به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، مثل همیشه منتظر بودیم تا سبدهای شیر را بیاورند، ولی علی همکلاسی‌ام اصلا علاقه‌ای به خوردن شیر نداشت، زیرا با خوردن آن حالت تهوع می‌گرفت، ولی من روزهایی که شیر در مدرسه می‌خورم نشاط خاصی دارم و کسالت من کاهش پیدا می‌کند، هر یک از دانش‌آموزان شیر را همراه خوراکی‌های مختلف می‌نوشند، شیر و خرما، شیر و شکلات، شیر و کیک و...

پیشگیری بهتر از درمان است این جمله‌ای است که بارها شنیده‌ایم ولی گویا باز آن را در موارد مختلف مانند تهدید کمبود کلسیم فراموش می‌کنیم، پس از اعلام نتایج مطالعات انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور در سال 79 مبنی بر اینکه 90 درصد از خانواده‌های ایرانی با کمبود کلسیم مواجه هستند، برنامه توزیع شیر در مدارس در دستور کار قرار گرفت.

قمی‌ها بیش از متوسط کشوری لبنیات مصرف می‌کنند

تحقیقات پژوهشگران حاکی از این بود که خانواده‌های ایرانی شیر را کمتر از سایر فرآورده‌های لبنی مصرف می‌کنند، ولی بر اساس آخرین بررسی‌ها قمی‌ها روزانه 154 گرم لبنیات مصرف می‌کنند این در حالی‌ست که متوسط مصرف لبنیات کشوری روزانه 136 گرم است.

کمبود کلسیم هزینه‌های فراوانی را در دراز مدت به خانواده‌ها و دولت تحمیل می‌کند بنابراین دولت بر اساس ماده 197 قانون برنامه سوم توسعه مبنی بر نهادینه کردن امنیت غذا و بهبود تغذیه مردم توزیع شیر را در مدارس آغاز کرد.

براساس ماده 197 قانون سوم توسعه وزارتخانه‌های فرهنگی و آموزشی و همچنین سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظفند نسبت به ارتقای فرهنگ و آگاهی‌های تغذیه‌ای و ارائه آموزش‌های لازم به منظور ترویج سبد مطلوب غذایی به عموم مردم اقدام کنند.

توزیع شیر در مدارس به منظور افزایش فرهنگ مصرف شیر در خانواده‌ها از طریق دانش‌آموزان، سلامت و رشد جامعه، بهداشت، توان فیزیکی و فکری دانش‌آموزان، داشتن جامعه‌ای سالم، اصلاح الگوی مصرف، کاهش هزینه‌های درمان و استفاده هدفمند از یارانه صورت می‌گیرد.

420 هزار نفر از دانش‌آموزان با اولویت مدارس ابتدایی در مناطق محروم کشور زیرپوشش برنامه توزیع شیر سال 79 قرار گرفتند، در حالی که بر اساس گفته علیرضا کریمیان دبیرکل کمیته ملی شیر مدارس، توزیع شیر در سال گذشته بین 10 میلیون نفر دانش‌آموز صورت گرفت که این سیر صعودی در تعداد نفرات بهره‌مند شده از این برنامه امیدواری در این زمینه را افزایش می‌دهد.

کسانی که کمتر از حد معمول کلسیم دریافت می کنند در ظاهر به عارضه پوکی استخوان دچار می‌شوند ولی با نگاهی عمیق‌تر به سکته قلبی، فشار خون بالا و اضافه وزن مبتلا می‌شوند حتی این مسئله زمینه برخی از سرطان‌های دستگاه گوارش به ویژه سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.

کشورهای توزیع کننده شیر

توزیع شیر در مدارس از جمله برنامه‌های جهانی است که با توجه به اهمیت آن از سوی کشورهای مختلف همواره مورد توجه قرار گرفته است و در سال‌های اخیر، کشورهای بسیاری از جمله روسیه، پاکستان، سنگال، ویتنام، بوسنی، هندوراس، رواندا، زامبیا، اوکراین، اکوادر، عربستان و نیکاراگوئه نیز به جمع کشورهای دارای برنامه شیر مدارس افزوده شده‌اند و امروز در مدارس 100 کشور جهان شیر توزیع می‌شود در حالی که در 10 تا 12 سال گذشته تنها در 40 کشور برنامه توزیع شیر اجرا می‌شد.

