزار قطعي و صددرصد نيست. بنابراين پيشنهادي که متخصصان به کاربران ارائه مي‌کنند اين است که هميشه حجم درايو ويندوز خود را بيشتر از اندازه مورد نياز در نظر بگيرد تا در روند نصب و اجراي برنامه‌هاي مختلف با چنين مشکلاتي مواجه نشوند./ش