کشورهای موفق در اجرای برنامه‌ شیر مدارس

کشورهای موفق در اجرای برنامه شیر مدارس دارای برنامه‌ریزی منظم و پایدار، توزیع منظم شیر مدارس در تمام طول سال تحصیلی، استفاده از بسته‌های شیر با کیفیت و ایمنی بالا همراه با کمترین ریسک از نظر بهداشتی یعنی شیرهای استریل تولید شده به روش فرادما (UHT) هستند.

یعقوب ضیایی، مدیر مدرسه راهنمایی امام موسی صدر در خصوص ارزیابی توزیع شیر در مدارس می‌گوید: توزیع شیر در سال گذشته در محدوده زمانی مشخص با نظم انجام می‌شد، ممکن است توزیع شیر از نظر کمیت کاهش پیدا کرده باشد، ولی از نظر کیفیت نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است.

رضوان السادات ابوترابی، مدیر مدرسه راهنمایی خوش‌رفتار با بیان اینکه بسته‌بندی شیرها از عوامل تاثیرگذار در ماندگاری شیر است تصریح می‌کند: اکنون شیرهایی با درب‌های آلومینیومی توزیع می‌شود که امکان نشتی در آن وجود دارد به همین دلیل اکثرا مشاهده می‌شود که بخش زیرین بسته‌های شیر خیس شده که در این زمینه بسته‌بندی مناسب‌تر علاوه بر افزایش ماندگاری، جذابیت آن را افزایش می‌دهد.

توزیع شیر در مدارس قم

اداره کل آموزش و پرورش استان قم عهده‌دار برنامه اجرایی توزیع شیر در استان قم است، ولی گویا در سال گذشته به دلیل تاخیر در اختصاص بودجه توزیع شیر مدارس این طرح با تاخیر در آبان ماه اجرا شد که این امر در تعداد نوبت‌های توزیع آن تاثیر گذاشت.

کمیته شیر استان قم از مسئول اداره پشتیبانی اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم، رئیس اداره سلامت و تندرستی اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم ، مسئول حراست اداره کل آموزش و پرورش، معاون توسعه منابع پشتیبانی اداره کل آموزش و پرورش استان قم و اداراتی مانند بازرگانی، استاندارد، بهزیستی و مرکز بهداشت تشکیل شده است که در طول سال تحصیلی اقدام به برگزاری جلسات مختلف درباره نحوه توزیع شیر در مدارس می‌کنند.

به گفته حمیدرضا سوری، معاون توسعه منابع پشتیبانی اداره کل آموزش و پرورش استان قم سال گذشته دستورالعمل توزیع شیر در مدارس ابتدایی و راهنمایی در اواخر مهر ابلاغ شد بیش از 70 نوبت شیر استریل در مناطق روستایی و بیش از 50 نوبت شیر پاستوریزه در مناطق شهری تا اسفند سال گذشته توزیع شد.

هادی هدایتی‌پور، رئیس اداره سلامت و تندرستی اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم می‌گوید: میزان پوسیدگی دندان با توزیع شیر کاهش پیدا کرده ولی باید در نظر داشت تاخیر در توزیع شیر و کاهش تعداد نوبت‌های توزیع آن سبب آسیب به دانش‌آموزان می‌شود.

مدیر مدرسه راهنمایی خوش‌رفتار ضمن ابراز خرسندی از توزیع نان غنی شده همراه با شیر در چهار سال گذشته پیشنهاد می‌کند که شیر در ایام امتحانات و حتی پس از ایام عید نوروز توزیع شود تا دانش‌آموزان از مزایای آن بیشتر استفاده کنند.

نگرانی از تأخیر توزیع شیر در مدارس

علی اکبر حق ویسی، کارشناس مسئول تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم با بیان اینکه توزیع شیر در مدارس با هدف گسترش فرهنگ مصرف شیر و لبنیات صورت گرفت می‌گوید: مسائل مربوط به ایجاد فرهنگ و سواد تغذیه‌ای به 25 تا 30 سال زمان نیاز دارد، بنابراین استمرار و نظم در زمینه توزیع شیر در مدارس حرف اول را در زمینه فرهنگ‌سازی می‌زند.

هنوز دستورالعمل توزیع شیر در سال جاری ابلاغ نشده این در حالیست که توزیع شیر در مدارس در سال گذشته با یک ماه تاخیر صورت گرفت که با این حساب سیر نزولی را در روند توزیع شیر شاهد هستیم که این امر علاوه بر اختلال در روند برنامه توزیع و تغذیه، فرهنگ‌سازی را دچار مشکل می‌کند بنابراین جا دارد دولت جدید به این برنامه جهانی توجه ویژه‌ای نشان دهد./س

گزارش: ایمن سادات موسوی‌نژاد